مذاکرات نتیجه‌محور؛ رویکرد تهران برای احیای برجام
رئیس دولت سیزدهم اعلام کرد که مذاکره در دستورکار است اما مذاکره با فشار غیرقابل‌قبول است ضمن‌اینکه مذاکره و گفت‌وگو باید نتیجه محور باشد. به‌گزارش ایرنا؛ رابرت مالی٬ نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران اخیراً گفته است که دولت آمریکا «تا ابد» نمی‌تواند منتظر تصمیم‌گیری جمهوری اسلامی ایران برای ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام بماند. وی این‌را هم گفته که آمریکا تاکنون نشانه‌ای دال بر آمادگی دولت ابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهوری جدید ایران برای مشارکت در دور هفتم مذاکرات احیای برجام، دریافت نکرده است. این اظهارات درحالی بیان شده که آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهوری در نخستین گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با مردم تأکید کرد ایران ابایی از مذاکره ندارد و آماده ازسرگیری رایزنی‌ها در وین است اما این مذاکره نباید تحت‌فشار غرب باشد. وی بابیان‌اینکه مذاکره و گفت‌وگو همیشه جزئی از ابزار دیپلماسی بوده و بازهم خواهد بود، گفت: «ابایی از گفت‌وگو و مذاکره نداریم اما آمریکایی‌ها و غربی‌ها به‌دنبال گفت‌وگو همراه با فشار هستند». رئیس دولت سیزدهم اضافه کرد: «من دستور دادم مذاکره در دستورکار باشد اما نه با فشاری که دنبال می‌کنند. این فشارآوردن همراه با گفت‌وگو قبلاً جواب نداده و قبلاً هم اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها این‌را تجربه کرده‌اند. آنچه ما در این گفت‌وگوها دنبال آن هستیم، رفع تحریم‌های ظالمانه است و محور گفت‌وگوها، منافع ملت ایران خواهد بود». رئیس‌جمهوری تأکید کرد: «از منافع ملت ایران یک‌قدم عقب‌نشینی نخواهم کرد. چرا باید با تحریم ملت ایران را تحت‌فشار قرار دهند. دنبال گفت‌وگو برای گفت‌وگو و مذاکره برای مذاکره نیستیم؛ مذاکره نتیجه‌محور می‌خواهیم و به‌دنبال‌آن تحریم‌ها علیه ملت ایران رفع شود و زندگی مردم رونق بگیرد». در تحلیل چرایی موضع‌گیری دولت سیزدهم نگاهی به تاریخ مذاکرات ایران با کشورهای غربی خالی‌ازلطف نیست. ایران بعد از ماه‌ها مذاکره در دولت پیشین به توافق هسته‌ای تحت‌عنوان برجام دست یافت؛ بااین‌حال و تنها یک‌سال پس از آغاز اجرای این توافق رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا کارشکنی و بدعهدی‌های خود در قبال این توافق را آغاز کرد. دولت پیشین آمریکا نه‌تنها از توافق برجام خارج شد و تحریم‌های مندرج دراین‌توافق را اعاده کرد؛ بلکه بادرپیش‌گرفتن سیاست ناگزیرسازی سایر شرکای برجام و جامعه جهانی را مجبور به قطع مناسبات اقتصادی و تحریم عملی ایران کرد. دراین‌مدت با وجود اذعان جامعه جهانی به غیرقانونی‌بودن اقدام آمریکا عملاً اقدام عاجلی برای ایفای حقوق ایران در برجام نکرد. بعد از گذشت یک‌سال از خروج آمریکا از برجام و بی‌عملی سایر شرکای برجام ایران کاهش تعهدات برجامی خود را در پنج‌مرحله آغاز و غلط بودن محاسبات آمریکایی‌ها را عملاً ثابت کرد. از همان‌زمان مخالفت‌ها با سیاست فشار حداکثری آغاز شد و رقیب دموکرات ترامپ یعنی جو بایدن سیاست تبلیغاتی خود را بازگشت به برجام عنوان کرد. نکته قابل‌تأمل اینکه همان‌زمان که سیاست فشار حداکثری علیه تهران اعمال می‌شد رئیس‌جمهوری این کشور بر طبل مذاکره و گفت‌وگو با ایران می‌کوبید. در سطح بین‌الملل هم برخی مقامات کشورها تلاش کردند ایران را وارد گفت‌وگو با دولت پیشین آمریکا کنند بااین‌حال ایران بر مواضع خود ایستادگی کرد و تن به مذاکره زیر فشار تحریم و فشار نداد. با شکست ترامپ و ورود بایدن به کاخ سفید انتظار می‌رفت آمریکا به شعارهای تبلیغاتی خود درباره برجام عمل کرده و به تعهدات خود عمل کند بااین‌حال با وجود شش‌دور مذاکره نمایندگان ایران با شرکای برجام که با حضور غیرمستقیم نماینده آمریکا برگزار شد، مشخص شد که آمریکایی‌ها همچنان به‌دنبال بهره‌برداری از جعبه‌ابزار تحریم و سیاست فشار علیه تهران هستند رویکردی که غلط بودن آن در چهارسال‌اخیر ثابت شده است. سید عباس عراقچی مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات هسته‌ای وین در تیرماه امسال و پس از پایان دور ششم مذاکرات گفته بود تاکنون شش‌دور مذاکره با گروه چهار به‌علاوه یک انجام شده و تقریباً به مراحل پایانی خود نزدیک شدیم. اکنون زمان تصمیم‌گیری همه طرف‌های برجام است و کشورهای مقابل باید تصمیمات سخت خود را بگیرند تا برجام احیا شود. در یکی،دوهفته‌اخیر شاهد گفت‌وگوی مقامات برخی کشورها با رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه بوده‌ایم. یکی از محورهای این گفت‌وگوها برجام و درخواست این مقامات از ایران برای بازگشت به گفت‌وگوها بوده؛ بااین‌حال موضع تهران که ازسوی رئیس‌جمهوری بیان شد، مشخص و روشن و در چهارچوب سیاست و حرف قطعی مقام معظم رهبری در بهار امسال بوده است. ایران ابایی از مذاکره و گفت‌وگو ندارد اما درعین‌حال تأکید دارد که مذاکره باید برای هدف مشخص و دستیابی به نتیجه باشد، تحت‌فشار نباشد و مذاکره برای مذاکره نباشد. میخاییل اولیانوف؛ دیپلمات ارشد روسی و نماینده این کشور در مذاکرات وین درواکنش‌به صحبت‌های رئیسی در توئیتی نوشت: «این اظهارات نشان می‌دهد ایران آماده ادامه مذاکرات وین درباره برجام است. البته همچنان زمان ازسرگیری مذاکرات نامشخص است». با اظهارات اخیر رئیس‌جمهوری، موضع و رویکرد ایران کاملاً مشخص شده است؛ حالا باید دید آمریکا و غرب حاضر هستند تغییری در سیاست مذاکراتی خود در قبال برجام داده و واقعاً به‌دنبال رسیدن به نتیجه و دستاورد مشخصی باشند.