پروندهای برای نمایش «صفر درجه سانتیگراد زیر صفر»
امین کردبچه چنگی
نمایش «صفر درجه سانتیگراد زیر صفر» اقتباسی آزاد از نمایشنامه «کالیگولا» اثر «آلبر کامو»ست که بهنویسندگی و کارگردانی شادی اسدپور؛ و از تولیدات جدید کارگاه «آغاز تا پایان» در مؤسسه هنری «آرتا» که از ۲۶ مهرماه ساعت 17:30 در تماشاخانه «دیوار چهارم» بهروی صحنه میرود. بخش نخست گفتوگو با بازیگران این اثر، پیشتر به حضور مخاطبان روزنامه سایه ارائه شده؛ و اینک ادامه گپوگفتهای کوتاه و صمیمانه با بازیگران این اثر را میخوانیم.
نمایش «صفر درجه سانتیگراد زیر صفر» اقتباسی آزاد از نمایشنامه «کالیگولا» اثر «آلبر کامو»ست که بهنویسندگی و کارگردانی شادی اسدپور؛ و از تولیدات جدید کارگاه «آغاز تا پایان» در مؤسسه هنری «آرتا» که از ۲۶ مهرماه ساعت 17:30 در تماشاخانه «دیوار چهارم» بهروی صحنه میرود. بخش نخست گفتوگو با بازیگران این اثر، پیشتر به حضور مخاطبان روزنامه سایه ارائه شده؛ و اینک ادامه گپوگفتهای کوتاه و صمیمانه با بازیگران این اثر را میخوانیم.
بازیگر باید جنون، دیوانگی و عشق را مقابل چشمان مخاطب بهنمایش بگذارد
میثم یوسفی بااشارهبهاینکه نگاه و حس بسیارخوبی نسبت به این اثر دارد؛ چراکه این متن، ازهرنظر نمایشنامهای کامل است، گفت: «دیالوگهایی عالی درایناثر نمایشی نوشته؛ و کاراکترهای جذابی نیز درایناثر نمایشی خلق شده. تصور میکنم هر بازیگری که درایناثر به ایفای نقش میپردازد، کاملاً از شرایط بهوجودآمده لذت میبرد و اکثر ما حسی بسیارخوب و نگاهی مثبت به این نمایش داریم». وی که فعالیت هنری را با استندآپکمدی زیرنظر «امیر کربلاییزاده» آغاز کرده است بااشارهبهاینکه درایننمایش نقشی پیچیده و جذاب دارد، افزود: «بازیگر این اثر جنون، دیوانگی، عشق و هر حسی را که در وجود انسان ریشه دارد، باید مقابل چشمان مخاطب بهنمایش بگذارد و همین موجب میشود تا شخصیتهای موجود برای مخاطب بسیارجذاب بهنظر برسد». این دانشآموخته دوره بازیگری استاد «سیامک صفری» با ابراز خرسندی از اینکه درایناثر نقش نخست را دارد و در نقش «کالیگولا» بهروی صحنه میرود و همین، بازی درایننقش را برای او بسیارجذاب میکند، ادامه داد: «من با این اثر ارتباط بسیارخوبی برقرار کردم؛ بهاینخاطرکه سلیقه من در تئاتر این است. درایننمایش بیشتر بهسمت تئاتر شرق رفتهایم و از خطوط شکسته استفاده کردهایم و خطوط منحنی نداریم یا هریک از کاراکترها، فرم مکانیکی بدن خویش را دارد که هریک میتوانند جزئی از ویژگیهای این نمایش باشند».
همه ما عشق ناکام «دروسیلا» را تجربه کردهایم
ماهک هادیصادق؛ دیگر بازیگر نمایش «صفر درجه سانتیگراد زیر صفر» آنرا اثری دانسته که نگاهی دقیق و ریزبین به شرایط اجتماعی امروز دارد و بههمیندلیل توانسته یک اقتباس آزاد خوب و موفق از کالیگولای آلبر کامو باشد، گفت: «این اثر بهگونهای دقیق تنظیم شده و هرگز بهاینسمتوسو نخواهد رفت که هیچیک از مخاطبان در سالن، حتی لحظهای حس کنند که این نمایش را درک نمیکنند و میتواند خود را بدوناینکه مجبور شده باشد، در نقطهای از نمایش و روی صحنه پیدا کند». وی که سال سوم تحصیل در رشته نمایش در هنرستان سوره را میگذارند، «دروسیلا» را بهترین تجربهای برشمرده که میتوانسته برای اولین تجربه هنریاش بهعنوان بازیگر داشته باشد و بااشارهبهاینکه مسیر قرارگرفتن در قالب شخصیت و رسیدن به نقش برای او چالشهای زیادی داشته است، افزود: «نقاط مشترک موجود میان شخصیتها، بازیگران و نهایتاً، مخاطب؛ از نقاط شیرین و لذتبخش این اثر نمایشی بوده و این یعنی همه ما عشق ناکام دروسیلا را در گوشهای از زندگی خود تجربه کردهایم». وی که با ایفای نقش درایناثر، نخستین تجربه هنری خویش در جایگاه بازیگر را در کارنامه هنریاش بهثبت میرساند، بااذعانبهاینکه «دروسیلا» از پستیها و سختیهای دنیای مادی رها شده و این آزادی و رهایی برای او لذتبخش است، ادامه داد: «اما نتوانسته از دلبستگیهای خویش به دنیا و حتی کالیگولا دست بکشد و درعینحال نتوانسته جدایی بین خود و کالیگولا را بپذیرد و از رنج خویش نیز رنج میبرد». وی باتأکیدبراینکه عوامل زیادی هستند که این نمایش را دلچسب میکنند، گفت: «خط داستانی جذاب، روان و قابلدرک برای مخاطب؛ از جمله تکنیکهای دراختیار کارگردان و نویسنده است که برای نگارش این متن از آن استفاده کرده است».
هنرمند با تعهد، اثری بینظیر خلق میکند
مهدی دنیوی؛ دیگر بازیگر اثر بااشارهبهاینکه این نمایش پس از هفتماه تمرین دقیق و برنامهریزیشده به یک اثر دقیق و لذتبخش برای مخاطب مبدل شده است، گفت: «بسیارخوشحالم که با یک گروه حرفهای، باتجربه و پرانرژی فعالیت میکنم و امروز، پس از گذشت هفتماه، اثری چشمگیر را بهروی صحنه خواهیم برد». وی که تحصیلات خود را در رشته فشن دانشگاه استانبول بهپایان رسانده است، بااشارهبهاینکه «اکتی» نقشی پرانرژی و جذاب است و برای بازیگر بسیار چالشبرانگیز است، افزود: «بسیارخوشحالم که در قالب این کاراکتر به ایفای نقش میپردازم و امید آن دارم از پس این کاراکتر بربیایم و بتوانم آنرا به مخاطب خویش دقیق نشان بدهم». دنیوی بااشارهبهاینکه یک هنرمند، با تعهد نسبت به کار، رعایت انضباط و اخلاق حرفهای میتواند یک اثر هنری بیبدیل و جذاب خلق کند، ادامه داد: «من و تمام اعضای گروه سعی کردیم اثری بینقص پیرامون درد، رنج، تنهایی و عشقورزی به مخاطب خویش ارائه کنیم تا دراینروزگار بیماری، ساعاتی خوش؛ هرچند کوتاه تجربه کنند و امید آن دارم با اجرای هرچهبهتر اینکار، بتوانیم لبخند رضایت را بر لبان مخاطبان و گروه حرفهای خود نقش بزنیم».
سختی شرایط زندگی مردم، کار هنرمند را سختتر خواهد کرد
مهرداد جوانمردی بااشارهبهاینکه بازیگر، نماینده بخشی از جامعه روی صحنه است و تلاش میکند تا برای رسیدن به یک هدف بجنگد، اظهار امیدواری کرد تا آنگونه که بایدوشاید بتوانند حس خود را به مخاطب منتقل کرده و نماینده خوبی باشند. وی بااشارهبهاینکه درایننمایش در نقش «کرئا» بهروی صحنه میرود، گفت: «این شخصیت درتلاش است درست یا غلط در برابر یک پادشاه ظالم ایستادگی کند و انتقام افرادی را که مورد ظلم قرار گرفتهاند، بگیرد». این بازیگر که در چند سریال در شبکههای «یک» و «نسیم» به ایفای نقش پرداخته؛ بااشارهبهاینکه ازنظر احساسی، جسارت و نیت این کاراکتر را بسیار دوست دارد و بههمیندلیل توانسته با او ازلحاظ روانی ارتباطی بسیارخوب برقرار کند، افزود: «امیدوارم بتوانم این حس و ارتباط خوب را نیز روی صحنه بهدرستی به مخاطب خویش انتقال بدهم». این بازیگر تئاتر که در شبکههای رادیویی «تهران» و «صبا» نیز به ایفای نقش پرداخته؛ بااذعانبهاینکه المانهای شخصیتی روی صحنه نیز میتواند فرای شخصیتهای ذهن مخاطب را درگیر و بهسمتی خاص پرتاب کند، ادامه داد: «هریک از کاراکترهای صفر درجه سانتیگراد زیر صفر امضای خاص خود را بر روی صحنه دارند که با ترکیبی از دیالوگها، بیانگر درد، رنج، عشق و دیگر عواطفی هستند که جامعه درگیر آن است و همه این احساسات روی صحنه مقابل دیدگان مخاطب بهنمایش گذاشته میشود». جوانمردی بااشارهبهاینکه مخاطب بهخوبی این احساسات را که در زندگی روزمره خود با آنها درگیر است، روی صحنه میبیند و ازاینرو از دیدن این اثر نمایشی لذت میبرد، گفت: «هنرمند وظایفی همیشه ثابت دارد و او نیز باید درهمینراستا قدم بردارد و زمانیکه زندگی در جامعه برای مردم سخت میشود، بههماناندازه نیز کارکردن برای هنرمندان دشوار خواهد شد».
«کرونا» یک موج بزرگ تغییر بود که ما را با واقعیت روبرو کرد
مهسا اسدپور؛ بازیگر نقش «متی» درایننمایش بااشارهبهاینکه نگاهی جنونآمیز و دیوانهوار نسبت به این نقش دارد و این حس برآمده از همین نگاه در نمایشنامه است، گفت: «این احساسات مرا متحول کرده و باعث دستیابی من به حقایقی شده که مرا به آگاهی از مرگ و مفهوم پوچی رسانده است». وی بااشارهبهاینکه حس انسانیکه پر از درد است، حقایق را میداند و هیچ حرفی نمیزند و چارهای جز سکوت و پذیرفتن واقعیت ندارد، درایننمایشنامه موج میزند، افزود: «متی، کاراکتری کنجکاو و آگاه است که درکی بالا و منطقی جنونآسا دارد و میخواهد در هر بخش از نمایش، دست به آشکارکردن حقیقتی بزند؛ اما نمیتواند؛ زیرا میترسد و ترس وجود او را فراگرفته». این بازیگر جوان که کارگردانی «مونولوگ صلح» را نیز برعهده داشته؛ بااشارهبهاینکه مفهوم پوچی، یکی از مهمترین ویژگیهای شاخص این اثر نمایشی دانسته و از آگاهی از مرگ، واقعیت، جنون، بیعدالتی و آشنایی با حقایق زندگی را از دیگر مفاهیمی برشمرده که درایناثر نمایشی به آنها پرداخته میشود و برهمینمبنا افزود: «نقشها ممکن است در شرایط مختلف عرفی، اقلیمی و قانونی تعیین شوند و ممکن است مهمترین بخش آن، پیامدهای زندگی اجتماعی و نظم بخشیدنی بهعمل کنونی باشد». وی باتأکیدبر این مفهوم که شاید هنرمندان در دوران کرونا، تغییرات را بهتر از دیگر اقشار مردم حس کنند، اضافه کرد: «کرونا یک موج بزرگ تغییر بود که ما را با واقعیت روبرو کرد؛ و اینموضوع که انسانها از یکدیگر دور افتادهاند، برایمان بسیارسخت بود. مخصوصاً هنرمندان که مدتی از دنیای هنر خویش فاصله گرفته بودند، دچار ضربههایی شدیدتر از دیگر اقشار مردم شدند؛ اما باید پذیرفت مسائلی مانند استفاده از ماسک و سختشدن شرایط تجارب بسیارخوبی را به هنرمندان ارائه کرد».
تئاتر باید بر روی عواطف تماشاچی تأثیر بگذارد
محمد عباسیگراوند؛ بازیگر نقش «اسکیپیون» درایننمایش بااشارهبهاینکه «صفر درجه سانتیگراد زیر صفر» نمودی از شرایط کنونی جامعه است و با اظهار تأسف از اینکه جامعه امروز پر از درد و رنج شده است، گفت: «این نمایش، نمود بسیارخوبی از شرایط کنونی جامعه است و من تصور میکنم مردم، بتوانند ارتباط خوبی با آن برقرار کنند، آنرا بفهمند، درک کرده و واقعیتیست که اینک وجود دارد». وی بااشارهبهاینکه بنمایههایی نظیرِ درد، رنج و کابوس همواره مدنظر شادی اسدپور در جایگاه کارگردان آثار نمایشی بوده و بااذعانبهاینکه «اسکیپیون» جای کشف بسیاری برای تماشاگران بهوجود خواهد آورد، افزود: «این بداندلیل است که به این شخصیت درایننمایش کاملاً به بحث درد و رنج میپردازد، چه ازلحاظ بدنی و چه ازلحاظ دیالوگی درایناثر نمایشی، نمود پیدا میکند». بازیگر نمایشنامهخوانی «تردمیل» بهکارگردانی «سینا راستگو»؛ باتأکیدبراینکه تئاتر بهواسطه زندهبودن اتمسفر ایجاد میکند و این اتمسفر میباید بهگونهای زنده باشد که در ذهن مخاطب بماند و بتواند چرخه فکر را فعال کند، ادامه داد: «مخاطبی که به دیدن یک نمایش مینشیند، باید پس از دیدن یک اثر نمایشی بتواند به آن فکر کند و این رسالت اثر نمایشیست که این فکر را در وی ایجاد کند و بدینشکل نباشد که فقط آنکار را درلحظه ببیند و سپس آنرا فراموش کند و درنهایت باید بهگونهای رفتار کند که بر روی عواطف تماشاچی، تأثیر بگذارد».
هنر، اصطکاک روح با فضای اطراف است
احمد عزیزی؛ بازیگر نقش «لیپی» باتأکیدبراینکه درایننمایش، نگاه به مقولههایی همچون رنج، عشق و ظلم موج میزند، گفت: «تغییر یک انسان بهطرزی باورنکردنی بهعلت ازدستدادن یک عشق و ازسویی، بزرگی، زیبایی و قدرت یک عشق میتواند بهعنوان مهمترین بنمایهای باشد که این اثر را به یک اثر قابلتوجه برای مخاطب مبدل ساخته است». وی که بازیگری را نزد «سیما تیرانداز» آغاز کرده درادامه بااشارهبهاینکه «لیپی» همواره ترسی از خونخواهی «کالیگولا» را در وجود دارد و ازسویدیگر، از فرمانبرداری خسته است، افزود: «دلسوزی برای رنج عشق کالیگولا و بیگانهشدن با خود، از دیگر خصوصیاتیست که میتوان برای لیپی برشمرد». وی بااذعانبهاینکه این نقش برای او و بهتبعآن مخاطب، میتواند نقشی پر از دلشوره، ترس، اضطراب تنوع و حالتهای روحی مختلف باشد، ادامه داد: «بهنظرم هیچ مانعی نباید بتواند هنرمند را از حرکت در مسیر هنر بازدارد و مانع از حرکت و تحرک و نیز کار او باشد و درست است که کرونا یک فاجعه سخت و ناخوشایند برای تمام انسانها بوده؛ اما ازسویی باید گفت که هنرمندان موظف هستند تا بخشی از این فاجعه را بهظهوررساندن هنر خویش برای مخاطب، تلطیف کنند، حتی اگر اینامر تأثیر کمی داشته باشد». عزیزی درپایان بااشارهبهاینکه «استاد ادیب پیشاوری» میگوید هنر یعنی پذیرفتن واقعیات، افزود: «هنر ثبت واقعیات ذهنیست. هنر یعنی زندگیکردن و دوستداشتن. هنر، اصطکاک روح با اطراف است و درنهایت باید گفت هنرمند درک میکند و خلق میکند».
هنر این قابلیت را دارد که هرکس برداشتی متفاوت از آن داشته باشد
امیرپوریا مسعودنیا؛ بازیگر نقش «هلیکون» بااشارهبهاینکه «کالیگولا» امپراتوری جوان بوده که شروع سلطنتش با فرزانگی همراه بوده؛ اما وقتی مرگ خواهرش «دروسیلا» را میبیند، به رازی پی میبرد که او را دگرگون میکند، گفت: «میتوان گفت کالیگولا دراینمسیر بهگونهای از آگاهی؛ و آگاهی از مرگ و هستی مرگ میرسد و بعدازاین حادثه از کاخ فرار میکند». وی بااشارهبهاینکه تاریخ از این فرد باعنوان «نیمهدیوانه» یاد میکند، افزود: «آلبر کامو دراینمتن دغدغههای فلسفی خویش را مطرح میکند. من بهعنوان کسیکه هنر را دوست دارد و مخاطب عادی هنر و پیگیر هنر است، ممکن است نظراتی متفاوت با دیگران داشته باشم و اعتقاد دارم هنر این قابلیت را دارد که هزاران برداشت از آن بشود و افراد، هریک بهزعم خود با اینمقوله مواجه شوند». دستیار کارگردان نمایش «ورودی 89» بهکارگردانی محسن احتشامی؛ پیرامون اینکه درایننمایش بهجای «هلیکون» بهروی صحنه میرود، ادامه داد: «این شخص بردهایست که کالیگولا او را آزاد میکند. او نزدیکترین و دلسوزترین شخص نسبت به کالیگولاست که البته برای حفظ موقعیت خویش و برای کالیگولا نگران است». این بازیگر بااشارهبهاینکه این شخصیت، بیشازهمه «کالیگولا» را درک میکند و «کالیگولا» بهواسطه جایگاهی خدایی که برای خویش تعریف کرده، از قویترین قدرت یعنی قتل و کشتار بهصورت افراطآمیز استفاده میکند، گفت: «همین دلایل موجب میشود افرادیکه در کاخ او هستند، کمر به قتل او ببندند و تنها کسیکه به کالیگولا هشدار میدهد و میخواهد از کشتار دست بردارد و او را از خطرات پیرامونیاش آگاه کند، هلیکون است».
عکس: محمدعلی شکورزاده