این نام ماندگار، تحریف‌شدنی نیست

دکتر پیروز مجتهدزاده در بخشی از مقدمه‌ای که بر کتاب «اسناد نام خلیج فارس؛ میراثی کهن و جاودان» نوشت،‌ آورده است: «آقای محمد عجم از کسانی است که در این زمینه دقت فراوانی دارد. او سال‌های زیادی که من از نزدیک شاهد علاقه و تلاش فراوانش در این‌گونه مطالعات بوده‌ام، توانایی‌های علمی خود در هر دو فرهنگ فارسی و عربی را به کار گرفته و با دقت از کنار این‌گونه موسسات عبور کرده و گسترش مطالعه درباره نام خلیج فارس را در فضایی آزاد از تحمیل‌ها زیر نظر گرفته و نتایج خوب کار را در این کتاب منتشر کرده است که امیدوارم مورد توجه محافل علمی واقعی در مطالعات خلیج فارس قرار گیرد». این کتاب که در سال 1388 به زیر چاپ رفت، توسط دکتر محمد عجم؛ استاد دانشگاه، نگارش و با نظارت اساتید پیروز مجتهدزاده، محمدحسن گنجی و دکتر مهرنیا به مرحله انتشار رسید و کاندیدای کتاب فصل و کاندیدای کتاب برتر اولین مسابقه تحت عنوان نیم‌قرن کتابه‌ای خلیج فارس در سال ۱۳۹۰ شد. در بخشی از فصل سوم این کتاب می‌خوانیم: «برای اولین‌بار مجله العربی (کویت) ۱۹۵۸ در شماره دوم خود با استناد به کتاب حباب‌های طلایی خلیج عربی اثر رودریک اوون؛ کارگزار بریتانیا در خلیج فارس خواستار تغییر نام این خلیج شده بود و اتحادیه عرب در تاریخ ۱۳ اوت ۱۹۶۳ و در ۱۱ دسامبر ۱۹۶۴ نیز کنفرانس حقوق‌دانان عرب، تغییر نام را تصویب کرده بود اما از آنجا که روزنامه‌ها و مجلات عربی مستقل و حتی الاهرام همچنان عبارت تاریخی خلیج فارس را به کار می‌بردند، قوم‌گرایان برای اینکه توطئه استعماری تغییر نام خلیج فارس را در میان توده‌های مردم مقبول سازند، در ترفندی مکارانه پس از شکست جنگ ۱۹۶۷، خلیج فارس را اصطلاحی صهیونیستی اعلام و سرمایه‌های زیادی را صرف تغییر این نام کردند». امروز دهم اردیبهشت‌ماه مصادف با «روز ملی خلیج فارس» است؛ روزی که به گزارش مقاله پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه به تاریخ 10 اردیبهشت 1387 و به قلم علی سوری «دهم اردیبهشت‌ماه، روز اخراج پرتغالی‌ها از آب‌های جنوبی ایران است؛ در واقع در 21 آپریل سال 1622، با رشادت امام قلی‌خان امیرالامرای فارس، به 117سال تسلط جابرانه پرتغالی‌ها بر جزایر خلیج فارس خاتمه داده شد». البته آن‌گونه که مقاله منتشره در سایت Saelin18 آمده است: «در ۲۲ تیرماه ۱۳۸۴، هیئت دولت مصوبه‌ای را تایید کرد که به موجب آن، دهم اردیبهشت هرسال روز ملی خلیج فارس خواهد بود». گرچه در این سال‌ها تلاش‌های بسیاری شده تا نام این خلیج به خلیج عربی تغییر یابد؛ اما واقعیت‌های تاریخی به هیچ عنوان چنین تحریفی را نمی‌پذیرند. بر پایه گزارش 10 اردیبهشت‌ماه سال 1392 در خبرگزاری ایرنا به نقل از دکتر محمد عجم، می‌خوانیم: «چرا مردم ایران در مقابل تغییر نام خلیج فارس واکنش تندی نشان دادند و تحمل نکردند که شاهد جعل نام خلیج فارس باشند؟ زیرا نام‌های خلیج فارس و معادل‌های آن در همه زبان‌ها همواره در طول تاریخ از نام‌های کشور ایران گرفته شده و از 2500‌سال قبل اروپاییان، تمام سرزمین پهناور حوزه تمدنی ایران را پرشیا (فارس) نامیده‌اند. عرب‌ها و ترک‌ها هم این سرزمین را بلاد فارس یا مملکت فارس یا کشور عجم و مملکت ایران می‌نامیده‌اند و همین عبارت‌ها را هم برای توصیف دریای پارس به کار برده‌اند؛ بنابراین واژه فارس در عبارت خلیج فارس به هیچ گونه مفهوم قومی و نژادی ندارد. خلیج فارس و معادل‌های آن،  2500‌سال به طور مستمر در همه زبان‌های دنیا به کار رفته است؛ به خصوص در زبان عربی و تغییر آن توهین به هویت ایرانی تلقی شد». در ادامه مطلب سایت اینترنتی Saelin18 آمده است: «خلیج تا ابد فارس، سومین خلیج بزرگ جهان است که به خاطر موقعیت جغرافیایی خود در طول تاریخ همواره نامش بر سر زبان‌ها بوده است و مردم تمام جهان آن را با نام خلیج فارس یا دریای پارس می‌شناسند. قدیمی‌ترین اسناد موجود درباره خلیج فارس به کتاب‌های باقی‌مانده از یونان باستان برمی‌گردد. یونانی‌ها و مورخان‌شان در این کتاب‌ها با نام پرسیکوس سینوس که به معنی خلیج فارس است، از این آبراهه یاد می‌کنند و تکرار همین نام باعث می‌شود که بسیاری از نقشه‌های باقی‌مانده از اروپاییان قرن‌ها بعد نیز با همین نام از خلیج فارس یاد کنند. بر اساس نوشته‌های مورخان یونانی مانند هرودت، کتزیاس، گزنفون و استرابن که پیش از میلاد مسیح(ع) می‌زیستند، یونانیان نخستین ملتی هستند که به این دریا نام پرس و به سرزمین ایران پارسه، پرسای، پرس‌پولیس یعنی شهر یا مملکت پارسیان داده‌اند. انگلیسی‌زبان‌ها نیز این منطقه جغرافیایی خاص را PERSIAN GULF می‌خوانند که در واقع ترجمه ساده‌ای از نام خلیج فارس است و نقشه‌های بی‌شماری که از ملوانان و جغرافی‌دانان انگلیسی قرون ۱۶ و ۱۷ میلادی باقی‌مانده است، اسناد غیر قابل انکار این حقیقت تاریخی هستند». گفته می‌شود که اصطلاح «خلیج عربی» برای نخستین‌بار در دوره تحت قیمومت شیخ‌نشین‌های خلیج فارس توسط کارگزاران انگلیس و به طور ویژه از طرف یکی از نمایندگان سیاسی انگلیس مقیم در خلیج فارس به نام رودریک اوون در کتابی به نام حباب‌های طلایی در خلیج عربی در سال ۱۹۵۸ نوشت که «من در تمام کتب و نقشه‌های جغرافیایی نامی غیر از خلیج فارس ندیده بودم ولی در چند سال اقامت در سواحل خلیج فارس (بحرین) متوجه شدم که ساکنان ساحل عرب هستند؛ پس باید این خلیج را عربی بنامیم». البته در مقاله 11 اردیبهشت‌ماه 1389 سایت Ketabak می‌خوانیم: «باید به فرزندان خود بگوییم که روز خلیج فارس برای ما تنها یک نام نیست که بر سر آن با مدعیان، کشمکش کنیم. خلیج فارس یک موهبت طبیعی، سرشار از منابع زیستی و غیر زیستی است. خلیج فارس با تمامیت ارضی ما گره خورده است اما شوربختانه، حیات آن به خاطر آلودگی‌های نفتی، فاضلاب کشتی‌ها، فعالیت‌های صنعتی، شهری و بندری و حوادثی همچون غرق‌شدن کشتی‌های حامل مواد نفتی و شیمیایی و جنگ‌های ایران و عراق و عراق و کویت، به خطر افتاده است. باید به فرزندان خود این آگاهی را بدهیم که خلیج فارس ما زیستگاه بسیاری از جانوران و گیاهان دریایی است و نقش بنیادین در چرخه حیات و ذخیرگاه آبزیان شیلاتی دارد. در این میان می‌توان به مناطق مرجانی که در باروری دریا و چرخه غذایی، ماهیگیری و صید صدف‌های مروارید اهمیت بسیار دارند، جنگل‌های حرا (که هنگام جزر دریا از آب بیرون می‌آیند و به هنگام مد زیر آب فرومی‌روند) و یونسکو آنهارا ذخیره‌گاه زیست‌کره زمین و سازمان محیط زیست آنها را منطقه حفاظت‌شده اعلام کرده است».