کرونا و معضل «تقلب» در امتحانات آنلاین
تقلب در آزمون آنلاین، به معضلی برای معلمان تبدیل شده است. هرچند این‌مسئله سال گذشته نیز وجود داشت؛ اما امسال این‌وضعیت با مشکلات خاصی همراه بوده است و برخی با سوءاستفاده از این‌شرایط، آب را برای کسب‌وکار دراین‌فضا، گل‌آلود کرده‌اند. به‌گزارش ایرنا؛ امسال نیز ستاد ملی کرونا مجوز برگزاری آزمون‌های کلاسی را به‌صورت حضوری نداد؛ بنابراین، آزمون‌ها غیرحضوری برگزار می‌شود و همه دانش‌آموزان باید غیرحضوری امتحان دهند. درهمین‌زمینه و در چندروزاخیر، پست‌هایی در شبکه‌های اجتماعی پربازدید شده که نشان‌دهنده تلاش معلم‌ها برای کاهش امکان تقلب دانش‌آموزان است و البته مؤثر به‌نظر نمی‌رسند؛ مثلاً معلمی به دانش‌آموزانش پیام داده: «در زمان آزمون در فاصله هشت‌متری شما نباید کسی کتاب باز کند؛ چون سیستم مجهز به برنامه‌ای‌ست که اگر فردی در هشت‌متری شما کتاب باز کند یا با شما حرف بزند، برای شما تقلب ثبت می‌شود!» یا درمورد دیگری معلمی از دانش‌آموزان خواسته تعهد بدهند تقلب نکنند! هرچه هست، با آنلاین‌شدن امتحانات، وسوسه دانش‌آموزان برای تقلب بیش‌از‌پیش شده. صفحه‌ها و گروه‌هایی نیز در شبکه‌های اجتماعی هستند که افرادی را معرفی می‌کنند تا به‌جای شما امتحان دهند و با تشکیل یک‌گروه مجازی، دانش‌آموزان می‌توانند با کمک هم به همه پرسش‌ها پاسخ دهند. یکی از راه‌ها که بعضی دانش‌آموزان ممکن است برای فرار از اضطراب و ناکامی‌ها انتخاب کنند، تقلب در امتحان است؛ به‌ویژه دراین‌روزهای کرونایی که همه آزمون‌ها مجازی برگزار می‌شود، وسوسه برای بهره‌بردن ازاین‌روش بیشتر شده است. باید توجه کرد که با گسترش تقلب، دانش‌آموزان دیگر هیچ تلاشی برای یادگیری درس نخواهند کرد. دراین‌بین، دانش‌آموزان پرتلاش نیز انگیزه خود را برای یادگیری از دست می‌دهند؛ زیرا نتایج غیرواقعی دیگران را می‌بینند و دانش‌آموزی که در پایه‌های پائین‌تر ازاین‌روش استفاده کرده، در سال‌های بعد، در یادگیری مطالب جدید دچار مشکل خواهد شد. مهدی بهلولی؛ کارشناس آموزش و فعال صنفی، دراین‌باره می‌گوید: «تقلبی که در آموزش آنلاین از سال گذشته شروع شد، در سطح گسترده‌ای بود؛ اما پولی نبود. دانش‌آموزان باهم گروه تشکیل دادند؛ پرسش‌ها را به هم می‌رساندند و حتی گروهی امتحان می‌دادند. سال گذشته اتفاقی مسیرم به تهرانسر افتاد. دیدم تعداد زیادی دانش‌آموز از یک کوچه بیرون آمدند. فکر کردم برایشان کلاس گذاشته‌اند؛ چون آن‌روزها مدرسه‌رفتن ممنوع بود. رفتم پرسیدم مدرسه بودید؟ گفتند نه! گفتم پس چرا همه کتاب درسی کلاس یازدهم در دست دارید؟ گفتند امتحان داشتیم. همه رفتیم منزل یکی از دوستان و گروهی امتحان دادیم! شما اگر به سند تحول بنیادین که نه‌سال‌پیش مصوب شد، نگاه کنید، ۵۰۰ کارشناس درطول پنج‌سال روی آن کار کرده‌اند؛ اما دراین‌سند اساساً به آموزش مجازی اشاره نشده است؛ یعنی آموزش‌وپرورش پیش از کرونا برای آموزش مجازی فکری نکرده بود که حالا بیاید به مزایا و معایبش فکر کند و در مهم‌ترین سند آموزشی کشور درنظر گرفته شود. اکنون پس از این غفلت، ناگهان وارد چنین فضا و شرایطی شده‌ایم. سال قبل که امتحان می‌گرفتیم، میزان تقلب بسیار گسترده‌تر از امسال بود؛ چون اول کار بود، نمی‌دانستیم که باید با چه سازوکاری جلوی آن‌را بگیریم؛ اما اکنون راهکارهایی برای جلوگیری از تقلب به‌وجود آمده که معلمان و استادان از آن استفاده می‌کنند؛ مثلاً در دانشگاه‌ها از سامانه‌های ال‌ام‌اس استفاده می‌کنند؛ یعنی هر دانشگاه برای خود یک نرم‌افزار طراحی کرده و براساس‌آن آموزش می‌دهد که قوی‌تر از پیام‌رسان شاد بوده و بسیاری از ضعف‌ها را پوشش داده است. امروز بیشتر معلم‌ها به‌سمت روشی رفته‌اند که پرسش‌های تستی با زمان محدود و گزینه‌های متفاوت طراحی می‌کنند تا امکان تقلب کمتر شود. تجربه شخصی من این‌است‌که می‌توان چند نوع نمونه پرسش که الزاماً یکسان نیستند، طرح کرد؛ پرسش‌های جابه‌جا با گزینه‌های متفاوت. شخصاً ترم اول سال قبل وقتی فهمیدم تقلب گسترده‌ای انجام می‌شود، برای امسال امتحاناتم را با تماس تصویری به‌صورت فردی گرفتم. برای هر دانش‌آموز وقت می‌گذارم و برای هرکدام سؤال‌های متفاوتی طرح می‌کنم. شهریورماه پارسال و دی‌ماه جاری هم همین‌کار را کردم. دانش‌آموز باید جلوی چشم خودم و بی‌اینکه کسی کنارش باشد، آزمون دهد؛ یعنی تقریباً امکان تقلب را از دانش‌آموز گرفته‌ام. هرچند وقت و انرژی زیادی صرف می‌شود». به‌گفته او؛ دانش‌آموز وقتی احساس کند می‌تواند به‌راحتی تقلب کند، اساساً دیگر درس نمی‌خواند. آموزش‌وپرورش دراین‌زمینه برای جلوگیری از تقلب باید تدبیری بیندیشد. می‌توان نرم‌افزار کارآمدی دراین‌زمینه طراحی کرد تا مشکلات موجود برطرف شود یا حداقل تازمانی‌که اشکالات موجود برطرف نشده، اجازه استفاده از دیگر اپلیکیشن‌ها که دراین‌زمینه کارآمد است را بدهند. بهلولی ادامه می‌دهد: «باتوجه‌به تجربه یک‌ساله که با آزمون‌وخطا گذشت، اشکالات آموزش مجازی امسال بسیارکمتر از پارسال شده. سال گذشته ازطرف برخی از دانشجوها و دانش‌آموزان چندمورد پیشنهاد داشتم که پرسش‌ها را برای من ارسال کنند و به‌ازای دریافت مبلغی، پاسخ را برای آن‌ها بفرستم. مسلماً در چنین فضایی ممکن است برخی معلمان درگیر چنین پیشنهادهای وسوسه‌انگیزی شوند یا حتی این پیشنهاد به دانشجو یا شاگرد زرنگ انجام شود». او درپاسخ‌به‌اینکه مبلغی که دراین‌زمینه ردوبدل می‌شود چقدر است؟ می‌گوید: «بستگی به شرایط دارد؛ مثلاً در بحث تدریس خصوصی، کلاس‌هایی داریم که با ۱۰۰هزارتومان برگزار می‌شود؛ اما همان کلاس، جای دیگری امکان دارد با یک‌میلیون‌تومان برگزار شود. معیار مشخصی نیست. بسته به شرایط مالی دانش‌آموزان و دانشجویان است. شنیده‌ام اگر کسی بخواهد سؤالی برای کسی دیگری حل کند، حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰هزارتومان پول می‌گیرند. درهرحال این‌ها چیزهایی‌ست که جسته‌وگریخته شنیده‌ایم. اینکه به‌صورت گروهی در فضای مجازی و سازمان‌دهی‌شده چنین تقلب‌هایی انجام شود خبر ندارم؛ اما مطمئنم که معلم‌های متعهد و دلسوز که تعدادشان کم هم نیست، هیچ‌وقت تن به چنین کارهایی نمی‌دهند».