ستارههایی که دنیای سینما در سال 2017 از دست داد
تیتـــــراژ پایانـــی...
در سال گذشته میلادی تعدادی از معروفترین «کاراکتراکتورهای» دنیای سینما ازجمله جان هرت، بیل پکستن و هری دین استنتن ازدنیا رفتند. درعین حال، مرگ راجر مور که بیشاز هر بازیگر دیگری نقش «جیمز باند» را بازی کرد، بسیاری از علاقهمندان سینما را متاثر ساخت. در پشت دوربین نیز جاناتان دمی؛ کارگردان برنده اسکار و توبی هوپر و جرج. ای. رومرو؛ دو کارگردان مطرح سینمای وحشت ازدنیا رفتند. درادامه نگاهی به تعدادی از معروفترین چهرههای سینمایی داریم که امسال درگذشتند.
سر جان هرت؛ بازیگر پرکار بریتانیایی که بیشاز ششدهه در سینما، تئاتر و تلویزیون حضوری فعال داشت و برای دو فیلم «قطار سریعالسیر نیمهشب» و «مرد فیلنما» نامزد اسکار شد، 27 ژانویه از دنیا رفت. او 77ساله بود. یکی از معروفترین نقشهایش یک معتاد به هروئین در فیلم «قطار سریعالسیر نیمهشب» بود. هرت پسازآن در فیلم «بیگانه» بهکارگردانی ریدلی اسکات در نقش کین؛ محققی که موجودی بیگانه از سینهاش بیرون میزند، حضوری بهیادماندنی داشت. امانوئل ریوا؛ ستاره فرانسوی فیلم «هیروشیما عشق من» بهکارگردانی آلن رنه و ایناواخر «عشق» ساخته میشائل هانکه نیز 27 ژانویه در 89سالگی درگذشت. «عشق» در جشنواره کن برنده جایزه نخل طلا شد و بعدها جایزه اسکار بهترین فیلم خارجیزبان را هم برد. ریوا برای کار خود در فیلم، نامزد اسکار بهترین بازیگر زن شد؛ اما اینجایزه را به جنیفر لارنس برای بازی در نقش بیوهای جوان در فیلم «کتاب بارقه امید» باخت. ریوا، مسنترین بازیگر زن بود که دراینبخش نامزد شد. او برای «عشق» برنده جایزه بفتا بهترین بازیگر زن و در جوایز فیلم اروپا هم پیروز شد. ریوا بین دو فیلم «هیروشیما عشق من» و «عشق»، در بیشاز 70 فیلم ظاهر شد که بیشتر آنها در فرانسه یا ایتالیا مقابل دوربین رفتند. ریچارد شیکل؛ منتقد قدیمی مجله «تایم»، نویسنده 37 کتاب و کارگردان مستندهای مختلف درباره سینما، 18 فوریه در لسآنجلس درگذشت. او 84ساله بود. شیکل از 1965 تا 1972 بهعنوان منتقد فیلم در مجله «لایف» کار کرد. او بعداز بستهشدن «لایف» به مجله «تایم» رفت و برای 38سال درآنجا مشغول کار بود. شیکل در دوران کاری خود بیشاز 30 مستند ساخت؛ ازجملهLife Goes to the Movies، «مینهلی درباره مینهلی: لایزا، وینسنت را بهیاد میآورد» و «از جنگهای ستارهای تا جدای: ساخت حماسه». بیل پکستن؛ بازیگر فیلمهایی چون «بیگانهها» (1986) و «تایتانیک» (1997) که چهاربار نامزد جایزه گلدن گلوب شد، 25 فوریه ازدنیا رفت. او 61ساله بود. بازی در نقش مورگان ارپ در وسترن «تومبستون» (1993)، فرد هیز فضانورد در «آپولو 13»، بیل هاردینگ یک تعقیبکننده توفان پیچنده در فیلم پرفروش «گردباد» (1996) و نقشهای اصلی در فیلمهای درام مانند «یک حرکت دروغین» (1992) و «یک نقشه ساده» (1998) و ایناواخر نقشهای مکمل در «لبه فردا» (2014) و «شبگرد» (2014)، از دیگرفعالیتهای سینمایی پکستن بود. میشائیل (مایکل) بالهاوس؛ فیلمبردار آلمانی نامزد سه جایزه اسکار که سابقه همکاری با کارگردانهای مطرح چون مارتین اسکورسیزی، رابرت ردفورد، راینر ورنر فاسبیندر و ولفگانگ پترسن را داشت، 12 آپریل در 81سالگی ازدنیا رفت. بالهاوس درطول حدود نیمقرن فعالیت هنری درحدود 130 فیلم سینمایی و تلویزیونی همکاری داشت، شامل 17 فیلم با فاسبیندر ازجمله «ازدواج ماریا براون» و هفت فیلم با اسکورسیزی ازجمله «رنگ پول»، «آخرین وسوسه مسیح»، «رفقای خوب» و «مردگان» و با دیگرفیلمسازانی نامدار مانند ولفگانگ پترسن، فولکر شلوندورف، جان سیلز، رابرت ردفورد، مایک نیکولز و فرانسیس فورد کوپولا نیز کار کرد. او سهبار برای فیلمهای «اخبار تلویزیون» (1987)، «بیکربویهای شگفتانگیز» (1989) و «دارودسته نیویورکی» (2002) نامزد اسکار شد. جاناتان دمی که بیشازهمه برای کارگردانی تریلر ترسناک «سکوت برهها» (1991) شهرت داشت، 26 آپریل براثر سرطان مری و عوارض ناشیاز بیماری قلبی ازدنیا رفت. او 73ساله بود. «سکوت برهها» یکی از تنها سه فیلم تاریخ سینماست که در پنج بخش اصلی جوایز آکادمی شامل بهترین فیلم، بهترین کارگردان، بهترین بازیگر مرد (هاپکینز)، بهترین بازیگر زن (فاستر) و بهترین فیلمنامه اقتباسی برنده اسکار شد. «ملوین و هوارد» (1980)، «چیزی وحشی» (1986)، «فیلادلفیا» (1993)، «محبوب» (1998)، «حقیقت درباره چارلی» (2002)، «کاندیدای منچوریـ (2004)، «ریچل ازدواج میکند» (2008) و مستندهایی چون «مردی از دشتها» (2007)، «من کارولین پارکر هستم: خوب، بد و زیبا» (2011) و «جاستین تیمبرلیک+تنسی کیدز» از دیگرفیلمهای دمی هستند. پاورز بوث؛ بازیگر کهنهکار سینما و تلویزیون که در فیلمهایی چون «تومبستون» و «شهر گناه» بازی کرد، 14 مای در 68سالگی ازدنیا رفت. راجر مور؛ بازیگر بریتانیایی و سومین جیمز باند سینما 23 مای در 89سالگی در سوئیس درگذشت. مور در اواخر دهه 50 و سالهای دهه 60 در تلویزیون در سریالهایی چون «آیوانهو»، «ماوریک» و «سینت» بازی کرد؛ اما با بازی در نقش جیمز باند بهشهرت رسید. او در فاصله سالهای 1973 تا 1985 هفتبار نقش مأمور 007 را بازی کرد. مور در فیلمهای «زندگی کن و بگذار بمیرد»، «مردی با تپانچه طلایی»، «جاسوسهای که دوستم داشت»، «مونریکر»، «فقط بهخاطر چشمان تو»، «اختاپوس» و «چشمانداز یک قتل» در نقش جیمز باند ظاهر شد. «طلا» (1975)، «غازهای وحشی» (1978)، «فرار به آتن» (1979)، «مسیر کاننبال» (1981) و «نفرین پلنگ صورتی» (1983) از دیگرفیلمهای مطرح مور است. گلن هدلی؛ بازیگر آمریکایی که در فیلمهایی چون Dirty Rotten Scoundrels، «دیک تریسی» و «اپوس آقای هولاند» بازی کرد، هشتم جون در 62سالگی ازدنیا رفت. جان جی. آویلدسن؛ کارگردان «راکی» (1977) که برنده اسکار بهترین فیلم شد، اسکار بهترین کارگردان را برای خودش بههمراه داشت و سیلوستر استالونه را به دنیا معرفی کرد، 16 جون در لسآنجلس درگذشت. او 81ساله بود. آویلدسن کار در دنیای سینما را بهعنوان فیلمبردار شروع کرد و با فیلمهایی چون «جو» (1970) با بازی پیتر دوئل و «ببر را نجات بده» که در 1974 جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد را برای جک لمون بههمراه داشت، به کارگردانی روی آورد. آویلدسن سهسالبعد برمبنای فیلمنامهای نوشته استالونه «راکی» را ساخت که استالونه نیز بهخاطر آن، نامزد اسکار بهترین بازیگر مرد شد. «راکی» آغازگر یکی از معروفترین مجموعههای سینمایی دنیا بود. اینزوج بعدها در فیلم «راکی 5» بار دیگر همکاری کردند. آویلدسن، کارگردان یک مجموعه سینمایی موفق دیگر هم بود که از «کاراته کید» (1984) با بازی رالف ماکیو و پت موریتا شروع شد. او دو دنباله «کاراته کید» را هم ساخت. مارتین لندا؛ بازیگر محبوب آمریکایی که بازی در نقش بلا لوگوسی؛ ستاره فیلمهای ترسناک در فیلم «اد وود» (1994) بهکارگردانی تیم برتن، جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد نقش مکمل را برایش بههمراه داشت، 15 ژوئیه در 89سالگی ازدنیا رفت. لندا در دوران کاری خود که بیشاز نیمقرن طول کشید، در تلویزیون، سینما و تئاتر فعال بود. او شاید بیشازهمه برای بازی در نقش رولین هند؛ یک مأمور مخفی در سریال تلویزیونی «مأموریت: غیرممکن» شهرت داشت که از 1966 تا 1973 از شبکه سیبیاس پخش میشد. لندا همچنین برای نقشهای مختلف خود در فیلمهای کلاسیک از «شمال از شمال غربی» آلفرد هیچکاک گرفته تا «جنایت و جنحه» وودی آلن معروف بود. جرج ای. رومرو؛ کارگردان آمریکایی که در 1968 با «شب مردگان زنده» ژانر زامبی را بهراه انداخت، 16 ژوئیه درگذشت. او 77ساله بود. «شب مردگان زنده» با بودجهای حدود 114هزاردلار در پیتسبرگ در پنسیلوانیا ساخته شد. فیلم 30میلیوندلار فروخت و در گذر زمان جایگاه یک کلاسیک کالت را پیدا کرد. رومرو بعداز «شب مردگان زنده» فیلمهایی ازجمله «همیشه وانیل هست»، «فصل ساحره» و «مجنونها» را کارگردانی کرد؛ هرچند هیچیکازآنها بهاندازه فیلم اولش تاثیرگذار نبودند. او در 1979 با فیلم «سحرگاه مردگان» به زامبیها بازگشت. فیلم او با نیممیلیوندلار ساخته شد؛ اما بیشاز 55میلیوندلار فروخت. رومرو در 1985 «روز مردگان» را ساخت که سومین فیلم مجموعه زامبی او بود. «سرزمین مردگان» چهارمین فیلم زامبی رومرو در 2005 با بازی سایمن بیکر، دنیس هاپر، آزیا آرجنتو و جان لگیزامو در تورنتو ساخته شد. «خاطرات مردگان» در 2008 و «زندهماندن مردگان» در 2010 دیگرفیلمهای اینمجموعه بودند. رومرو همچنین در بازیهای ویدیویی کار میکرد و کتابهای مصور هم مینوشت. جان هرد که بیشازهمه برای بازی در نقش پیتر مکآلیستر در فیلمهای «تنها در خانه» شهرت داشت و در تعداد زیادی آثار تلویزیونی و سینمایی مقابل دوربین رفت، 21 ژوئیه در 71سالگی درگذشت. هرد در 1990 در فیلم «تنها در خانه» نقش پدری را بازی کرد که هنگام یک سفر کاری به فرانسه، پسرش کوین (با بازی مکالی کالکین) را فراموش کرد و او را در خانه جا گذاشت. بعداز موفقیت تجاری بزرگ «تنها در خانه»، هرد نقش خود را بار دیگر در فیلم «تنها در خانه: گمشده در نیویورک» تکرار کرد. او همچنین در فیلمهای «آدمهای گربهای»، «بعد ساعتها»، «بزرگ»، «سواحل» و فیلم با موضوع بوکس «گلادیاتور» (1992) و در تلویزیون در «فساد میامی» و «خانواده سوپرانو» بازی کرد و برای بازی در سریال دوم نامزد جایزه امی بهترین بازیگر میهمان شد. سام شپارد؛ بازیگر و نمایشنامهنویس برنده جایزه پولیتزر 27 ژوئیه در 73سالگی ازدنیا رفت. او در فیلمهای «چیزهای درست»، «بلکتورن»، «حماقت برای عشق»، «باندیداس»، «ماگنولیاهای فولادی» و «پرونده پلیکان» بازی کرد و یکی از فیلمنامهنویسان «پاریس تگزاس» بود. شپارد در سال 1979 برای نمایشنامه «کودک مدفون»، جایزه پولیتزر را دریافت کرد. ژان مورو؛ بازیگر فیلمهای «شب» و «ژول و ژیم» و یکی از بزرگترین ستارههای سینمای فرانسه 31 ژوئیه در خانه خود در پاریس ازدنیا رفت. او 89ساله بود. مورو در دوران کاری خود که حدود 60سال طول کشید، در سینما و تلویزیون حضوری فعال داشت و با فیلمسازانی سرشناس ازجمله لویی مال، اورسن ولز، جوزف لوزی، فرانسوا تروفو، ویم وندرس، میکل آنجلو آنتونیونی، تئو آنجلوپولوس، ژان لوک گدار، لوئیس بونوئل، ژاک دمی، الیا کازان و ژان رنوار همکاری کرد. او در 1960 برای فیلم «مودراتو کانتابیله» برنده جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم کن شد. برگزارکنندگان جشنواره کن همچنین در سال 2003 با اعطای جایزه نخل طلای افتخاری از مورو تقدیر کردند. او در سال 1992 جایزه شیر طلای یکعمر دستاورد جشنواره فیلم ونیز را گرفت و در 2000 جایزه خرس طلای افتخاری جشنواره فیلم برلین را دریافت کرد. مورو، بازیگری پرکار بود و تا هشتادوچندسالگی به کار بازیگری ادامه داد. از دیگر فیلمهای او میتوان به «شب» (میکل آنجلو آنتونیونی، 1961)، «محاکمه» (اورسن ولز، 1962) «خاطرات یک مستخدم» (لوییس بونوئل، 1964) و «مادموازل» (تونی ریچاردسن، 1966) اشاره کرد. جری لوئیس؛ کمدین افسانهای که در دهه 1950 با دین مارتین تیمی دونفره تشکیل داد و بعدها در فیلمهایی چون «پروفسور دیوانه» بازی کرد، 20 آگست در لاس وگاس ازدنیا رفت. او 91ساله بود. لوئیس متولد 16 مارچ 1926 در نیوارک در نیوجرزی بود. او درکنار مارتین در دهههای 1940 و 1950 ابتدا در تلویزیون و بعدها در سینما بهشهرت رسید. ایندو گروهی دونفره تشکیل داده بودند که درآن، مارتین نقش آدمی مرتب و منظم را بازی میکرد و لوئیس درقالب یک کمدین اسلپاستیک فعال بود. آنها در 1956 بهتندی ازهم جدا شدند و کار خود را بهتنهایی ادامه دادند. کار لوئیس ابتدا در فرانسه مورد توجه قرار گرفت و بعدها آنطورکه شایستهاش بود در آمریکا مطرح شد. موفقیت بینالمللی لوئیس بهخصوص در فرانسه، جاییکه از او بهعنوان نابغه کمدی یاد میشود، بسیار چشمگیر بود. او در اروپا هشت جایزه «بهترین کارگردان» دریافت کرد و در 1984 نشان لژیون دونور فرانسه به او اعطاء شد. لوئیس بعداز فیلم «راه جبهه کدام است؟» در 1970 برای بیشازیکدهه در فیلمی بازی نکرد؛ اما سال 1983 در «سلطان کمدی» بهکارگردانی مارتین اسکورسیزی در نقش یک مجری تاکشو ظاهر شد که دو طرفدار دیوانه با بازی رابرت دنیرو و ساندرا برنارد او را میربایند. «مکس رز» آخرین فیلم لوئیس در سال 2013 در شصتوششمین دوره جشنواره فیلم کن بهنمایش درآمد. او دراینفیلم که اولین فیلمش پساز Funny Bones در سال 1995 بود، نقش یک پیانیست جز پابهسنگذاشته را بازی کرد. توبی هوپر؛ کارگردان فیلمهای ترسناک که بیشازهمه برای فیلمهای «کشتار با ارهبرقی در تگزاس» و «ارواح خبیثه» شهرت داشت، 26 آگست ازدنیا رفت. او 74ساله بود. هرچند «کشتار با ارهبرقی در تگزاس» بهخاطر خشونت فراوان در چند کشور ممنوع شد؛ اما یکی از پرفروشترین فیلمهای مستتقل دهه 1970 در ایالات متحده بود. در 1982 فیلم ترسناک «ارواح خبیثه» بهکارگردانی هوپر نیز به یکی از آثار کلاسیک اینژانر بدل شد. فیلم در گیشه بسیار موفق بود و هشتمین فیلم پرفروش سال شد. هوپر در دهههای 1990 و 2000 نیز بهکار درحوزه سینما و تلویزیون ادامه داد؛ اما هیچیک ازآنها تأثیر کارهای اولش را نداشتند. هری دین استنتن که در فیلمهای نظیر «پاریس، تگزاس»، «آخرین وسوسه مسیح»، «مسیر سبز» و «بیگانه» بازی کرد، 15 سپتامبر در 91سالگی درگذشت. او همچنین در چند پروژه ازجمله سریال «توئین پیکس» و فیلم سینمایی «از ته دل وحشی» با دیوید لینچ همکاری داشت. ژان روشفور؛ بازیگر محبوب فرانسوی که در حدود ششدهه فعالیت هنری در بیشاز 100 فیلم بازی کرد و سه جایزه سزار گرفت، نهم اکتبر در 87سالگی در پاریس درگذشت. از او بهعنوان نماد وقار و کمدی یاد میشد و درعین حال، بهخاطر سبیلش نیز معروف بود. «مرد بلوند بلندقد با یک کفش سیاه» بهکارگردانی ایو روبر همینطور فیلم موفق Let Joy Reign Supreme بهکارگردانی برتران تاورنیه تولید 1975، «یک فیل میتواند بیاندازه غلطانداز باشد» (1976) که نامزد جایزه گلدن گلوب شد، «همسر آرایشگر» (1990) بهکارگردانی پاتریس لکونت و «گمشده در لا مانچا» (2002) بهکارگردانی کیت فالتن و لویی پپ از فیلمهای مطرح او هستند. «گمشده در لا مانچا» مستندی درباره تلاش نافرجام تری گیلیام برای ساخت فیلم «مردی که دن کیشوت را کشت» است. گیلیام بعداز 17سال بهتازگی تولید اینپروژه را بهپایان رسانده است. جانی هالیدی؛ ستاره راک و بازیگر فرانسوی که بهخاطر آهنگهای بسیارمحبوب خود به «الویس فرانسوی» معروف بود، پنجم دسامبر ازدنیا رفت. او 74ساله بود. در مدت 50سال فعالیت هنری هالیدی، بیشاز 110میلیوننسخه از کارهای او بهفروش رسید. هالیدی در 1955 برای اولینبار در یک فیلم بازی کرد و تا امسال در بیشاز 30 فیلم سینمایی یا تلویزیونی مقابل دوربین رفت. او در دهه 1980 در فیلم «کارآگاه» بهکارگردانی ژان لوک گدار بازی کرد و بهخاطر ایفای نقش یک مدیربرنامه در ورزش بوکس که بسیار مقروض است، با تحسین منتقدان روبهرو شد. هدر منزیز اولریچ؛ ستاره فیلم «آوای موسیقی» (اشکها و لبخندها) که نقش لوئیزا سومین دختر خانواده تراپ را بازی کرد، 23 دسامبر درگذشت؛ او 68ساله بود./علی افتخاری/ هنرآنلاین