امین کردبچه چنگی- نمایش «صفر درجه سانتیگراد زیر صفر» اقتباسیست آزاد از متن «کالیگولا» اثر «آلبر کامو» بهنویسندگی و کارگردانی شادی اسدپور؛ از تولیدات جدید کارگاه «آغاز تا پایان» در مؤسسه هنری «آرتا» که از ۲۶ مهرماه ساعت 17:30 در تماشاخانه «دیوار چهارم» بهروی صحنه میرود. بخش اول گفتوگو با بازیگران این اثر را میخوانیم.
اگر قبول کنیم میمیریم، شاید بهتر زندگی کنیم
علی انیسی؛ بازیگر نقش «کالیگولا» با ابراز خرسندی از ایفای نقش درایناثر، بااشارهبهاینکه «کالیگولا» و این نمایشنامه او را به یک آگاهی نسبت به خویش رسانده و حضور درایناثر موجب شده است تا بیشتر به ناخودآگاه خویش رجوع کند، گفت: «اینامر موجب شد بتوانم نسبت به حوادث پیرامونی آمادگی داشته باشم و نسبت به بسیاری از مسائل بیاهمیت بیتفاوت باشم». وی که بازیگری را از کلاسهای «امین تارخ» آغاز کرده؛ باتأکیدبراینکه شخصیت «کالیگولا» را بهگونهای متمایز از نگاهی که دیگران به او دارند، مینگرد؛ افزود: «بهنظرم انسانها باعث شدهاند کالیگولا که در ابتدای راه به ادبیات و هنر علاقه داشت، به این سرنوشت دچار شود. تصور میکنم این رخداد از برخورد آدمهاست و این دیگران هستند که موجب تغییر افراد شده؛ و موجب میشوند روشی خاص برای زندگی برگزیده یا حرفی خاص بزنند». بازیگر نقش «لالو» در تئاتر «نحس» ساخته «تینو صالحی» بااذعانبهاینکه درایناثر «کالیگولا» به حقیقتی رسیده بوده که درپی بازگوکردن آن بوده است و ازاینرو اینروش را انتخاب کرده بوده و این، ناشیازآن است که ظلم بسیاری به او شده بود، ادامه داد: «این اثر بهدلیل حقیقتی که در آن وجود دارد و میتواند بازیگر و درنهایت مخاطب را به آگاهی برساند، برای من بهعنوان یک بازیگر شاخص بوده و باید بگویم که این حقیقت مرا تحلیل برده است». این بازیگر که با نمایش «ماه در آب» ساخته «سعید روستایی» در جشنواره «آوا» شرکت کرده، گفت: «ما انسانها اگر قبول کنیم میمیریم، شاید بهتر زندگی کنیم».
بازیگر باید شخصیتی غیرقابلپیشبینی باشد
هلیا تصدیقی؛ بازیگر نقش «متی» در نمایش «کالیگولا» بااشارهبهاینکه این متن را پیشتر برای کنکور عملی بازیگری خویش انتخاب کرده بوده، گفت: «همیشه این باور را دارم که بازیگر باید شخصیتی غیرقابلپیشبینی و تصور داشته باشد و باید گفت کالیگولا دقیقاً قطب مخالف شخصیت من بود و ازاینرو، این شخصیت را در ذهن خود، بهگونهایدیگر تصور کرده بودم که از شخصیتی که درایناثر وجود دارد، زیاد دور نبود». وی که تحصیلاتش را در رشته گرافیک در هنرستان بهپایان رسانده و اکنون مشغول گذراندن تحصیلات بازیگری در دوره کارشناسی در دانشگاه آزاد تهران است، دغدغههای شادی اسدپور در مقام کارگردان این نمایش را بسیاردقیق برشمرده و بااذعانبهاینکه چندماه با نقش خویش زندگی کرده، با آن فکر کرده، راه رفته و حرف زده است، افزود: «اینکه بتوانی به یک شخصیت جان ببخشی و تلاش کنی آنرا در درون خویش پیدا کنی، کار آسانی نیست؛ اما بسیار لذتبخش است و باید بگویم که من در گذشته، تجربه جانبخشی به عروسک را داشتهام؛ اما اینکه بتوانی از شخصیت خود فاصله بگیری و تاحدودی از آن استفاده کنی؛ و دراینمیان تعادلی ایجاد شود، به تجربهای بسیار زیبا دست یافتهای». وی که در مرکز 38 کانون پرورش فکری کودکانونوجوانان عضو بوده است، در گروههای مختلف نمایش عروسکی و نمایشنامهخوانی فعالیت میکرده و از همان روزها به هنر نمایش علاقهمند شده؛ بااشارهبهاینکه این نمایش چند لایه دارد و هرچهبیشتر به آن فکر کنی، به لایههای بیشتری از آن دست مییابی، افزود: «جزئیاتی که دراینکار استفاده شده، با مطالعه بهدست آمده و شخصاً لایههای فلسفی و روانشناختی این نمایش را بهخوبی درک کردهام».
احساس در هنر، در قالبی زیبا بیان میشود
پرستو بازیار؛ بازیگر نقش «دروسیلا» دراینکار بااشارهبهاینکه این اثر بهگونهای نویسندگی و کارگردانی شده که مخاطب بهراحتی میتواند تمامی عواطف و احساسات بهکارگرفتهشده درایناثر را درک کند و کاملاً با این نمایش همراه میشود، گفت: «مخاطب در هرلحظه از اثر، هر حسی؛ اعم از غم، شادی، ترس یا عشق را دریافت میکند». وی که از سال 1395 فعالیت خویش را در هنر بازیگری آغاز کرده؛ «دروسیلا» را شخصیتی عاشقپیشه دانسته که بهدلیل همین عشق در رنجوعذاب بوده و از رنجکشیدن معشوقهاش رنج میکشد؛ و افزود: «او کسیست که موجب میشود معشوقهاش به آگاهی و حقیقتی برسد و باید گفت شخصیتی آزاد و رها دارد». این بازیگر که در نمایشهای «زندگی شیرین با طعم سگی» و «کابوسها» به ایفای نقش پرداخته، حضورش درایننمایش را زمینهساز تفکراتی جدید در خود دانسته و باتأکیدبراینکه حضور درایننمایش به او بیشازگذشته این تصور را میدهد که زندگی یک رؤیاست، ادامه داد: «پس از روزها و هفتهها صحبت با کارگردان و دستیافتن به تحلیلهای مناسب در حوزههای مختلف از این شخصیت توانستم به این شخصیت نزدیک شده و به آن دست یابم». بازیار باتأکیدبراینکه پس از حضور درایننمایش، مقاومتش نسبت به مسائل زندگی بیشتر شده، افزود: «زندگی من پس از حضور درایننمایش هدفمندتر شده است». وی هنرمندان را افراد برگزیده جامعه برشمرده که برای دیگران الگو بهحساب میآیند و باتأکیدبراینکه این قشر باید تلاش کنند دیگران در شرایط بحرانی کرونا، مسائل بهداشتی را رعایت کنند، تصریح کرد: «هنر، روندیست که در آن احساس در قالبی زیبا بیان میشود و درنهایت بر عواطف و احساسات مخاطبان آن فرآیند تأثیر میگذارد».
بازیگر باید ذهن هنری خویش را بهروز نگاه دارد
محمد سعید آهنگر؛ بازیگر نقش «اُکتی» بااشارهبهاینکه خواندن نمایشنامه «کالیگولا» او را برای حضور درایناثر بسیار ترغیب و تشویق کرده و ازاینرو به این نمایشنامه علاقه پیدا کرده، گفت: «این نمایشنامه جنبههای روانشناسانه بسیار دارد و وجود دیدگاههای بسیار ازسوی شخصیتهای آن میتواند بازیگر را برای ایفای نقش درایناثر ترغیب کند». این هنرمند جوان که تابهامروز در چهاردوره بازیگری حضور داشته است، «اُکتی» را یکی از بزرگزادگان قصر «کالیگولا» برشمرده و بااشارهبهاینکه «کالیگولا» پس از طغیانی که میکند، تمام اشخاص قصر را به بردگی میگیرد که «اُکتی» را نیز شامل میشود؛ ادامه داد: «اُکتی را بسیار دوست دارم و بهدلیل جذابیتهای موجود از آن لذت میبرم؛ زیرا شخصیتیست که تصور میکند همهچیز را میفهمد و بهنظرم این شخصیت همهچیز را میفهمد و آگاهی بالایی نسبت به باقی اشخاص نمایشنامه دارد». آهنگر باتأکیدبراینکه رکود، انفعال و فعالیتنداشتن، بدترین آفت برای وجود یک هنرمند است و یک بازیگر باید ذهن هنری خویش را بهروز نگاه دارد، گفت: «هرکسی ممکن است تعریفی خاص داشته باشد؛ بهنظرم هنرمند کسیست که بتواند زیباییهای دنیا را ببیند و از زشتیها زیبایی خلق کند».
عشق به هر پدیده، نقطه آغاز هنر است
کیوان راکی؛ دیگر بازیگر این نمایش بااشارهبهاینکه آنرا دارای نگاه و حسی صمیمانه میداند که دارای پشتکار و زحمت و ایستادگی بسیار است، گفت: «همه عوامل تولید این نمایش باجانودل دراینشرایط سخت و وحشتناک درکنارهم بودند و این حس برای من قوت و قدرت بسیار دارد». دستیار کارگردان نمایش «مدهآ» بهکارگردانی «مرجان آقانوری» بااشارهبهاینکه اینجا در نقش «هلیکون» دستیار «کالیگولا» و یک رفیق و فرمانده که حواسش به همهچیز است، بهروی صحنه میرود، افزود: «هلیکون، دوستی دلسوز است و یکی از مهمترین ویژگیهایی که موجب برجستگی این اثر میشود ایناستکه بهاینمفهوم میپردازد که همه افراد زندگی همیشه دوست تو نیستند و کسانیکه طی روز و در ثانیهبهثانیه زندگی، اگر جلوی تو خم و راست میشوند، ممکن است در آخر تو را با چند ضربه سنگین از پا دربیاورند و نابودت کنند». وی باتأکیدبراینکه نمیتوان در زندگی به هرکس اعتماد کرد و اینامر، برای این اثر بهعنوان یک ویژگی مهم و شاخص بهشمار میآید، ادامه داد: «یک هنرمند، باید همیشه بدنی سالم و فیزیکی بینقص داشته باشد و در شرایط سلامت جامعه امروز که وابسته به کروناست، باید به واکسیناسیون اعتماد کند تا دنیا را بهواسطه تئاتر که یک هنر زنده است، زنده نگاه دارد». راکی هنرمندان را نسبت به جامعه خویش در حوزه آگاهسازی و رعایت اصول بهداشتی مسئول دانسته و درپایان تأکید کرد: «هنر آغاز و پایان هرچیزیست و عشق به هر پدیده، حتی اشیای کوچک پیرامون، نقطه آغاز هنر است».
اثر هنری، مروج ارزشهای اخلاقیست
محمد عورکی، این اثر را اثری دارای ویژگیهای خاص برشمرده که به او انگیزه میدهد تا زندگی بهتری داشته باشد؛ او گفت: «این اثر میتواند به من این حس را بدهد که اتفاقات موجود پیرامونی و حتی ترسها مانع مسیر پیشرفت و عشق من به زندگی نشوند». وی که هفتسال عکاسی را در کارنامه هنری خود بهثبت رسانده است، بااشارهبهاینکه در نقش «کرئا» درایناثر بهروی صحنه میرود، افزود: «این شخصیت همواره میل و عشق به زندگی دارد و دنبال ایناستکه شرایط نفرتانگیز موجود را سامان بخشد؛ او دراینراه سعی در انتقام از کالیگولا و مجابکردن افراد دیگری دارد که از او زخم خوردهاند». این بازیگر که دوسال تجربه حضور در تئاتر را در کارنامه هنری خویش بهثبت رسانده است؛ عشق، خشم، قدرتطلبی، میل به زندگی و انتقامجویی را از ویژگیهای بارز این اثر برشمرده و بااذعانبهاینکه وظایف یک هنرمند همواره در شرایط بحرانی بیشتر از دیگران است، ادامه داد: «هنرمند همواره در شرایط بحرانی پیشقدم بوده و در شرایط بحرانی کنونی نیز باید مسئولیت بیشتری در رعایت پروتکلهای بهداشتی داشته باشد؛ زیرا بهنوعی الگوی جامعه است». وی که بازیگری را نزد «سعید روستایی» و «شادی اسدپور» آموخته؛ هنر را خلق اثری برشمرده که بدون تحمیل موضوعی خاص به مخاطب خویش، علاوهبر خلق زیبایی؛ به ترویج ارزشهای اخلاقی میپردازد و برای زندگی بهتر به جامعه کمک میکند و برایناساس، افزود: «هنرمند کسیست که بتواند خوب ببیند و خوب بشنود؛ و اثری خلق کند که در جامعه بر رشد مخاطبان اثر بگذارد و جامعه را بهسمت بهترشدن سوق دهد».
هنرمند به لایههای هستی در ابعاد زندگی بشر توجه دارد
مهشید صدری که در نقش «لیپی» بهروی صحنه میرود بااشارهبهاینکه این اثر برای او اثری جذاب و خاص است، گفت: «شخصیت لیپی درایننمایش از من و شخصیت من بسیاردور است و ازاینرو، درمواجههبا این نقش با چالشی مواجه هستم که بسیاربزرگ و جذاب است و حسی خوب را برایم ایجاد میکند». این بازیگر تئاتر که پیشتر تجربه حضور در مقام منشی صحنه را در نمایش «عیش و نیستی» بهکارگردانی «جابر حسینی» داشته؛ بااشارهبهاینکه درایناثر، در قالب شخصیتی بهروی صحنه میرود که بسیار زود میترسد، زود عصبی میشود و کلاً زود تحتتأثیر دیگران قرار میگیرد، افزود: «لیپی، شخصیتی بسیار وابسته و تحتتأثیر دارد و همواره سعی دارد اینموضوع، از درون به برونش منتقل نشود و بهچشم دیگران نیاید». وی که در اجراخوانی «مرحوم منفور» بهکارگردانی «ساشا کشوادی» حضور داشته است، فرمهای خاص فیزیکی و بندی هر کاراکتر را از مهمترین ویژگیهای شاخص درایناثر برشمرده و ادامه داد: «فضای موجود درایناثر بهگونهایستکه همهچیز در آن نهفته بوده و همه نوع عاطفه را دراینکار میشود دید». وی که در اجراخوانی «آقا ذبیح» بهکارگردانی «مهدی ملکی» حضور داشته؛ باتأکیدبراینکه هنرمندان در شرایط بحرانی، موظف به مراقبت از خویش و همکاران خویش است، گفت: «هنرمندان باید با دریافت واکسن سطح ایمنی بدن خویش را بالا نگاه دارند تا خود و کل گروه را دچار مشکل نکند». وی که در نمایش «کابوسها» نیز به ایفای نقش پرداخته، پیرامون هنر، باتأکیدبراینکه هنر میتواند شخص را خود زندگی روزمره خویش دور کند و موجب حال خوب و رشد فرد در همه ابعاد زندگی شخصی بشود، افزود: «هنرمند به همه ابعاد و لایههای هستی در زندگی انسانی بشر درحدتوان خویش توجه دارد».
هنر، قدرت خلق فرد را کیفیت و بهبود میبخشد
علی محمدنیا بااشارهبهاینکه درایننمایش در نقش «شاعر اسکیپیون»؛ شاعر دربار «کالیگولا» حضور دارد، گفت: «درایناثر، بازیگر و مخاطب همواره با خود مواجه میشوند و درمییابند که دردها و رنجها چگونه بهوجود میآیند و روی بشر چه تأثیراتی میگذارند؛ این نقش نیز در داستان رنجهایی را که طی داستان برایش بهوجود میآیند، برای مخاطب بهتصویر میکشد». وی بااشارهبهاینکه در چهارسالگذشته بازیگری را بهصورت حرفهای ادامه داده است، افزود: «همواره درتلاش هستم تا هنر را بهروی صحنه خلق کنم و با این خلق، ویژگیهای شخصیتها را برای مخاطبانم بهنمایش بگذارم». محمدنیا که تجربه حضور در دو فیلم کوتاه و یک نمایش را در کارنامه هنری خود بهثبت رسانده، درپایان تأکید کرد: «حضور درایناثر و یک گروه حرفهای، به من اینفرصت را میدهد تا قدرت خلق خویش را در صحنه بالا ببرم و بهنظرم، هنر قدرت خلق فرد را کیفیت و بهبود میبخشد».
عکس: محمدعلی شکورزاده