کد خبر:
106393
| تاریخ مخابره:
۱۳۹۷ چهارشنبه ۴ مهر -
23:59
آنچه در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل گذشت
نقطـه؛ سـر خـط؟!
مصطفی رفعت/ تا اعمال تحریمهای بعدی چیزی نمانده و اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، فرصت مغتنمی بود برای پایاندادن به شایعهها و شائبهها درموردِ چگونگی کنارآمدن یا نیامدن دو کشور؛ دستِکم در فضای ملتهب فعلیِ داخلی. هنوز از برایند این دوره از اجلاس، نتیجه قاطع بهدست نیامده اما استنباط کلی برآناستکه تحریمها اعمال خواهد شد و مذاکرهای صورت نخواهد گرفت. این یعنی باید منتظر انجام تعهدات تازه اروپا و متحدان ایران در برابر موج جدید فشارهای اقتصادی و سیاسی باشیم؟ آیا آنچه بهعنوانِ طراحی سازوکاری برای حمایت از ایران در روزهای پیشِرو از جانب اتحادیه اروپا مطرح شده؛ میتواند به عبور سلامت ایران از این بحران کمک کند؟ قدرِمسلم حضور مقتدرانه و فکرشده رئیسجمهوری در مجمعی بینالمللی و صلابت وی در مواجهه با جریانهای مخالف دراینرویداد بهدور از تنشهای احساسی (آنگونه که در نقطه مقابل، دونالد ترامپ بهنمایش گذاشت) به حفظ اقتدار ایران بهرغمِ شرایط دشواری که از سر میگذراند، کمک کرد؛ امریکه حالا با تصمیم دولتهای اروپایی حامی برجام و همراهان آسیایی کشورمان، قوام بیشتری پیدا کرده است؛ چنانکه گمانهزنی درباره سرانجام رویکرد جدید جامعه جهانی در ایستادگی مقابل تصمیمهای سلطهجویانه کاخ سفید، به یکیاز مواضع تحلیل شرایط آتی بازار اقتصادی و بهدنبالِآن، مناسبات بینالمللی کارشناسان جهانی تبدیل شده است.
اروپا، چین و روسیه برای مقابله با تحریمهای آمریکا علیه ایران، دست به تشکیل صندوقی ویژه خواهند زد... گزارش 26 سپتامبر 2018 رسانه خبری Quartz چنین آغاز شده و درادامه آورده است: «تصمیم ترامپ در عقبنشینی از برجام، متحدان ایالات متحده را در سازوکار اقتصادی بااینکشور نیز دچار مشکل خواهد کرد. ازاینرو، درحاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، اتحادیه اروپا، با چین و روسیه برای راهاندازی بنگاه اقتصادی تازهای در تجارت با ایران بهتوافق رسید. آنها امیدوارند که این اتفاق بتواند پاسخگوی پایبندی ایران به معاهده صورتگرفته در سال 2015 باشد. بخش دوم تحریمهای ضدِایران در روز چهارم نوامبر سال جاری اجرایی میشود و براساسِآن، ایران نهتنها از معاملات تجاری برپایه دلار که بیشترین سهم بازار جهان بر آن استوار است، منع میشود؛ بلکه سایر کشورها نیز اگر از مجراهای دیگر اقتصادی با شرکتهای ایرانی همکاری کنند، مجازات میشوند». دراین گزارش، از آدام اسمیت (یکیاز وکلای فعال در وزارت خزانهداری آمریکا) نقل شده که نتیجه این تصمیم اتحادیه اروپا را باید درعمل دید. او دراینباره توضیح داده: «بهطورِمشخص، شرکتهای کمی هستند که بتوانند خارج از سازوکار اقتصادی ایالات متحده و کاملاً مستقل از بازار با محوریت این کشور به فعالیتشان ادامه دهند. تا همینحالا هم تعدادی قابلِتوجه از شرکتهای بزرگ اروپایی به همکاریهای تجاری خود با ایران خاتمه دادهاند؛ چون میخواهند روابط تجاری سودآورشان با ایالات متحده آمریکا را حفظ کنند».
ایندرحالیستکه بهادعای مفسرانِ سیاسی رسانه Washington Times چاپ 25 سپتامبر 2018؛ پساز سخنان اخیر رئیسجمهوری ایران در سازمان ملل، روابط دو کشور آمریکا و ایران وارد فازی جدید شده است؛ تاجاییکه بهنقلاز این منبع؛ سخنان حسن روحانی خشم سیاسیون آمریکایی را بهدنبال داشته است و جان بولتون (مشاور امنیت ملی کاخ سفید) اظهار کرد: «اگر تهران رفتار خود را در سطح بینالمللی تغییر ندهد، هزینه سنگینی را باید پرداخت کند!» در ادامه این گزارش آمده: «سخنان صریح و تندی که در نشستهای متعدد مجمع اخیر سازمان ملل صورت گرفته؛ نشان میدهد که تنشها میان این دو کشور؛ بهویژه پساز خروج یکجانبه آمریکا از معاهده سال 2015 بالا گرفته و طی این چهارماه، شکاف بزرگی هم بین آمریکا و جامعه اروپایی ایجاد کرده که همراه با تهدیدهای دوسویه است. حسن روحانی بهصراحت و قدرتمندانه میگوید که جامعه جهانی بهسادگی با آقای ترامپ همراهی نخواهد کرد و اعمال تحریمهای سختگیرانه دولت آمریکا علیه ایران، درواقع نوعی از تروریسم اقتصادیست. ازسویی، متحدان آمریکا همچون بریتانیا، آلمان و فرانسه درکنارِ روسیه و چین، از توافقنامه (برجام) حمایت کرده و آنرا بهرغمِ خروج ترامپ، برای حفظ صلح و امنیت جهان، سودمند دیدهاند».
رسانه خبری Dawn نیز دراینباره گزارشی را در 26 سپتامبر 2018 منتشر کرد و آورد: «درحالیکه دونالد ترامپ کوشید طی سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل، بر فشار اقتصادی بیشتر بر ایران تأکید و این کشور را تهدید کند؛ رئیسجمهوری ایران، او را به ضعف عقل متهم ساخت. ترامپ بازهم از همان ادبیات و تعاریف پیشین برای جلبِنظر اعضای سازمان ملل در واکنش جدی نسبت به ایران استفاده کرد تا این کشور را دارای حکومتی دیکتاتوری معرفی کند. حتی در سخنانی متناقض با نشانههای رفتاری قبلی خود، لب به تمجید از نحوه تغییر دولت کره شمالی گشود که تا مدتی قبل، نگاهی ستیزهجویانه نسبت به آنها داشت. آنچه در سخنرانی او جای بحث دارد ایناستکه بهرغمِ وجود مسائل مختلفی در جهان که میتوانست دربارهشان صحبت و همراه با همتایان خود دربارهشان چارهاندیشی کند؛ عمده زمان فرصت 35دقیقهای خود را به ارائه تصویری مخدوش از ایران و سپس، بحرانهای اخیر خاورمیانه گذراند». موضوعی که گزارش 26 سپتامبر نشریه New York Times نیز بهگونهای دیگر موردِتوجه قرار داد و نوشت: «امانوئل مکرون؛ رئیسجمهوری فرانسه درخلالِ فرصتی که بهدست آورد؛ از خودبینی کشورها انتقاد کرد و گفت باید بهسویِ اتحاد جهانی پیش برویم؛ ملیگرایی بهاینمعنی که تنها منافع کشور خود را ببینیم، همیشه محکوم به شکست بوده و نگاه چندجانبهگرایی که منجر به فساد میشود را هم نمیپسندم. فرزندانمان به ما نگاه خواهند کرد و خطاب من به آقای ترامپ است که خروج از توافق پاریس که تبعات سنگینی برای محیط زیست خواهد داشت را چگونه برای نسلهای بعدی توضیح خواهند داد؟» گزارش نیویورکتایمز تأکید دارد که حین صحبت درباره اهمیت مسائل زیستمحیطی و ضرورت توافق پاریس، آقای ترامپ در صحن مجمع حضور نداشت!
با همه اینها، هفتادوسومین اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، درکنارِ همه حواشی؛ بهنوعی با بازتاب سخنان رؤسای جمهوری دو کشور ایران و آمریکا در رسانههای جهان انعکاس داشته و گزارشهای تحلیلی بسیاری درباره این رویارویی، در منابع خبری مختلف بهانتشار رسیده است. مصاحبههای قدرتمندانه حسن روحانی با شبکههای رسمی ایالات متحده، توئیت جنجالی ترامپ درباره رئیسجمهوری کشورمان، برنامه متحدانه کشورهای اروپایی برای دورزدن تحریمها علیه ایران، خنده حضار به اظهارات ترامپ و... همگی باعث شد تا این اجلاس بهشکلی متفاوت در حافظه سیاسیون و علاقهمندان به سیاستهای خارجی ثبت شود. رئیسجمهوری اسلامی ایران در گفتوگو با کریستین امانپور (مجری شبکههای تلویزیونی CNN و PBS آمریکا) درواکنشبه توئیت ترامپ، گفت: «بهجایِ حرف، صداقت و جدیت لازم است؛ او دوسال پیگیر دیدار است. این ملاقات باید زمانی انجام شود که واقعاً بهنفعِ دو ملت و دو کشور باشد». دکتر روحانی درپاسخبهاینسؤال مجری که گفت ترامپ دوست دارد با رهبران مختلف تماس بگیرد؛ توئیت او که گفته مطمئنم ایشان یعنی جنابعالی، مرد خیلی دوستداشتنی هستید را چگونه ارزیابی میکنید؟ خاطرنشان کرد: «آنچه برای من مهم است، ایناستکه رهبران دو کشور درپیِ منافع مشترک، گفتاری داشته باشند و قدمهایی عملی را بردارند که درنهایت پیچیدگیهایی که در روابط دو کشور درطولِ دهههای گذشته بوده، کم شود». رئیسجمهوری تأکید کرد: «اگر این هدف را دنبال کنیم، مناسب است اما شکل گفتاری و عبارت و لفاظی ما را به جایی نمیرساند». مجری پرسید که چهچیزی شما را به میز گفتوگو با ایالات متحده برمیگرداند؟ ایالات متحده گفته که ما باید توافق هستهای را دوباره باز کنیم و برجام را دوباره مورد گفتوگو قرار دهیم و آقای ترامپ و آقای پمپئو گفتند که ما تمایل داریم با ایران گفتوگو کنیم؛ ولی ایران باید رفتارش را عوض کند. به اینها چگونه پاسخ میدهید؟ رئیسجمهوری درپاسخ گفت: «کسی حق ندارد یکجانبه و بدون دلیل، از یک توافق خارج شود و همچنین حق ندارد قطعنامه شورای امنیت را نقض کند. دولت آمریکا یک مسیر انحرافی را در ماههای گذشته طی کرده و باید ازاینمسیر انحرافی به نقطه اول بازگردد و آنوقت جاییست که باید بحث کنیم آیا این توافق بهخوبی اجرا میشود یا نه و الان قبلازآنکه آن توافق هستهای بهطورِکامل و دقیق اجرایی و عملیاتی شود، نمیتوانیم راجع به موضوع دیگری گفتوگو کنیم».