تضعیف فرهنگ به‌علت گرانی کاغذ

امروزه فرهنگ و گسترش آن و عمومی‌شدنش، نیاز به تجهیزات و نیروی کافی دارد و وقتی که امکانات و ابزار آن که نیروی انسانی‌ست، مهیا باشد، رشد عمومی جامعه را موجب می‌‌شود و وقتی چنین شد، یک کشور را می‌توان پیشرفته خواند و درهمین‌راستا، جامعه‌ای که به تکامل فرهنگی نرسیده را عقب‌افتاده یا توسعه‌نیافته می‌گویند. یکی‌از ملزومات مهم در‌راستای تعالی فرهنگی که از اوان کودکی آغاز می‌شود، تجهیزات است که امروز به یکی‌از جنبه‌های آن به‌نام کاغذ پرداخته و با خوانندگان به سخن می‌نشینیم. وقتی کاغذ یعنی الفبای آموزش موجود نباشد؛ کُمیت فرهنگ لنگ می‌شود و این آغاز ناملایمات در مسیر توسعه یک ملت است. از دیگر ابزارهای لازم برای توسعه فرهنگی، به‌یقین توجه به رونق کتاب و مطبوعات است؛ درصورتی‌که این‌روزها کتاب و کتاب‌خوانی و روزنامه و روزنامه‌خوانی به‌نوعی بیمار هستند؛ زیرا قیمت‌ کاغذ و تجهیزات چاپ به‌حدی افزایش یافته که کمتر کسی می‌تواند کتاب بنویسد و همچنین کمتر نشریه‌ای می‌تواند به‌راحتی از پس هزینه‌های چاپ و کاغذ بر بیاید و چون به این وضعیت رسیده‌ایم، کتاب که تا چند‌سال‌پیش تیراژ معمول چاپ آن، دو تا سه‌هزارنسخه بوده، هم‌اینک به تیراژ‌ی حدود 200 تا 300 نسخه رسیده است، آن هم بسیار گران؛ تاجایی‌که قشر کتاب‌خوان نمی‌تواند به‌علت مشکلات مالی کتاب خریداری کند؛ بنابراین، باید گفت این قسمت عمده از فرهنگ ما آسیب بسیار دیده است. اما روزنامه و روزنامه‌نگاری، سرنوشتی بس غم‌انگیزتر از کتاب دارد. هزینه انتشار و چاپ یک روزنامه یا هفته‌نامه و حتی ماهنامه، آن‌قدر زیاد است که عاشقان راستین را که عمری‌ست به روزنامه‌نگاری پرداخته‌اند، کاملا از پا در‌آورده و این عاشقان راستین اغلب از هزینه‌های جاری و حتی با کوچک‌کردن سفره خانوار خود تلاش کرده‌اند تا همچنان در سنگر رکن چهارم آزادی ادامه حیات دهند. قیمت کاغذ آن‌قدر بالا رفته که توان نویسنده، چاپخانه، فروشنده و خریدار را از‌بین برده است. در‌این‌میان، تعدادی از نشریات وابسته به دولت یا حتی خصولتی‌ها که هزینه‌های نشریه آنان را دولت یا بخش نیمه‌دولتی می‌دهد، همچنان بدون دغدغه به‌کار خود اشتغال دارند؛ ولی بخش غیروابسته به‌شدت آسیب دیده‌اند. به‌نوعی که اگر این وضعیت دشوار همچنان ادامه داشته باشد در آینده‌ای نزدیک بیش‌از 70‌درصد از مطبوعات ایران به‌کار و حرفه دوست‌داشتنی‌شان پایان خواهند داد. کافی‌ست به قیمت یک‌کیلو کاغذ روزنامه که دوسال‌پیش، زیرِ‌دوهزار‌تومان بود و هم‌اینک به هشت‌هزار‌تومان رسیده است، دقت کنیم. یا کاغذ تحریر را که هر بند آن 50 تا 60‌هزار‌تومان بود و هم‌اینک به بالای 300‌هزار‌تومان رسیده است، مدِنظر داشته باشیم. با صراحت بگوییم اگر وضع همچنان بدین‌منوال سپری شود، مطبوعات نیز به‌دنبال کتاب باید در کسادی کامل، نفس‌های آخرین را بکشند. امیدواریم دولت با‌وجود تحریم‌های جفاکارانه آمریکا و هم‌پالگی‌های‌شان برای تعالی و تکامل حوزه فرهنگ اقدامات مؤثری حتی در‌زمینه اختصاص یارانه معمول دارد.