آینده اوپک و برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات غیرنفتی

شهلا اسلامی/بولتن سالانه «اوپک» حاوی آمارهای کارشناسی‌شده به‌تازگی به‌انتشار رسید که برپایه آن؛ مشخص شده اعضای این مجمع، در سال‌های اخیر، حرکتی محسوس و برنامه‌ریزی‌شده به‌سمتِ صادرات محصولات غیرنفتی داشته‌اند؛ تاجایی‌که «نفت» تقریباً دیگر تنها نیمی از سبد محصولات صادراتی آنها را تشکیل می‌دهد. درواقع، با کاهش صادرات نفتی کشورهای عضو «اوپک»، به‌صورتِ خودکار کفه ماجرا برای سایر محصولات، سنگین و با سود حاصل از فروش آنها نیز بخشی قابلِ‌توجه از درآمدهای ازدست‌رفته، جبران شد. این گزارش که خلاصه آن به‌تاریخِ هفتم جون 2019 در سایت داده‌پردازی Statista منتشر شده؛ اشاره دارد که درآمد حاصل از صادرات محصولات غیرنفتی، از 55میلیون‌دلار در سال 2000، به بیش از 560میلیون‌دلار در سال 2018 رسیده؛ درحالی‌که صادرات نفت (و البته قیمت آن) بعد از جهشی خیره‌کننده که در سال 2000 تجربه کرد؛ ناگهان به افتی بیش از 40درصدی تا سال گذشته میلادی تن داد که بی‌شک این موضوع، ناشی از کاهش بیش‌ازحدِ تقاضا؛ به‌ویژه ازسویِ «چین» (به‌عنوانِ خریدار بزرگ نفت خام) و روش‌های شکست‌خورده دیپلماتیک و بالاگرفتن تنش بین «آمریکا» و طرف‌های معامله آن یعنی «ونزوئلا» و «لیبی» بوده است. این ماجرا به‌شکلی بازار جهانی نفت را تحتِ‌تأثیر قرار داد که حتی کشوری مانند «کنگو» که به‌شدت و کاملاً به اقتصاد نفتی متکی بود (درآمد 98درصدی)، در سال 2018 تنها 45درصد از عایدی صادرات خود را از فروش نفت محقق کرد. «عربستان» و «ایران» نیز راه‌های برون‌رفت خاص خود را درپیش گرفتند؛ آنها برای جبران، محصولات پلیمری و سایر محصولات صنعتی شیمیایی را در سبد صادرات خود قرار دادند و حتی «امارات» نیز تنها روی 19درصد فروش نفت خود حساب باز کرد و به صادرات گسترده‌تر و بیشتر متریال‌هایی همچون آلومینیوم، طلا و الماس پرداخت. در اینفوگراف طراحی‌شده توسط کارشناسان Statista با استفاده از داده‌های سازمان کشورهای صادرکننده نفت؛ عنوان شده که وابستگی 80درصدیِ درآمد ایران به فروش نفت در سال 2000، کاهشی ملموس پیدا کرده و این میزان در سال 2018، به 56درصد رسید.