463میلیون کودک بازمانده از تحصیل؛ نتیجه آموزش آنلاین و از راه دور

مصطفی رفعت/ یکی از بحث‌انگیزترین وقایع حال‌حاضر جهان در کنار همه مسائل، آغاز فصل مدارس است. رویدادی که تا سال گذشته شاهد انواع کاستی‌ها بود؛ حالا یک معضل جدید را نیز پیشِ‌روی خود می‌بیند: کرونا! این‌روزها مسئله بازگشایی مدارس، به چالشی قابلِ‌توجه در همه جهان تبدیل شده و اگرچه برای سال تحصیلی جدید، در یکسری از کشورها تمهیداتی اندیشیده شده؛‌ اما همچنان سؤال اصلی برجاست که آیا باید امسال مدارس را باز کرد یا همچنان به تعطیلی آن‌ها ادامه داد؟ هردو تصمیم؛ یعنی بازگشایی و تعطیلی این مکان‌های آموزشی، با نظرات موافق و مخالفی همراه است که امکانِ اتخاذ یک رویه مشخص را از مسئولین امر، دریغ کرده است. موافقان می‌گویند که نمی‌توان با ادامه روند تعطیلی‌ها و اِعمال قرنطینه‌ها، آموزش را به‌تأخیر انداخت؛ کمااینکه گسترش بیماری «کووید-19» در انتهای سال 2019 اساساً برای چندماهی روال کار مدارس را مختل کرد و حالا با کنترل‌نشدن اوضاع می‌رویم تا شاهد ادامه این خلأ اجباری باشیم. درعینِ‌حال، مخالفان می‌گویند که حضور بچه‌ها در مدارس، بی‌شک باعث گسترش بیشتر این ویروس می‌شود و خطر آن، برای جوامع بیشتر است. اینجاست که موضوع «تحصیل از راه» دور مطرح می‌شود. این ماجرا مسبوق‌به‌سابقه بوده و پدیده جدیدی نیست؛ حتی بسیاری کشورها در ماه‌های پایانی سال تحصیلی قبل نیز اقداماتی دراین‌باره انجام دادند تا بتوانند آن‌سال را به‌نحوی به‌پایان برسانند. حالا درآستانه سال تحصیلی جدید در جهان؛ تقریباً هر کشوری یک برنامه منحصربه‌خود را عملی کرده که بعضاً باعث بازگشایی زودهنگام مدارس (در انتهای تابستان به‌جای ابتدای پائیز) نیز شده. یکی از راه‌های پیش‌بینی‌شده برای سال تحصیلی جدید، استفاده از امکانات و تجهیزاتی‌ست که بتوان به‌کمک آن‌ها، از راه دور تدریس کرد؛ روشی که در آن نیازی به حضور فیزیکی بچه‌ها در مدارس نیست؛ به‌این‌ترتیب، اگرچه مدارس بسته می‌مانند؛‌ اما آموزش تعطیل نخواهد شد. این‌کار اگرچه مانعی بر سر راه شیوع هرچه‌بیشتر ویروس می‌شود؛ اما مصائبی را نیز به‌دنبال دارد که مهم‌ترین آن‌ها، خداحافظی با مفهوم عدالت آموزشی‌ست. آموزش دیجیتال، نیاز به زیرساخت‌ها و امکاناتی دارد که همه دانش‌آموزان جهان از آن‌ها بهره‌مند نیستند. گزارش اوت 2020 «صندوق کودکان ملل متحد» (UNICEF) آورده است که با پیاده‌سازیِ قطعیِ ارائه آموزش از راه دور، چیزی بیش از 463میلیون کودک در دنیا از حق تحصیل محروم خواهند شد؛ زیرا به زیرساخت‌های لازم، دسترسی ندارند. دراین‌گزارش آمده: «در جهان، حداقل 31درصد از دانش‌آموزان؛ از سطح پیش‌دبستانی تا دوره متوسطه به‌خاطر نبود تجهیزات و پشتیبانی‌های موردِ‌نیاز دراین‌زمینه با خطر جاماندن از تحصیل روبه‌رو هستند. کشورهای حوزه جنوب آسیا و آفریقا کمترین‌میزان آمادگی را برای بستن مدارس و ارائه آموزش به‌صورت آنلاین یا سایر روش‌های غیرحضوری دارند». اینفوگرافیک امروز نشان می‌دهد که حوزه ابتدایی شامل پیش‌دبستانی و دبستانی، بیشترین آسیب را دراین‌میان خواهند دید؛ به‌عبارتی از هر سه بچه پیش‌دبستانی، دونفر به امکانات لازم جهت تحصیل غیرحضوری دسترسی ندارند و چنانچه حوزه پیش‌دبستانی برای یکسری از افراد، اهمیتی در روند تحصیل ندارد؛ شاید اگر این ماجرا را در حوزه دبستان و به‌زبان عدد بازگو کنیم، درک عمق فاجعه ملموس‌تر شود: درصورت بسته‌ماندن مدارس، بیش از 200میلیون کودک، از تحصیل محروم خواهند شد.