کاهش 72‌درصدی صادرات به ترکیه

دنیای کنونی، محل تبادل‌افکار، تعامل و مراودات بین کشورها‌ست. در گذشته‌های دورتر، صادرات و واردات همیشه یک‌سویه بوده و صادرات کشورهای قوی‌تر یا ابرقدرتان ده‌ها برابر واردات آن‌ها بوده است؛ اما این‌روزها چنین معاملاتی وجود ندارد و احتیاج کشورهای کوچک به کشورهای بزرگ‌تر مفهوم ارباب‌ورعیتی ندارد. دراین‌دوران کشورهای مسلمانی چون عربستان هستند که تلاش می‌کنند با کشورهای روسیه و چین که نظام کمونیستی دارند، روابط حسنه و مبادلات سیاسی، بازرگانی و مالی داشته باشند؛ یعنی روابط و تعاملات به‌هیچ‌وجه جنبه دینی و نژادی نداشته و ندارند. در‌این‌ایام، روابط و تعاملات، رنگ‌و‌بوی دو‌جانبه و پایاپای دارد. متأسفانه هستند کشورهایی که به‌گفته قدیمی‌ها «تازه‌ به ‌دوران‌ رسیده‌اند» و درنتیجه جایگاه واقعی خود را نمی‌دانند؛ از‌جمله این‌قبیل کشورها، می‌توان ترکیه رجب طیب اردوغان را مثال زد که تا سه‌دهه‌پیش، به‌شدت وابسته به آمریکا و ناتو بود و از‌نظر مالی آن‌قدر ضعیف بود که لیر رایج آن کشور، درمقایسه‌با پول‌های رایج در منطقه خاورمیانه و آسیا، از سطح بسیار نازل و پائینی برخوردار بود و برای خرید یک قرص نان آن، باید صدها‌لیر پرداخت می‌شد. بهار عربی و تغییرات در منطقه و جنگ ایران و عراق موجب شد که اقتصاد به‌شدت ضعیف ترکیه، تکانی بخورد و دو کشور درگیر جنگ، تعاملات زیادی را با ترکیه برقرار کنند. تااینکه ترکیه از رشد اقتصادی خوبی برخوردار شد و درکنار آن، صنعت توریسم، باعث جلب میلیون‌ها گردشگر خارجی به سواحل ترکیه شده و کار به‌جایی رسید که رشد اقتصادی آن کشور به بیش از هشت‌درصد و حتی در مدتی محدود به 11‌درصد رسید و بدین‌روی ترکیه در جرگه کشورهایی با اقتصاد موجه درآمد و در کشورهای مختلف حتی شروع به سرمایه‌گذاری کرد. تولیدات مواد غذایی و بسیاری از اقلام، در ترکیه رونق گرفت؛ تا‌جایی‌که محصولات تولیدی این کشور، علاوه‌بر‌اینکه کفاف تأمین داخل را می‌‌داد، صادرات زیادی را نیز به همسایگان موجب شد. قطر، امارات، کشورهای حاشیه خلیج همیشگی فارس و عراق و ایران، از مشتریان خوب ترکیه شدند؛ اما نه در حد پایاپای و متعادل، بلکه همواره صادرات ترکیه بسیار بیشتر از واردات آن بود. وقتی داستان تحریم و لجاجت آمریکا با ایران پس از تغییر رژیم و پیروزی انقلاب اسلامی و تحریم‌های زورگویانه آمریکا و اروپا، باعث شد که ایران به‌ناچار بسیاری از کالاهای موردنیاز خود را باواسطه و ازطریق امارات متحده عربی و ترکیه تأمین کند، در‌این‌میان، ترکیه همه‌گاه نسبت به اقتدار ایران اسلامی با حسد و کینه برخورد می‌کرد؛ از‌جمله اجناس وارداتی را که باید پس از عبور از ترکیه و از‌طریق مرز بازرگان دریافت می‌کرد، با بی‌مهری و ایجاد مزاحمت‌های همیشگی و بستن عوارض زیاد، همراه کرد و در طی جنگ‌های داخلی سوریه، عراق و حضور داعش در منطقه و زیاده‌خواهی‌های اردوغان، بلندپروازی و دخالت در امور کشورها نیز به کارنامه اردوغان اضافه شد؛ به‌نحوی‌که در یک‌ساله 2020، با وجود همکاری‌های صمیمانه ایران با ترکیه و تحویل گاز و نفت به این کشور، آن‌قدر از میزان واردات ایران به ترکیه کاسته شده که کاهشی 72‌درصدی را نشان می‌دهد که هیچ‌گاه و در هیچ برهه‌ای، مبادلات بازرگانی واردات و صادرات ما با ترکیه کاهشی تابدین‌حد را تجربه نکرده است. در‌این‌میان، به‌نظر‌ می‌رسد بلندپروازی‌های اردوغان که با دخالت‌های این کشور در سوریه، عراق، لیبی و اختلاف مواضع ترکیه با ایران درمورد سوریه همراه بود، چه‌بسا باعث چنین عدم توازن در صادرات و واردات ایران به ترکیه شده باشد. بدیهی‌ست؛ از‌آنجایی‌که کشور ما با سرافرازی و قدرت، در برابر ابرقدرت آمریکا و اروپا و یاران آن به‌هیچ‌وجه کم نیاورده و همچنین نمی‌تواند در برابر عدم صادرات به ترکیه، بی‌تفاوت بماند، لازم است که ما نیز در واردات از ترکیه، تجدیدنظر جدی داشته باشیم تا ترکیه نیز بداند که ایران اسلامی بااقتدار و سربلندی اجازه نخواهد داد که مورد سوءاستفاده هیچ کشوری واقع شود.