لبنان در آستانه تحولات پیش‌بینی‌نشده

گفته می‌شود که بیش از ۱۳‌میلیارددلار در ابتدای شروع بحران اقتصادی از لبنان توسط برخی طرف‌ها و به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده از این کشور خارج شده است. با شیوع «ویروس کرونا» و ناتوانی دولت لبنان در‌مواجهه‌با این بیماری که مهم‌ترین مشکل آن کمبود منابع مالی بود و پس‌ازآن انفجار بندر بیروت در مردادماه سال جاری که گفته می‌شود بیش از ۱۰‌میلیارددلار خسارت به پایتخت این کشور وارد کرد، لبنان به مرحله جدیدی از بحران رسید. پس از انفجار بندر بیروت، مصطفی دیاب؛ نخست‌وزیر لبنان مجبور به استعفا شد و میشل عون؛ رئیس‌جمهوری این کشور با چراغ سبز پارلمان باردیگر سعد الحریری را نامزد ریاست کابینه لبنان کرد. الحریری که اعتقاد فراوانی به کسب رضایت برخی کشورهای منطقه و اروپایی دارد، درطول حدود شش‌ماه‌گذشته به‌دلیل مواضع ضد مقاومت، نتوانسته کابینه لبنان را به پارلمان این کشور معرفی کند. برخی تحلیلگران منطقه معتقدند که عوامل خارجی مانع تشکیل کابینه الحریری شده‌اند؛ درحالی‌که جناح‌ها و سیاسیون لبنانی خواهان ارجاع نخست‌وزیر مکلف به توانمندی‌های داخلی این کشور هستند. در میان جنگ و جدل‌های میان سیاسیون لبنان، مردم این کشور که با شیوع ویروس کرونا مشکلاتشان چندین‌برابر شده، با راه‌اندازی تظاهرات مختلف علاوه‌بر مخالفت با طرح‌های الحریری، خواهان ریشه‌کنی فساد اقتصادی و مالی مقامات پیشین این کشور به‌منظور حل بحران‌های داخلی هستند. آمریکا نیز با اعمال تحریم‌های گسترده علیه برخی مقامات لبنانی وضعیت این کشور را بغرنج‌تر از گذشته کرده است. واشینگتن تلاش دارد تا با اعمال تحریم‌های ناعادلانه به‌زعم خود راه را برای الحریری جهت حذف «جنبش حزب‌الله» از کابینه آینده این کشور باز کند. شیخ علی دعموش؛ نایب‌رئیس شورای اجرایی حزب‌الله دراین‌ارتباط می‌گوید که بحران اقتصادی که لبنان را فراگرفته، ناشی از فساد سیاسی و مالی و تحریم‌های آمریکا به‌منظور جلوگیری از جابجایی پول در بانک‌های مشمول سیاست‌های خزانه‌داری آمریکاست. به‌گزارش شبکه خبری «المنار»؛ وی تأکید کرد که حزب‌الله برنامه‌ای را برای انجام طرح‌های اجتماعی، کشاورزی، صنعتی و بهداشتی تدوین و تلاش برای تحقق آن‌را به‌منظور تأمین نیازهای ضروری و پشتیبانی از خانواده‌های ضعیف لبنانی و تحقق استقلال اقتصادی کشور آغاز کرده. با وجود تأکید حزب‌الله و دیگر جناح‌های طرفدار مقاومت بر استفاده از منابع داخلی جهت حل مشکلات اقتصادی لبنان، «مار بشارة پطروس الراعی»؛ اسقف کلیسای مارونی این کشور اوایل هفته جاری خواستار برگزاری یک اجلاس جهانی بی‌طرف به‌منظور حل بحران اقتصادی و سیاسی لبنان شده بود. این سخنان وی بلافاصله با واکنش برخی طرف‌های درگیر در بحران لبنان مواجه شد. جنبش حزب‌الله که آمادگی خود را برای همکاری با دولت بیروت برای حل بحران اقتصادی اعلام کرده، برخلاف اسقف مارونی خواهان مذاکرات جناح‌های مختلف داخلی این کشور برای حل بحران فعلی شده. «حسن فضل‌الله»؛ عضو فراکسیون وفاداری در پارلمان لبنان برخلاف مار بشار معتقد است توسل به عوامل خارجی و بین‌المللی‌کردن مسائل داخلی لبنان، بسیارخطرناک است. وی بابیان‌اینکه لبنان یک کشور متنوع است، تأکید کرد سیاست حزب‌الله مبتنی‌بر حل بحران کنونی کشور طبق تفاهم بین تمام جناح‌هاست. فضل‌الله بابیان‌اینکه کشورهای خارجی همانند آمریکا در مسائل منطقه تماماً منافع رژیم صهیونیستی را در اولویت قرار می‌دهند و به‌همین‌دلیل در کمک به بیروت حساب‌ها و ملاحظات خاص خود را دارند، گفت: «توصیف ما با اسقف الراعی متفاوت است؛ زیرا ما نمی‌توانیم کارهای رژیم اسرائیل و جاه‌طلبی‌های آن‌را نادیده بگیریم پس بین‌المللی‌کردن (حل مشکلات لبنان) برای کشور خطرناک است». وی بااشاره‌به بحران‌آفرینی برخی کشورهای عربی و غربی در منطقه افزود: «ما شاهد آن هستیم که در لیبی، یمن و عراق چه اتفاقی افتاده است و ما می‌پرسیم که مثلاً وضعیت مسیحیان در لیبی چگونه است. بین‌المللی‌کردن (حل مشکلات) دراین‌کشورها چه کمکی کرده است». نماینده مجلس لبنان بابیان‌اینکه راه‌حل از داخل کشور آغاز می‌شود، اضافه کرد: «هیچ‌گونه اعتراضی درمورد کمک‌های بین‌المللی وجود ندارد؛ اما (این کمک‌ها) باید طبق اولویت‌ها، عزت کشور و توافق‌نامه طائف باشد». وی خاطرنشان کرد که امکان قلدری خارجی‌ها برای کشور و دیکته‌کردن توصیه‌ها وجود ندارد. در مقابل دیدگاه‌های حزب‌الله و جناح‌های طرفدار مقاومت در لبنان برخی طرف‌های خارجی؛ ازجمله رسانه‌های وابسته به سعودی تأکید دارند که تنها راه‌حل لبنان حذف حزب‌الله از دولت این کشور است. دراین‌ارتباط، روزنامه سعودی «الشرق‌الاوسط» ادعا کرده که بحران اقتصادی و مالی جنبه‌های مختلف مردم لبنان را د‌ربرگرفته و تشکیل‌نشدن کابینه الحریری بر این مشکلات افزوده است. این روزنامه بدون اشاره به اینکه مهم‌ترین مانع تشکیل کابینه لبنان دخالت‌های ریاض در امور داخلی این کشور و ملزم‌کردن حریری به حذف گروه‌های مقاومت و مردمی این کشور از کابینه است، ادعا کرد که لبنان درحال‌انفجار اقتصادی و اجتماعی‌ست. روزنامه سعودی در آخرین گزارش خود درباره تحولات لبنان مدعی شد که نرخ تورم در لبنان در هفته گذشته به بیش از ۵۰۰‌درصد رسیده و در کنار شیوع کرونا و مشکلات دیگر این کشور، لبنان درآستانه تحولات خطرناکی قرار دارد. دراین‌شرایط بحران کمبود سوخت و قطعی مکرر برق در آنجا بر مشکلات مردم افزوده. ایجاد صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌ها و ایجاد شرایط سخت به‌منظور تأمین نیازهای معیشتی مردم، دولت فعلی لبنان را با چالش‌های جدیدی مواجه کرده است. «فیصل الصائغ»؛ عضو کمیته پارلمانی خدمات عمومی، حمل‌ونقل، انرژی و آب پارلمان لبنان نیز اعلام کرده که بحران برق در کشور تشدید خواهد شد؛ زیرا خرید سوخت پس‌ازاین ماه نیاز به صدور قانونی برای اعطای پیش‌پرداخت به شرکت برق لبنان از خزانه اضطراری به‌مبلغ صدها میلیون‌دلار است. وی مهم‌ترین مشکل برای تأمین سوخت در لبنان و جلوگیری از قطعی مکرر برق را تأمین منابع مالی جدید عنوان کرد که در شرایط کنونی برای این کشور امر مشکلی‌ست. صندوق بین‌المللی پول نیز اعطای وام جدید به دولت بیروت را منوط به اصلاحات موردنظر این صندوق کرده که کارشناسان اقتصادی تأکید دارند درصورت اجرای آن‌ها توسط دولت لبنان، این کشور بیش‌ازپیش در بحران اقتصادی و مالی فرو خواهد رفت. هم‌زمان با تحولات در رأس دولت لبنان، مردم این کشور هرروز با راه‌اندازی تظاهرات علاوه‌بر تأکید بر مبارزه با فساد اقتصادی و مالی و محاکمه عواملی که موجب بروز این‌شرایط در کشورشان شده است، خواهان تشکیل هرچه‌زود‌تر کابینه و بهبودی وضعیت معیشتی خود هستند. بااین‌وجود تازمانی‌که حریری از مواضع یک‌جانبه برای تشکیل کابینه دست برندارد و به‌جای توجه به نقطه‌نظرات ریاض و برخی کشورهای دیگر همچون فرانسه و آمریکا، به توانمندی‌های داخلی لبنان توجه نکند، به‌نظر نمی‌رسد که بتواند از چنبره بحران و مشکلات اقتصادی به‌راحتی خلاص شود.