فرونشست زمین در 29 استان کشور

تا آنجا که عمر من قد می‌دهد، همیشه زمین‌شناسان و سپس زیست‌شناسان و در پنج‌دهه‌اخیر، کارشناسان محیط‌زیست همیشه دغدغه زمین را داشته و از انهدام آن خبر می‌دادند و ما ساکنین این کره خاکی، هر بلایی بوده است بر سرش آورده‌ایم؛ درحالی‌که قلبمان برای چهاردیواری که در آن زندگی می‌کنیم، همیشه می‌تپد و آن‌را آب‌و‌جارو می‌کنیم؛ اما در مقیاس بزرگ‌تر، خود را ملزم به حفظ آن خانه نمی‌دانیم و چنین است که در کشورمان مدت‌هاست سخن از دانش زمین می‌کنیم؛ اما باز‌هم در حفظ آن کوتاهی کرده و حتی بر آن سخت و شدید جفا می‌کنیم. به‌هرروی ستم بر زمین در کشور ما به‌جایی رسیده است که 29 استان کشورمان از مجموع 31 استان در شرف رانش هستند. در گذشته‌ها که عمق و وسعت خبری تا‌بدین‌حد نبود و اطلاع‌رسانی بسیار محدود بود، شاید شمار بسیار کمی از مردم از رانش و حرکت زمین آگاهی داشتند؛ اما این‌روزها شمار بسیار کمی از افراد، از رانش زمین در کشورمان آگاه نیستند و از آینده بی‌خبرند. رانش، به‌خصوص در دو‌دهه‌اخیر که گسترش شهرسازی و زندگی حاشیه‌ای در کنار شهرها مصرف بی‌رویه آب را موجب شده است، صدای کارشناسان را درآورده و رساتر، مضار استفاده بی‌رویه از آب را به مردم گوشزد می‌کنند. به‌هرصورت کار به‌جایی رسیده است که بدون کارشناسی دقیق، در هرکجای کشورمان اراده کرده‌ایم و بضاعت کافی داشته‌ایم، زمینی خریده‌ایم و یک چهاردیواری به دور آن کشیده‌ایم و مخفیانه چاهی در آن حفر کرده‌ایم و تا توانسته‌ایم حفره‌های پر از آب زیرزمین را به سطح زمین آورده و آن‌را مصرف کرده‌ایم؛ ماشین‌های شخصی‌مان را با لوله‌های پرفشار آب، ساعت‌ها به‌اصطلاح کارواش می‌کنیم؛ به‌جای جارو‌کردن، یک‌ساعت آب را باز کرده و محوطه را شست‌وشو می‌کنیم؛ حاصل این‌همه خاصه‌خرجی، مصرف بی‌رویه آب و تهی‌کردن سفره‌های زیرزمینی از آب است؛ و وقتی چنین شد، زمین رانش می‌کند و با آن صدها خانه فرومی‌ریزد؛ زمین به یک‌باره دهان باز می‌کند و در خیابان‌ها در جلوی چشم مردم، یکی، دو ماشین را فرومی‌کشد؛ یا برجی 20 طبقه، با یک رانش 25‌سانتیمتری فرومی‌ریزد و صدها‌نفر را به کام مرگ می‌کشد؛ بااین‌حال بازهم ما ساکنین کره زمین درس لازم را نمی‌گیریم و همچنان به مصرف بی‌رویه آب ادامه می‌دهیم. آب را که در دین ما برای مصرف به‌اندازه آن سفارش بسیار شده است، به‌آسانی هدر می‌دهیم و رسیده‌ایم به این‌روزها که در کشور، در کنار قطع برق، قطع آب را هم تجربه کنیم. در شهر پرمصرف و تجمل‌گرای تهران که در گذشته‌های دور، آن‌را برای دومیلیون‌نفر پیش‌بینی کرده بودند، هم‌اینک با هشت‌برابر آن برآورد اولیه؛ یعنی 16میلیون‌نفر سکنه ثابت و متحرک، شرایط مطلوبی حکم‌فرما نیست. متأسفانه در‌این‌دو‌دهه که خشک‌سالی داشته‌ایم، باز نه از‌سوی مسئولین و نه ازطرف مردم، ملاحظات لازم صورت نگرفته و توجه رعایت لازم درخصوص صرفه‌جویی در مصرف آب، وجود نداشته است. کارخانه‌هایی مثل فولاد، ذوب‌آهن و صدها کارخانه دیگر، یک‌سوم آب کشور را مصرف می‌کنند و در کنار آن کشاورزی سنتی ما نیز با کاشت محصولات بسیار آبخور، حدود یک‌سوم آب کشور را به مصرف می‌رساند و آنچه باقی می‌ماند یک‌سوم از کل آب‌های کشور است که نمی‌تواند کفاف مصرف خانواده‌ها را به‌آسانی بدهد. متأسفانه هنوز هم در کشور ما و با‌وجود بی‌آبی، محصولاتی مثل هندوانه، برنج و نظایر آن کشت می‌شود که به‌هیچ‌وجه توجیه منطقی ندارد و چنین است که سازمان آبفا، می‌گوید در مرداد و شهریور‌ماه ناچار هستند که آب را جیره‌بندی کنند و به‌دنبال قطع برق، قطع آب را نیز داشته باشیم. به‌نظر می‌رسد؛ دولت با کمال قدرت و جدیت، باید از کشت محصولات بسیار آبخور جلوگیری کرده و این مایه مهم حیات را برای مصرف آب شرب محفوظ نگه دارد تا در آینده دچار بحران آب نباشیم.