افت شدید علمی
نخستین آسیب غیبت آموزش حضوری، افت شدید علمی و کمسوادی بسیاری از دانشآموزان بوده. مشاهدهها نشان میدهد که بخشی از دانشآموزان پایههای اول و دوم دبستان حتی در خواندن و نوشتن مشکل دارند؛ این افت درسی تنها شامل پایههای اول و دوم نیست و نتایج امتحانات نهایی پایه دوازدهم در سال گذشته نشان از افت یکونیم نمرهای در کارنامه دانشآموزان دارد.
اضافهوزن دانشآموزان و معلمان
حضور در خانه و امکان دریافت دروس ازطریق گوشی تلفن هوشمند یا لپتاپ، باعث کاهش تحرک و افزایش چاقی میشود. بررسیها نشان میدهد میزان اضافهوزن دانشآموزان از 7درصد در ابتدای شیوع دوران کرونا، به حدود 31درصد رسیده است که پیامدهای خاص سلامتی و بهداشتی بههمراه خواهد داشت. این تبعات، دامنگیر معلمان و کادر اداری مدارس هم شده و بسیاریازآنها با مشکلات ناشی از کمتحرکی دستوپنجه نرم میکنند.
بینظمی و اختلالهای خواب
یکی از دیگر جنبههای ظاهراً مفید آموزش مجازی، مقیدنبودن به ساعات ثابت روزانه و شناوربودن زمان استفاده از محتواهای درسیست؛ که این مزیت البته معایبی هم داشته و باعث بینظمی در ساعات خوابوبیداری و تغیر سبک زندگی دانشآموزان و آموزگاران شده است. با تعطیلی مدارس، بسیاری از دانشآموزان خود را موظف به رعایت نظم و ترتیب در کارها و بیداری در ساعات اولیه صبح نکرده و ازآنسو، شبها تا دیروقت بیدار میمانند؛ درحالیکه مدارس حضوری، معلم و متعلم را موظف میکردند در ساعات مشخص از روز در کلاس درس حضور داشته و نسبت به ساعات خوابوبیدار خود حساس باشند.
تنهایی و افسردگی
مزیت مهم دیگر آموزش حضوری، همگرایی روندها و پیوندهای فردی و جمعیست؛ دانشآموزی که میتوانست در محیط مدرسه تجربه دوستیهای لذتبخش کودکانه و نوجوانانه را کسب کند، اکنون بهصورتی منزوی در کنج خانه است و تنهایی را تجربه میکند. اینوضعیت باعث گسترش افسردگی، پرخاش و غفلت از مراودههای انسانی شده است. جنبههای اجتماعی و میانفردی حضور فیزیکی در مدرسه، از مهمترین کارکردهای شیوههای سنتی و از دلایل مهم تداوم آن هستند.
کاهش مهارتهای اجتماعی
بسیاری متخصصان و روانشناسان، کارکردهای اجتماعی آموزش حضوری را مهمترین مزیت اینروش تحصیلی میدانند. با حضور کودکانونوجوانان در محیط مدرسه، امکان آموزش و تمرین مهارتهای اجتماعی فراهم میشود؛ ازجمله مهارتهای همدلی، حل اختلاف، همکاری و ... با تعطیلی کامل مدارس و محرومیت میلیونها دانشآموز از این امکان مهم، بیم آن میرود در آیندهای نزدیک با نسلی از جوانان مواجه باشیم که حداقل همدلی و مهارتهای اساسی زندگی جمعی را آموختهاند.
محرومیت از مهر معلم و مشاور
درکناراینها هرگز نمیتوان از آثار تعاملات روانی و فردی میان آموزگار و دانشآموز بهویژه در پایههای نخست ابتدایی گذشت؛ بخش مهمی از آموزش و رشد فردی و عاطفی دانشآموز در مدرسه شکل میگیرد. محرومیت کودکان از مواجهه حضوری با آموزگار و دیگر کارکنان مدارس مانند مشاور مدرسه، بیتردید باعث ظهور و بروز اختلالهایی در فرآیند رشد و بلوغ عاطفی-روانی کودکان شده و امکان مشاورههای همدلانه و رفع مشکلات روانشناختی در مدارس را بهحداقل رسانده است.
جای خالی زنگ ورزش و جشنها
از پیامدهای منفی تعطیلی مدارس، حذف کامل زنگهای ورزش و برگزاری مراسم و مناسبتهای مختلف ملی و مذهبیست. اگرچه بسیاری از کارشناسان از کیفیت زنگ ورزش مدارس گلایه میکنند اما زنگهای ورزش، در بدبینانهترین نگاه، عامل تحرک، شادی و تفریح دانشآموز بوده که اکنون از دسترس خارج شدهاند. جنبه دیگر، برگزاری مراسم و جشنهای ملی و مذهبی در مدارس است که بهسهمخود، نقش مهمی در گسترش شادی و نشاط داشتهاند؛ اینمراسم اگرچه در برخی مدارس در سال تحصیلی گذشته آنلاین برگزار شدهاند اما هرگز نمیتوانند جایگزین جشنهای حضوری و جمعهای نشاطآور فیزیکی باشند.
غفلت از فوقبرنامهها
در کنار کارکردهای آموزشی، ورزشی، شادیآور و تحرکبخش، یکی از مهمترین جنبههای آموزش حضوری، کارکردهای پرورشی و غیردرسی آن است؛ این جنبه بههیچوجه در فضاهای آنلاین قابلیت اجرا ندارد و درصورت ادامه وضع موجود، بخشهای بزرگی از دانشآموزان از برنامههای پرورشی نظیر آموزشهای مذهبی، پذیرفتن مسئولیت، کار جمعی، فعالیتهای هنری مانند سرود، تئاتر، روزنامه دیواری، مجسمهسازی و مسابقات هنری و فرهنگی مدارس محروم خواهند بود.
یکنواختی و دلزدگی از آموزش
اتفاق مهم دیگری که در سال تحصیلی گذشته رخ داده است، خستگی دانشآموز و معلم از فضای یکنواخت درس و کلاس مجازی بوده و باعث دلزدگی بسیاری از کودکانونوجوانان از فضاهای درسی و علمی شده است. حضور چندین ساعته در یک پلتفرم مجازی و نبود تنوع و هیجان و یکنواختی کلاسهای درس، از دلایل اینوضعیت است.
هزینههای اینترنت و دسترسیها
تجربه سال تحصیلی اینترنتی نشان میدهد استفاده از فضای آنلاین برای بخش مهمی از خانوادهها هزینهها و مشکلات بسیار همراه داشته و درنتیجه برخی دانشآموزان مجبور به ترک تحصیل شدهاند. در شرایط تحریمهای سنگین اقتصادی و پیامدهای منفی آن بر معیشت و اشتغال خانواده، هزینه خرید یا تأمین گوشیهای تلفن هوشمند و اشتراک اینترنت بار مالی دیگری بر دوش خانوادهها قرار داده است که برخی از اقشار ضعیف و محروم قادر به تأمین آن نیستند. ازطرفی در بسیاری از مناطق دورافتاده و نیز دانشآموزان عشایر کشور، امکان دسترسی به اینترنت را ندارند و اینموضوع، باعث محرومیت شدید آموزشی آنها شده است.