کد خبر:
270763
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۰ سه شنبه ۲۳ شهريور -
15:38
ضرورت‌های تعیین دستیار ویژه در «امور بهداشت روان»
همه شواهد و قرائن نشان می‌دهد که اوضاع بهداشت روان جامعه نه‌تنها خوب نیست؛ بلکه از حد هشدار هم فراتر رفته؛ این‌موضوع ارتباط تنگاتنگی با ماندگاری کرونا در کشور و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بهداشتی آن دارد. به‌گزارش ایرنا؛ در کنار استرس‌های همه‌گیری، ابتلا، بستری، تهیه دارو و تجهیزات و تأمین واکسن موردنیاز، مدت‌زمان زیادی‌ست که هرروز و هرساعت از همه منابع خبری اخبار نگران‌کننده و هشداردهنده درباره بیماری و مرگ، پخش و هم‌زمان هشدارهای جدی برای رعایت شیوه‌نامه‌ها و پیامدهای بی‌احتیاطی منتشر می‌شود که هر جامعه‌ای را مضطرب‌تر و پرتنش‌تر می‌کند. در ایران اما هم‌زمان با کرونا، سه‌سالی‌ست که تحریم‌های اقتصادی ناجوانمردانه غرب و آثار اقتصادی آن، فشار مضاعفی را بر خانواده‌ها و سبد معیشتی آن‌ها وارد آورده و ازاین‌منظر هم جامعه را مستعد ظهور بیماری‌های روانی یا تشدید آن کرده؛ از اضطراب و افسردگی تا وسواس و انواع اختلالات شدیدتر روان‌شناختی. دراین‌اوضاع هرچند‌وقت‌یک‌بار، مقامی مسئول یا کارشناسی متعهد هشدار می‌دهد و خواستار توجه جدی به بهداشت روان جامعه می‌شود؛ نهادهای تخصصی روانشناسی و روان‌پزشکی هم بارها تذکر داده‌اند؛ سازمان نظام روانشناسی و مشاوره درطول یک‌سال‌ونیم‌گذشته چندین‌بار درباره اوضاع اعصاب و روان مردم هشدار داده و از مقام‌ها و مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا خواسته به امور روان‌شناختی نیز اهمیت داده و در کمیته‌های علمی آن ستاد، از روان‌شناسان استفاده کنند؛ این درخواست البته تاکنون بی‌پاسخ مانده است.
در جدیدترین مورد، ۱۵ شهریورماه انجمن علمی روان‌درمانی ایران در نامه‌ای به وزیر بهداشت، نسبت به وضعیت سلامت روان جامعه ایران در وضعیت اقتصادی و اجتماعی کنونی هشدار داد. دراین‌نامه آمده، درشرایطی‌که برای دومین‌سال پیاپی همه سطوح جامعه به‌ویژه اقشار تهیدست و محروم‌مانده، تحت‌فشار فزاینده استرس ناشی از کووید-۱۹ به زندگی در انزوا و کاهش ارتباطات اجتماعی روی آورده‌اند یا با ازدست‌دادن شغل و کاهش درآمد مواجه بوده‌اند، مطابق با پژوهش‌های انجام‌شده در ایران و سایر کشورهای جهان قابل‌انتظار است که میزان ابتلا به مشکلات و اختلالات روانی بیشتر شود.
علی اسدی؛ معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت درباره آمار تعداد افرادی‌که مبتلا به اختلالات روانی هستند گفته که در گروه سنی ۱۴ تا ۶۵سال یعنی میان ۵۰میلیون‌نفر از جمعیت کشور، حدود ۲۳ تا ۲۵درصد آن‌ها دارای یک اختلال روان‌پزشکی هستند یا یک اختلال روانی را تجربه کردند؛ درواقع تعداد این‌افراد بیش از ۱۲ تا ۱۵میلیون‌نفر است.
اوایل هفته قبل رئیس‌جمهوری در یکی از جلسه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا به نکته مهم و بسیار اساسی پیامدهای روانی ناشی از کرونا اشاره و بر لزوم شناخت و ارائه راهکار مقابله با آسیب‌های اجتماعی و روانی ناشی‌ازآن تأکید کرد. آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی دراین‌جلسه گفت: «با استفاده از نظرات فرهیختگان حوزه و دانشگاه، راهکارهای علمی اتخاذ شود تا کمترین آسیب اجتماعی و روانی را داشته باشیم؛ با پیش‌بینی و پیشگیری‌های فعالانه می‌توان آسیب‌های ناشی از ایجاد موج‌های جدید را کاهش داد».
دراین‌میان برخی اخبار و حوادث ناگوار اجتماعی سطح هشدار درباره وخامت وضعیت سلامت روان را بالا برده؛ وقوع نزاع‌های شدید خیابانی، قتل‌های خانوادگی، خشونت‌های کلامی و فیزیکی، رشد طلاق و اختلافات زناشویی و حوادثی ازاین‌دست، همگی دلالت بر این دارند که متولیان سلامت روان مردم، باید فکری عاجل و فوری برای این‌وضعیت کرده و از امتداد پیامدهای ناگوار آن بکاهند. در ماجرای کرونا، با وجود هشدارهای کارشناسان، به‌دلیل اولویت داشتن مسائل مربوط به قرنطینه و تخت‌های بستری و ... انتظار زیادی از وزارت بهداشت و متولیان آن نمی‌رفت تا مسائل روان‌شناختی را در اولویت قرار دهند. این‌موضوع البته ریشه در یک ساختار ناکارآمد در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دارد. وزارتخانه‌ای که به‌دلیل حضور مدیران و مسئولان غالباً پزشک، نگاه دارویی و زیستی به مقوله روان دارد و گاهی، نظر مناسبی هم به جنبه‌های انسان‌شناسی، فلسفی و جامعه‌شناختی حوزه روانشناسی و روان‌پزشکی ندارد. به‌همین‌دلیل برای حوزه مهم و اولویت‌دار «روان»، تنها یک اداره‌کل و نه معاونت در ساختار رسمی وزارتخانه وجود دارد، باعنوان: «اداره‌کل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت». کاملاً مشخص است در ساختار حجیم دولت و نهادهای رسمی، حوزه بهداشت روان که حتی از داشتن یک مدیر در‌حد معاونت وزیر محروم است، غفلت خواهد شد؛ درباره این‌ماجرا و پیشینه تاریخی و نیز انگیزه‌های شخصی و غیرعلمی وزیران مختلف بهداشت در دهه‌های اخیر، سخن بسیار است و جای طرح در فرصت مناسب دیگری دارد اما می‌توان انتظار داشت دراین‌شرایط حاد بهداشتی (جسمی و روانی) رئیس دولت سیزدهم گام اساسی و ماندگار برداشته و تهدید موجود را به فرصتی تاریخی مبدل کند؛ به‌این‌شیوه که با ملاحظه محدودیت بودجه‌ای و قانونی گسترش طولی ساختار دولت و وزارت بهداشت، رئیس‌جمهوری می‌تواند از امکان کم‌هزینه و مؤثر موجود دراختیار ریاست‌جمهوری استفاده و «دستیار ویژه» برای حوزه بهداشت و سلامت روان تعیین کند.
در دودهه‌گذشته تجربه دستیاران رئیس‌جمهوری بارها امتحان شده و نتایج مثبتی به‌همراه داشته؛ ازجمله دستیار ویژه در ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، دستیار ویژه در امور اجرایی، دستیار ویژه در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی، دستیار ویژه در امور حقوق شهروندی و در دولت کنونی دستیار اقتصادی رئیس‌جمهوری (دکتر فرهاد رهبر). با این ابتکار و اقدام ارزشمند، علاوه‌براینکه نیاز به گسترش ساختار دولت و اختصاص بودجه خاصی نیست، می‌توان از ظرفیت «دستیار ویژه در امور بهداشت روان» برای نظارت، سازمان‌دهی و تأکید مؤثر برای فعال‌کردن سرمایه‌های موجود روانشناسی استفاده کرد و دراین‌شرایط خاص، امور مربوط به بهداشت روان را با نظارت حداکثری رئیس‌جمهوری و دستیار او سامان داد. این‌اقدام می‌تواند برای همیشه در تاریخ بهداشتی کشور ثبت شود و نتایج آن برای نسل‌های آینده نیز باقی بماند.