کد خبر:
280788
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۰ سه شنبه ۳۰ شهريور -
08:10
مروری بر آثار شاخص سینمای جنگ
اگر تا ابتدای انقلاب، گستردگی ژانری سینمای ایران عمدتاً در گونه‌های کمدی و اجتماعی بود، با آغاز جنگ تحمیلی طی چندسال ژانر جدیدی در سینمای کشورمان پدیدار شد که به «سینمای دفاع مقدس» معروف شد. حجم تولیدات این‌حوزه به‌مرور آن‌قدر زیاد شد که در مقاطعی؛ خصوصاً اواخر دهه60 و اوایل دهه70 به‌عنوان ژانر غالب سینمای ایران مطرح شد. البته این‌موضوع یک اتفاق کم‌نظیر دیگر را نیز در تاریخ سینمای کشورمان رقم زد. اگر پیش‌ازاین سینماگران واسطه بازتاب حوادث بودند، این‌بار یک حادثه مهم (دفاع مقدس) عامل ورود رسمی تعدادی جوان به حوزه فیلم‌سازی بود؛ رسول ملاقلی‌پور، مجتبی راعی، ابراهیم حاتمی‌کیا و کمال تبریزی از جمله این فیلم‌سازان بودند. هرچندکه این‌دسته از فیلم‌سازان نسل اول سینمای پس‌ازانقلاب، قبل از فیلم‌سازی نیز دستی بر آتش هنر داشتند؛ اما ورود رسمی آن‌ها به فیلم‌سازی با این ژانر بود. به‌گزارش فارس؛ فیلم‌های سینمای دفاع مقدس را می‌توان در سه رده کلی دسته‌بندی کرد: 1. فیلم‌هایی که مستقیماً به حوادث جنگ اشاره دارند. 2. فیلم‌های کمدی 3. فیلم‌هایی که از بستر اجتماعی به حوادث جنگ نگاه می‌کنند. بیش از 60 فیلم رسمی در حوزه دفاع مقدس تولید شده. دراین‌بین 35 فیلم مستقیماً؛ 27 فیلم به تبعات جنگ و مسائل اجتماعی آن؛ و 5 فیلم کمدی ساخته شده. سه‌گانه اخراجی‌ها، لیلی با من است و ضدگلوله فیلم‌های شاخص کمدی دفاع مقدس است.
«عقاب‌ها» ساخته ساموئل خاچیکیان محصول سال ۱۳۶۳ است. در جنگ ایران و عراق یک هواپیمای ارتش ایران، پس از انجام مأموریتی در خاک عراق، موردحمله عراقی‌ها قرار می‌گیرد و در کردستان عراق سقوط می‌کند. این فیلم از نخستین و جدی‌ترین فیلم‌ها در حوزه جنگ ایران و عراق است که در سال ۱۳۶۴ اکران شد. این فیلم درمجموع سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹، به فروشی معادل ۷۳میلیون و ۸۶۲هزارتومان از ۸٫۶میلیون تماشاگر، به پرمخاطب‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران تبدیل شد.
«پرواز در شب» فیلمی به‌کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی‌پور ساخته سال ۱۳۶۵ است. یک گردان نیروهای ایران در محاصره قرار می‌گیرد و ارتباط آن با قرارگاه مرکزی قطع می‌شود. چهارنفر از رزمندگان گردان انتخاب می‌شوند تا برای درخواست کمک، خود را به قرارگاه برسانند. لوح زرین بهترین فیلم، لوح زرین بهترین جلوه‌های ویژه، نامزد بهترین موسیقی متن و نامزد بهترین فیلم‌نامه از جشنواره فیلم فجر، افتخارات این فیلم است.
«کانی‌مانگا» عنوان فیلمی‌ست به‌کارگردانی سیف‌الله داد؛ روایت یک‌گروه تکاور که برای دستگیری یک خلبان عراقی که هواپیمایش در شرق مریوان سقوط کرده، مأمور می‌شوند؛ اما دراین‌راه با کردهای ضدانقلاب درگیر می‌شوند. این فیلم، رکورد طولانی‌ترین اکران یک فیلم در سینماهای ایران را دارد. سیمرغ بلورین بهترین تدوین و بهترین جلوه‌های ویژه از جشنواره فجر به این فیلم رسید.
«دیده‌بان» فیلمی به‌کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول سال ۱۳۶۷ است. ارتباط خط کمین با نیروهای خودی توسط دشمن قطع شده و احتمال سقوط منطقه بسیارزیاد است. مقابله و مقاومت نیروها در مقابل دشمن نیازمند حضور دیده‌بان جهت هدایت آتش سنگین است. عارفی برای پیوستن به خط کمین و دیده‌بانی، باید از مسیری عبور کند که زیر آتش شدید دشمن عراقی قرار دارد. جایزه ویژه هیئت‌داوران بهترین کارگردانی و سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم از افتخارات این فیلم است.
«مهاجر» فیلمی به‌کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول سال ۱۳۶۸ است. هواپیماهای بدون سرنشین مهاجر که از روی زمین کنترل می‌شود، جهت انجام عملیاتی شناسایی، در پشت خطوط دشمن به‌کار گرفته می‌شوند. به‌دلیل بُرد محدود دستگاه کنترل، خلبانان در دو ایستگاه مقابل، رودرروی هم و در خطوط دشمن مستقر می‌شوند. «مهاجر» یکی از پرافتخارترین آثار سینمای دفاع مقدس است: برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین جلوه‌های ویژه، بهترین صداگذاری، بهترین موسیقی، بهترین پوستر، دیپلم افتخار بهترین فیلم‌نامه.
«از کرخه تا راین» به‌کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و محصول 1371 است. سعید که براثر بمب‌های شیمیایی، نابینا شده، به‌همراه گروهی از هم‌رزمانش برای معالجه به آلمان اعزام می‌شود. لیلا؛ خواهر سعید که سال‌هاست در آلمان با شوهر آلمانی و پسرشان یوناس (یونس) زندگی می‌کند، سعید را در آسایشگاه می‌بیند. بین او و یونس رابطه عاطفی عمیقی برقرار می‌شود. سیمرغ بهترین فیلم، بهترین چهره‌پردازی و نامزد بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر مکمل مرد، بهترین موسیقی از افتخارات این فیلم در جشنواره فجر است.
«کیمیا» فیلمی محصول ۱۳۷۳ به‌کارگردانی احمدرضا درویش است. در آغاز جنگ ایران و عراق، همسر رضا باردار است و باید مورد عمل جراحی قرار گیرد. رضا او را به بیمارستان می‌رساند و خود به‌اسارت قوای دشمن درمی‌آید. همسر رضا حین عمل جراحی می‌میرد و شکوه جراح، فرزند رضا را نجات می‌دهد. پس از گذشت نه‌سال، وقتی رضا از اسارت آزاد می‌شود، پی می‌برد که همه اعضای خانواده‌اش را از دست داده. برنده جایزه ویژه هیئت‌داوران فجر، سیمرغ بلورین بهترین نقش اول مرد، سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری، نامزد بهترین کارگردانی، نامزد بهترین بازیگر زن، نامزد بهترین بازیگر نقش دوم مرد، نامزد بهترین فیلم‌برداری، نامزد بهترین موسیقی، نامزد بهترین تدوین، نامزد بهترین صحنه‌آرایی، نامزد بهترین صداگذاری و نامزد بهترین پوستر از جمله افتخارات این فیلم است.
«لیلی با من است» ساخته کمال تبریزی در سال 1374 است. صادق مشکینی، فیلم‌بردار تلویزیون که بسیار از جنگ می‌ترسد، برای‌اینکه بتواند از صندوق تلویزیون وام بگیرد تا خانه نیمه‌ساخته‌اش را تکمیل کند، باید برای فیلم‌برداری اثری مستند از اسرای عراقی، به منطقه جنگی برود. سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه، نامزد بهترین بازیگر نقش اول مرد، نامزد بهترین بازیگر نقش دوم مرد از افتخارات این فیلم است.
«سفر به چزابه» فیلمی به‌کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی‌پور محصول سال ۱۳۷۴ است. وحید در‌حال‌ساختن یک فیلم جنگی‌ست؛ از علی؛ دوست آهنگسازش دعوت کرده تا با دیدن قسمت‌هایی از فیلم که آماده شده، آهنگی بسازد؛ اما علی نمی‌تواند با فیلم ارتباط درستی پیدا کند. علی به‌قصد آشنایی با فیلم به‌همراه وحید به محل فیلم‌برداری می‌رود؛ اما هر‌دو با رفتن به یکی از خاک‌ریزهای ساخته‌شده، خود را در قلب سنگرهای واقعی جبهه، در منطقه چزابه می‌یابند.
«بوی پیراهن یوسف»؛ این فیلم به‌کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و محصول 1374 است. دایی‌غفور؛ راننده یک تاکسی فرودگاه، با وجود همه مدارکی که ثابت می‌کند پسرش یوسف در جنگ شهید شده، هنوز فکر می‌کند که او زنده است و حتی حرف دامادش اصغر را که هم‌رزم یوسف بوده قبول نمی‌کند. او بااینکه پلاک یوسف را هم در شکم یک کوسه یافته‌اند، همیشه منتظر است تا پسرش بازگردد. موسیقی متن مجید انتظامی برای این فیلم، یکی از آثار ماندگار موسیقایی‌ست.
«آژانس شیشه‌ای» محصول 1376 و ساخته ابراهیم حاتمی‌کیاست. عباس؛ بسیجی خراسانی‌ست که از سال‌های حضورش در جنگ ایران و عراق، ترکش خمپاره‌ای در کنار شاهرگ گردنش باقی مانده. به‌اصرار همسرش نرگس، برای معاینه به تهران می‌آید و در خیابان، اتفاقی با هم‌رزم سابقش، حاج کاظم روبه‌رو می‌شود که مشغول مسافرکشی‌ست. پزشک، وضعیت عباس را بحرانی تشخیص داده و توصیه می‌کند هرچه‌زودتر برای بیرون‌آوردن ترکش به لندن برود. سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین موسیقی، بهترین فیلم‌برداری، بهترین تدوین، بهترین صداگذاری، بهترین چهره‌پردازی، بهترین صحنه‌آرایی، بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جوایز این فیلم از فجر است. بی‌تردید آژانس شیشه‌ای پرافتخارترین فیلم دفاع مقدس است. به‌تعبیر گادفری چشایر در ورایتی؛ تحسین و اظهارنظرهای فزاینده متأثر از ارائه تصویری بی‌نظیر از مسائل حساس اجتماعی در آژانس شیشه‌ای، جوایز بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه را برای حاتمی‌کیا به‌ارمغان آورد.
«دوئل» به‌کارگردانی احمدرضا درویش محصول سال1382 است. داستان فیلم حول یک گاوصندوق می‌چرخد. در بحبوحه جنگ عده‌ای تلاش دارند از خروج یک گاوصندوق از کشور جلوگیری کنند. نقش اول فیلم، زینال، دراین‌بین به حسن‌نیت آن‌ها شک کرده و سعی می‌کند گاوصندوق را از چنگ آن‌ها دربیاورد. جایزه ویژه بهترین کارگردانی از جشنواره فجر به این فیلم تعلق گرفت.
«اخراجی‌ها» فیلمی به‌کارگردانی و نویسندگی مسعود ده‌نمکی محصول 1385 است. مجید از اراذل جنوب تهران عاشق دختر پیرمرد عارفی به‌نام میرزا می‌شود. میرزا شرط ازدواج مجید و دخترش را سربه‌راه‌شدن او می‌داند. مجید تصمیم می‌گیرد برای اثبات خود، به جبهه برود که دوستانش نیز با او همراه می‌شوند؛ البته برای حضور آن‌ها در جبهه، مخالفانی وجود دارد. سه‌گانه «اخراجی‌ها» جزو پرفروش‌ترین‌های سینمای ایران به‌حساب می‌آیند.
«ایستاده در غبار» به‌کارگردانی محمدحسین مهدویان در سال 1394 است. احمد متوسلیان که دوران نوجوانی‌اش را در سکوت گذرانده و اکنون بزرگ شده، فرمانده لشکری می‌شود که باید در دروازه‌های خرمشهر با دشمن بجنگند؛ اما سرنوشت او فرسنگ‌ها دورتر از مرزهای ایران رقم می‌خورد. این فیلم درباره زندگی احمد متوسلیان است. سیمرغ بهترین فیلم، بهترین طراحی صحنه، بهترین جلوه‌های ویژه و نامزد بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه، بهترین تدوین، بهترین صدا، بهترین چهره‌پردازی و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران از افتخارات این فیلم است.
«تنگه ابوقریب» به‌کارگردانی بهرام توکلی و محصول 1396 است. این فیلم که براساس واقعیت است، روایتی‌ست از دفاع گردان عمار یاسر لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله در برابر لشکرکشی رژیم بعث برای عبور از تنگه استراتژیک ابوقُرَیب دهلران و حمله به فکه و شرهانی. در روزهای پایانیِ جنگ. عراقی‌ها باید از سد یک پایگاه که شکل تنگه است، عبور کنند که با مقاومت شدید نیروهای ایرانی روبه‌رو می‌شوند. سیمرغ بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین چهره‌پردازی، بهترین جلوه‌های ویژه و نامزد بهترین فیلم‌برداری، بهترین صدابرداری، بهترین طراحی صحنه، بهترین موسیقی و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران از افتخارات این فیلم است.