کد خبر:
290795
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۰ شنبه ۳ مهر -
08:03
قیمت بنزین چگونه «واقعی» می‌شود؟
واقعی‌کردن قیمت بنزین بااینکه تصمیمی درست و ضروری برای شرایط کنونی کشور است اما نیاز به هزینه‌های جبرانی دارد تا هزینه اجتماعی آن‌را به حداقل برساند. همچنین قیمت واقعی این فراورده، نمی‌تواند به‌صورت ثابت تعیین شود؛ زیرا درگذرزمان با تغییرات نرخ ارز و تورم، باز شاهد کاهش قیمت نسبتی بنزین خواهیم بود. به‌گزارش ایرنا؛ موضوع «یارانه انرژی» باردیگر به یکی از موضوع‌های پربحث تبدیل شده است. پس از موضع‌گیری مجلس درباره حذف یارانه پنهان، باید دید موضوع دولت سیزدهم درباره یارانه انرژی و به‌دنبال‌آن تعیین قیمت بنزین چه خواهد بود؟ درباره مبلغ یارانه پنهانی که دولت به کالاهای مختلف؛ ازجمله انرژی و بنزین پرداخت می‌کند، اختلاف‌نظر وجود دارد و به‌نظر می‌رسد در نبود یک نظام آماری شفاف، تصویر دقیقی از میزان یارانه پرداختی و دریافت‌کنندگان نهایی آن دردسترس نیست. براساس گزارش سال ۱۳۹۸ سازمان برنامه‌وبودجه کشور حجم یارانه پنهان در سال 98 حدود ۶۵۰هزارمیلیاردتومان برآورد شده. ازطرفی به‌گفته مسعود میرکاظمی؛ رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، ارزش دلاری یارانه پنهان حدود ۶۳میلیارددلار و یارانه حامل‌های انرژی نزدیک به 1700میلیاردتومان است. محمدباقر نوبخت (رئیس سابق سازمان برنامه‌وبودجه) پیش‌ازاین اعلام کرده بود دولت هرسال ۱۴۰۰هزارمیلیاردتومان یارانه پنهان پرداخت می‌کند. در کنار اعداد و ارقامی که در داخل برای یارانه پنهان مطرح می‌شود، می‌توان به آمارهای خارجی نیز اشاره کرد؛ مثلاً آژانس بین‌المللی انرژی در گزارشی، مبلغ یارانه پرداختی برای سوخت در ایران را سالانه حدود ۸۶میلیارددلار اعلام کرده است. یکی از طرح‌های پیشنهادی البته برای حذف یارانه پنهان که می‌تواند بر قیمت بنزین اثرگذار باشد، طرحی‌ست که در آن همه یارانه‌هایی که قیمت کالا و خدمات را کاهش می‌دهند حذف؛ و به به‌صورت نقدی به افراد یا خانوارها پرداخت شود. براین‌اساس؛ قیمت کالاهایی که یارانه دریافت می‌کنند، واقعی می‌شود و بنزین نیز یکی‌ازآن‌ها خواهد بود. بنزین یارانه‌ای که اکنون در کشور توزیع می‌شود، روزانه برابر با ۶۰میلیون‌لیتر است. قیمت بنزین به‌نرخ دولتی لیتری ۱۵۰۰تومان تعین شده است. بنزین آزاد نیز با قیمت لیتری ۳۰۰۰تومان فروخته می‌شود که البته، به‌معنای واقعی، آزاد نیست و دولت برای ثابت نگه‌داشتن آن نیز یارانه پرداخت می‌کند. در ایران روزانه به‌طورمتوسط حدود ۸۰میلیون‌لیتر بنزین مصرف می‌شود و پرداخت این‌حجم از یارانه به بنزین به‌معنای پایین‌نگه‌داشتن قیمت بنزین و درنتیجه افزایش مصرف است و درنتیجه با این قیمت‌گذاری نادرست، پیامدهای منفی برای محیط زیست ایجاد می‌شود. از چندماه‌اخیر باز گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره قیمت بنزین پس از حذف یارانه آن افزایش یافته است. برخی قیمت واقعی بنزین را بهای آن در کشورهای منطقه خلیج فارس درنظر می‌گیرند. براین‌مبنا؛ قیمت بنزین برابر با ۳۸ تا ۴۰سنت خواهد بود که معادل ریالی آن حدود ۱۰ تا ۱۱هزارتومان درنظر گرفته می‌شود. با آزادسازی قیمت بنزین، سهمیه ۶۰لیتری هر خودرو به‌جای بنزین یارانه‌ای، مبلغی در حدود ۵۶۰هزارتومان در ماه می‌شود. برخلاف تصور رایج، بیش از نیمی از خانوارهای ایرانی، خودروی شخصی ندارند و این‌گروه می‌توانند یکی از برندگان حذف یارانه پنهان باشند و از منافع آن بهره‌مند شوند؛ بنابراین باید این اصلاح قیمت را به‌طور اصولی انجام داد. ازنظر موافقان این‌طرح، منافع حاصل از واقعی‌شدن قیمت بنزین به‌جای اختصاص به خودرو، به افراد تعلق بگیرد. درواقع افرادی‌که کمتر از میانگین جامعه بنزین صرف می‌کنند یا خودروی شخصی ندارند از منافع یارانه نقدی بهره‌مند می‌شوند و حتی اگر افزایش قیمتی در بخش‌های دیگر دراثر حذف یارانه بنزین رخ دهد با این یارانه نقدی جبران‌پذیر خواهد بود. ازطرف‌دیگر، افرادی‌که مصرف بیش از میانگین دارند، یا الگوی مصرف خود را تغییر خواهند داد یا هزینه واقعی آن‌را پرداخت خواهند کرد. واقعی‌کردن قیمت بنزین بااینکه تصمیمی درست و ضروری برای شرایط کنونی ایران است اما نیاز به هزینه‌های جبرانی دارد که هزینه اجتماعی آن‌را به حداقل برساند. با وجود این‌طرح‌های مختلف ارائه‌شده، قیمت واقعی بنزین نمی‌تواند به‌صورت ثابت تعیین شود، زیرا پس از گذشت زمان و با تغییرات نرخ ارز و نرخ تورم، باردیگر شاهد کاهش قیمت نسبتی بنزین خواهیم بود. همچنین نکته مهم دیگری که به آن کمتر توجه شده، تورم شدیدی خواهد که در‌پی این افزایش یک‌باره بهای بنزین بر همه بخش‌های دیگر ایجاد و فشار مضاعفی بر مردم وارد می‌کند؛ حتی با دادان یارانه نقدی واقعی؛ زیرا بدون داشتن یک سیستم جامع در اجرا؛ به‌ویژه نظارتی بر همه مجموعه‌های ذی‌ربط دراین‌موارد، به‌جز موارد امنیت اجتماعی، پیامدهای اقتصادی اجرایی‌کردن این‌طرح‌ها بسیار شدیدتر از وضعیت کنونی خواهد بود.