سرانجام «برجام» چیست؟

وقتی پس از 12‌سال تحریم‌های ظالمانه و بی‌خردانه آمریکائیان و دوستان اروپایی، نشست 1+5 و مذاکرات طولانی و خسته‌کننده منجر به انعقاد قراردادی شد که بعداً اجرای آن و تعهد به آن به‌نام برجام نامیده شد، دنیا به این باور رسید که آمریکائیان پس از بیش از 28‌سال عداوت و کینه‌توزی نسبت به انقلاب و جمهوری اسلامی ایران، بر سر عقل آمده و خیال دارند که از تخریب و صدمه‌زدن به کشور و مردم ایران دست بکشد؛ شاید اکثر کشورهای جهان نیز بدین باور رسیده بودند که طرفین را تشویق به مذاکره کردند و بر‌این‌اساس ده‌ها دور مذاکره بین 1+4 و ایران در وین به‌صورت رودررو صورت گرفت و در کنار این جلسات، آمریکا نیز به‌صورت غیرمستقیم در جلسات حضور داشت و خبرهای درزکرده به بیرون نشان از حل تنش‌ها می‌داد و امید دوباره به زنده‌شدن برجام. این مذاکرات آن‌قدر به‌درازا کشید که عمر ریاست‌جمهوری روحانی به پایان نزدیک ‌شد و طرفین به‌خصوص هیئت شرکت‌کننده ایرانی که همگی از یاران روحانی بودند، اشتیاق بیش‌تری از خود، برای نتیجه‌گرفتن نشان دادند. با تمام این احوال، از درون این نشست‌ها هیچ نتیجه ملموسی عاید نشد و مذاکرات متوقف شده و ادامه آن موکول به دولت بعدی شد؛ درنتیجه در پنج‌ماهی که از شروع دولت رئیسی می‌گذرد، با تعویض وزیر امور خارجه، هیئت سرپرستی ایران تغییر پیدا کرده و عباس عراقچی؛ مذاکره‌کننده ارشد ایران تعویض شد. در دولت جدید، موضع ایران سخت‌گیرانه شده و با وجود تقاضاهای متعدد آمریکا و اروپائیان به‌خصوص سه دولت انگلیس، فرانسه و آلمان، هنوز مذاکرات آغاز نشده و ایران تاریخ دقیق برگشت به مذاکرات را اعلام نمی‌کند. در برابر عدم اعلام دقیق زمان مذاکره از‌سوی جمهوری اسلامی ایران، در یکی،دو‌هفته اخیر، بازهم آمریکا و اروپا و در کنار آن‌ها رژیم صهیونیستی، تهدید را آغاز کرده‌اند و هر‌روز به بهانه‌ای سخن از به‌سر آمدن صبر آمریکا پیش می‌آورند که در این بازی، اسرائیل هم آتش‌بیار معرکه شده و تمام تلاش خود را مصروف به‌هم‌خوردن برجام کرده است. این روش جمهوری اسلامی ایران تااندازه‌ای نتیجه‌بخش بوده است؛ چراکه اعزام بازرسان اتمی و نمایندگانی از‌سوی اتحادیه اروپا به کشور ما، تماماً نشان از ضعف طرف مقابل دارد. در این حالت دیپلماسی ایران، تااندازه‌ای توانسته است از میزان خواسته‌های آمریکا و اروپا بکاهد که در پای میز مذاکره می‌تواند برگ اثرگذاری را برای هیئت سرپرستی مذاکرات ایرانی داشته باشد؛ البته نباید ازنظر دور داشت که در بازار کشور ما، این‌وضعیت موجب عدم‌تعادل شده است؛ به‌خصوص در بازار بورس و ارز و سکه، به‌نوعی سردرگمی حاکم است؛ به‌طوری‌که در پنج‌ماه اخیر، مرتباً شاهد بالا و پائین‌شدن ارزش در اقتصاد معاملاتی مزبور شده است؛ اما خوشبختانه میزان انحراف قیمت‌ها یا دامنه تغییرات قیمت زیاد نبوده و درنتیجه آسیب جدی به اقتصاد کشور وارد نشده است و در‌نهایت بازار داخلی تقریباً روزگاری بی‌رونق را می‌گذارد. به‌نظر می‌رسد که کارشناسان اقتصادی و بازار داخلی، ترجیح می‌دهند که با آغاز مذاکرات، به اقتصاد کشور و مردم، شوک لازم وارد آورند؛ تا‌جایی‌که شاهد افزایش قیمت‌ها نباشیم. درصورت تحقق این‌مسئله امید می‌رود که با حذف تحریم‌ها و بازگشت مطالبات چند‌ساله کشورمان از بعضی از کشورها که تحریم را بهانه کرده‌اند تا نسبت به پرداخت مطالبات ما بی‌تفاوت باشند، اقتصاد ما رونق مجدد یافته و از تورم و افزایش قیمت‌ها به‌نحو‌محسوسی کم شود. بدیهی‌ست؛ شاید اکثر مردم عقیده داشته باشند که برجام و شروع گفت‌وگوها می‌تواند رونق مجدد بازار کسب‌و‌کار را در پی داشته باشد.