کد خبر:
290918
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۰ شنبه ۸ آبان -
08:03
واکنش مقامات و رسانه‌های آمریکا به اعلام آمادگی ایران؛
شمارش معکوس برای آغاز مذاکرات برجامی
دولت جدید ایران به‌رغم فضاسازی‌ها، سرانجام زمان ازسرگیری مذاکرات با اعضای ۱+۴ را اعلام کرد تا توپ برجام باردیگر در زمین دولت دموکرات بایدن قرار گیرد تا مشخص شود آیا حاضر است با ارائه امتیازاتی، به دیپلماسی و گفت‌وگوها جان دوباره‌ای ببخشد. علی باقری کنی؛ معاون سیاسی وزیر امور خارجه روز چهارشنبه 5 آبان پس از دیدار با انریکه مورا (معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام) در بروکسل اعلام کرد: «گفت‌وگویی جدی و سازنده درمورد عناصر ضروری مذاکرات موفق داشتم و توافق کردیم پیش از پایان ماه نوامبر (نهم آذر) مذاکرات را شروع کنیم. تاریخ دقیق هفته بعد (جاری) اعلام خواهد شد». وی تصریح کرد که تضمین برای عدم‌تکرار بدعهدی و رفتارهای غیرقانونی طرف‌های مقابل خواسته غیرقابل‌چشم‌پوشی جمهوری اسلامی ایران است. مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران دراین‌دیدار باتأکیدبر تجربه چندساله بدعهدی در اجرا و نهایتاً خروج یک‌جانبه و غیرقانونی از برجام توسط آمریکا و بی‌عملی کشورهای اروپایی در عمل به تعهدات پذیرفته‌شده خود، بیان کرد؛ آنچه برای ایران موضوعیت دارد، لغو مؤثر تحریم‌ها و عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران است و هر توافقی باید خواسته‌های ایران دراین‌‌باره را برآورده سازد. پیش از اظهارات او، حسین امیرعبداللهیان (وزیر امور خارجه ایران) گفته بود: «ما مذاکرات هسته‌ای را از دوهفته‌پیش در تهران کلید زدیم و گفت‌وگوها بین معاون سیاسی وزارت امور خارجه و انریکه مورا شروع شد. باقری برای تکمیل آن گفت‌وگوها در بروکسل حضور دارد. ما با انریکه مورا و هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا در‌این‌مورد گفت‌وگو می‌کنیم که وقتی وارد مذاکره با ۱+۴ خواهیم شد، چگونه مذاکره و چگونه در مسائل تمرکز کنیم که اولاً همه طرف‌ها بدون فوت وقت و در کوتاه‌ترین‌زمان ممکن به تعهدات کامل خودشان در برجام برگردند. ثانیاً برگشتن آن‌ها به برجام، آورده مهمی برای ما در ایران خواهد داشت یا خیر و چگونه همه طرف‌هایی که به تعهداتشان در برجام برمی‌گردند، نشان خواهند داد که تحریم‌های ذیل برجام درمورد ایران به‌طورکامل برداشته خواهد شد». او بابیان‌اینکه ما نمی‌خواهیم از نقطه بن‌بست مذاکرات وین وارد مذاکرات وین شویم، گفت: «فرمتی که در مذاکرات وین شکل گرفته را قبول داریم و به‌زودی پس از ارزیابی از گفت‌وگوهای امروز معاون سیاسی وزارت امور خارجه با مورا و مسئولان اتحادیه اروپا درمورداینکه در چه تاریخی وارد گفت‌وگو و مذاکره با ۱+۴ بشویم، تصمیم‌گیری می‌کنیم اما دیر نخواهد بود و به‌زودی این اتفاق خواهد افتاد و با ۱+۴ گفت‌وگوها را از سر می‌گیریم». باقری پس از بروکسل عازم مسکو شد و در بدو ورود به این کشور گفت: «طبق توافق انجام‌شده با کشورهای گروه 4+1، مذاکرات دوجانبه با هر‌یک‌از‌آن‌ها برای اشتراک دیدگاه‌ها درباره مذاکرات لغو تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران انجام خواهد شد و در همین چارچوب به‌دعوت ریابکوف اولین دور این مذاکرات با طرف روسی انجام خواهد شد». وی تصریح کرد مذاکرات درباره لغو تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی آمریکا، با حضور سه کشور اروپایی، چین و روسیه از سر گرفته خواهد شد. موضوعات موردنظر برای مذاکره در سفر به مسکو تنها به برجام خلاصه نمی‌شود و بخش اعظم سفر به بررسی مسائل مربوط به روابط دو کشور و تبادل‌نظر برای رفع موانع موجود نیز اختصاص داده خواهد شد.
واکنش مقامات آمریکایی
جن ساکی (سخنگوی کاخ سفید) درباره اظهارات مذاکره‌کننده جدید ایران و اعلام ازسرگیری مذاکرات تا قبل از نوامبر گفت؛ تصمیم‌گیری درمورد دور بعد مذاکرات را به مذاکره‌کنندگان واگذار می‌کنم. وی تصریح کرد؛ چارچوب مدنظر ما پایبندی در برابر پایبندی‌ست و تصمیم‌گیری درمورداینکه گام‌های بعدی چه باید باشد را به اروپایی‌ها و مذاکره‌کنندگان واگذار می‌کنیم. ند پرایس (سخنگوی وزارت خارجه آمریکا) نیز درواکنش‌به اظهارات مقامات ایران بابیان‌اینکه واشنگتن آماده بازگشت به وین است، ابراز امیدواری کرد ایران فوری و با حسن‌نیت به مذاکرات بازگردد. وی بابیان‌اینکه ما آماده بازگشت به وین هستیم، افزود؛ معتقدیم بازگشت فوری به برجام و اجرای تفاهم‌نامه برای بازگشت متقابل به پایبندی دوجانبه به برجام ازطریق به‌اتمام‌رساندن مسائل اندک باقیمانده بعد از دور ششم گفت‌وگوها در ژوئن امکان‌پذیر است. وی تأکید کرد؛ مذاکرات باید بر روی نهایی‌کردن تعداد کمی از موضوعات باقیمانده در پایان دور ششم مذاکرات در ژوئن متمرکز شود. وی مدعی شد؛ همان‌طورکه به‌صراحت گفته‌ایم این پنجره درحالی‌که ایران به برداشتن گام‌های تحریک‌آمیز ادامه می‌دهد تا ابد باز باقی نخواهد ماند؛ پس امیدواریم که آن‌ها فوری و با حسن‌نیت برای مذاکره به وین بازگردند. جو بایدن (رئیس‌جمهوری آمریکا) نیز به‌وقت محلی عازم اروپا شد تا امروز (شنبه) با رهبران فرانسه، انگلیس و آلمان درباره ایران دیدار و گفت‌وگو کند. جیک سالیوان (مشاور امنیت ملی کاخ سفید) به خبرنگارانی که بایدن را دراین‌سفر همراهی می‌کنند، گفت؛ هدف از دیدار بایدن با رهبران سه کشور اروپایی، رسیدن به موضع مشترک مذاکره‌ای درباره نحوه رسیدگی به موضوع برنامه هسته‌ای ایران است. سالیوان همچنین در گفت‌وگو با خبرنگاران مدعی شد؛ آمریکا آماده ازسرگیری مذاکرات با حسن‌نیت با ایران درباره بازگشت به برجام است. وی افزود که سیگنال‌های مثبتی درمورد آمادگی ایران برای بازگشت به مذاکرات دریافت کردیم و باید منتظر بمانیم تا ببینیم ایران چه‌زمانی پای میز مذاکرات خواهد نشست. مشاور امنیت ملی دولت بایدن سه‌شنبه و قبل از اعلام زمان ازسرگیری مذاکرات ازسوی ایران نیز در یک نشست خبری درپاسخ‌به سؤال خبرنگاری مبنی‌براینکه فرصت دیپلماسی با ایران تاچه‌زمانی خواهد بود و نقشه دوم چیست؟ گفت: «یکی از دلایلی که رئیس‌جمهوری می‌خواهد با متحدان اروپایی؛ به‌خصوص سه کشور اروپایی که بخشی از مذاکرات‌اند، هماهنگی نزدیک داشته باشد این‌است‌که پس از انحراف سیاست آمریکا مقابل ایران در چهارسال‌گذشته، یک جبهه متحد مقابل ایران داشته باشیم». این مقام کاخ سفید بی‌اشاره‌به نقض برجام ازسوی آمریکا و بی‌عملی واشنگتن در شش‌دور مذاکرات وین ادعا کرد: «ما مانند چندماه‌گذشته پیام‌های واضح و آشکاری به ایرانی‌ها خواهیم فرستاد مبنی‌براینکه این‌فرصت نامحدود نخواهد بود و ما باید شاهد یک بازگشت به دیپلماسی و پیشرفت در میز دیپلماسی باشیم». وی بابیان این ادعا که البته ما تمام گزینه‌های لازم را برای رسیدگی به این‌موضوع حفظ خواهیم کرد، افزود: «ما معتقدیم هنوزهم فرصت برای حل این‌مسئله به‌صورت دیپلماتیک وجود دارد».
واکنش‌های رسانه‌ای در آمریکا
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پس از ۱۳سال مذاکرات بین‌المللی فشرده، در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) منعقد شد. برجام یک‌هفته‌بعد با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تأیید و به‌عنوان ضمیمه الف به قطعنامه مذکور پیوست شد؛ اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ (دی‌ماه ۱۳۹۵) و پس از چند اقدام مقدماتی، نهایتاً با اتخاذ مواضع مغایر برجام، با خروج یک‌جانبه و غیرقانونی آمریکا از این توافق در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸)، در دو مرحله تحریم‌های ثانویه آن علیه ایران بازگردانده شد. اجرای نامتوازنِ برجام ازیک‌طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا ازطرف‌دیگر، باعث شد یک‌سال پس از خروج آمریکا از آن، نهایتاً در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ (۸ می ۲۰۱۹) شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی جهت توقف گام‌به‌گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند. ایران بارها اعلام کرده است اگر سایر طرف‌های باقیمانده در برجام تصمیم بگیرند تعهدات خود را مطابق با توافق اجرا کنند، گام‌های مربوط به کاهش تعهدات برجامی ایران قابل بازگشت خواهد بود. پس از روی‌کارآمدن دولت دموکرات بایدن در ژانویه ۲۰۲۱، دیپلمات‌های ارشد گروه ۱+۴، ایران و اتحادیه اروپا از فروردین تا خردادماه قبل، شش‌دور در پایتخت اتریش گردهم آمدند تا درباره احیای مفاد برجام گفت‌وگو کنند. این مذاکرات از تیرماه قبل به‌دلیل تداوم بدعهدی‌های آمریکا درباره لغو تحریم‌ها و ندادن تضمین درباره نقض دوباره برجام، هم‌زمان با تغییر دولت در ایران متوقف شد و آمریکا و اتحادیه اروپا درحالی‌که یکی ناقض برجام و دیگری بدعهد در عمل به تعهداتش بوده، اصرار به ازسرگیری این مذاکرات و حضور دولت جدید ایران داشته‌اند. دولت دموکرات بایدن که از منتقدان خروج ترامپ از برجام است و به‌رغم برگزاری شش‌دور مذاکرات، تاکنون اقدامی جدی برای بازگشت به تعهداتش انجام نداده همچنان می‌گوید به مسیر دیپلماسی با ایران معتقد است. برای پیشگیری از فروپاشی کامل دیپلماسی که سناریوی شوم و رؤیای پوشالی رژیم صهیونیستی‌ست و ریسک افزایش بیشتر تنش‌های ناخواسته در خاورمیانه را به‌همراه دارد، همچنان‌که تحلیلگر نیوزویک می‌گوید؛ تصمیم جسورانه ازسوی آمریکا ضرورت دارد؛ بدین‌معناکه واشنگتن باید غرور خود را فرودهد و امتیازاتی را به ایران واگذار کند تا گفت‌وگوها جان دوباره بگیرند. تارنمای پولیتیکو دراین‌زمینه نوشته که علی باقری (معاون وزیر خارجه ایران) پس از دیدار با مقامات اروپایی در بروکسل اعلام کرد ایران آماده بازگشت به مذاکرات وین پیش از اتمام ماه نوامبر است. این تحول مسیر را برای ازسرگیری مذاکرات میان ایران و شش قدرت جهانی درمورد برجام هموار می‌کند اما تحلیلگران معتقدند بازگشت ایران به برجام کار آسانی نخواهد بود؛ زیرا این کشور در برنامه اتمی خود پیشرفت‌های زیادی به‌دست آورده. مقامات ایران همچنان تأکید می‌کنند آزادسازی تمام دارایی‌های مسدودشده، از شروط اصلی‌ست. ایران تأکید می‌کند برنامه هسته‌ای آن صلح‌آمیز است. تارنمای آکسیوس نیز گفته؛ اعلام ازسرگیری مذاکرات، مستقیم‌ترین تعهد دولت آیت‌الله رئیسی برای بازگشت به میز مذاکره است. درهمین‌حال جو بایدن این آخر هفته میلادی (شنبه و یک‌شنبه) با رهبران سه کشور اروپایی دیدار خواهد کرد تا درمورد گام بعدی درارتباط‌با ایران گفت‌وگو کند. تارنمای روزنامه وال‌استریت ژورنال گزارش داد؛ بازگشت ایران به مذاکرات به پنج‌ماه وقفه پایان می‌دهد. این وقفه به دولت ایران این‌فرصت را داد برنامه هسته‌ای خود را پیش ببرد. دولت جو بایدن امیدوار است توافق برجام را احیا کند. بلومبرگ نیز در گزارشی آورده؛ پس از اعلام ایران مبنی‌بر بازگشت به مذاکرات برجامی در ماه نوامبر، کاهش قیمت نفت در بازارها ادامه یافت و نفت برنت ۱.۶درصد از ارزش خود را از دست داد. این اولین نشانه قوی برای تاجران نفت در جهان مبنی‌بر بازگشت احتمالی نفت ایران به بازارهای جهانی بود. علی باقری اعلام کرده؛ تضمین آمریکا به عدم‌تکرار اقدامات ترامپ یکی از مسائل اصلی مورد گفت‌وگو در مذاکرات خواهد بود. این یک اختلاف مهم میان ایران و آمریکاست. واشنگتن اعلام کرده نمی‌تواند تضمین کند دولت بعدی آمریکا در برجام باقی بماند. دولت بایدن می‌خواهد به توافق برگردد؛ اما از لغو هرگونه تحریم دوران ترامپ یا آزادکردن هرگونه دارایی ایران قبل ازسرگیری مذاکرات خودداری کرده. تهران برنامه هسته‌ای خود را درواکنش‌به خروج واشنگتن و وضع تحریم‌های سخت‌گیرانه آن قابل‌توجه گسترش داده است. روزنامه نیویورک‌تایمز نیز نوشته؛ دولت جدید ایران نسبت به آمریکا و شرکای اروپایی‌اش بی‌اعتمادی شدیدی دارد و مقامات ایرانی این سؤال را مطرح کرده‌اند که آیا می‌توان به آمریکایی‌ها اعتماد کرد که از هیچ توافق جدیدی عقب‌نشینی نکنند؟ هنری روم (تحلیلگر در گروه اوراسیا) گفت: «در دولت جدید ایران مقاماتی حضور دارند که شدیداً به آمریکا بی‌اعتماد هستند و حتی به منفعت توافق اولیه شک دارند؛ چه‌رسد یک توافق جدید». تارنمای شبکه ای‌بی‌سی‌نیوز در گزارشی دراین‌زمینه نوشت؛ این مذاکرات که ایران و آمریکا ازطریق واسطه‌ها با هم ارتباط داشته‌اند، درحالی انجام می‌شود که توافق هسته‌ای دوران باراک اوباما به تار مویی بند است (به‌سختی زنده است). این مذاکرات در بحبوحه هشدارها درباره پیشرفت‌های هسته‌ای ایران از زمان توقف مذاکرات ماه ژوئن از سر گرفته می‌شوند. مشخص نیست که آیا توافقی برای ازسرگیری مذاکرات حاصل شده یا نه؛ این مذاکرات چه‌زمانی آغاز می‌شود و آیا ایران پیش‌شرطی مانند رفع تحریم‌ها دارد یا خیر. مذاکرات پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران متوقف شد و دولت جدید اعلام کرد مشغول بازبینی مذاکرات است. این کشور دراین‌مدت پیشرفت زیادی در برنامه هسته‌ای خود به‌دست آورد. دولت بایدن اعلام کرد؛ پنجره فرصت باز است اما نامحدود نخواهد بود. منتقدان معتقدند دولت بایدن باید پیش‌ازاین پنجره فرصت را می‌بست. دانیل آر. دپتریس (عضو اندیشکده اولویت‌های دفاعی) نیز در نیوزویک در تحلیلی نوشت؛ برای به‌جلو‌بردن گفت‌وگوهای هسته‌ای، آمریکا باید پیش‌قدم شود. برای پیشگیری از فروپاشی دیپلماسی با ایران که سناریویی شوم است و ریسک افزایش بیشتر تنش‌های ناخواسته در خاورمیانه را به‌همراه دارد، تصمیم‌های جسورانه ضرورت دارد. این برای آمریکا به‌این‌معناست‌که باید غرورش را فروبدهد و امتیازات محدودی را به ایران واگذار کند تا گفت‌وگوها جان دوباره بگیرند. کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ دلیل اصلی مخمصه‌ای‌ست که اکنون آمریکا و ایران در آن قرار دارند. معماران فشار حداکثری با اطمینان‌خاطر کامل پیش‌بینی کردند که این راهبرد ایران را ضعیف‌تر و منزوی‌تر خواهد کرد؛ اما به‌جایش، آن‌ها به آمریکایی منزوی‌تر، ایرانی جسورتر و چرخه‌ای زیان‌بار از تنش‌آفرینی دست یافتند. بایدن در کارزار انتخاباتی‌اش به‌درستی از سیاست فشار حداکثری ترامپ انتقاد کرد و مقاماتی مانند جِیک سالیوان و رابرت مالی را وارد کابینه کرد؛ افرادی‌که در مذاکرات برجام حضور داشتند. رابرت مالی اعلام کرده واشنگتن باید برای جهانی آماده باشد که در آن ایران محدودیت‌هایی برای برنامه هسته‌ای‌اش ندارد و ما باید گزینه‌های مقابله با ایران را بررسی کنیم. هنوز می‌توان از این سناریو پرهیز کرد؛ اما آمریکا تا رسیدن به آن نقطه بیکار نخواهد نشست و منتظر نمی‌ماند تا ایران معجزه‌وار موضعش را تغییر دهد. دولت بایدن می‌تواند با اقدامی فعالانه‌تر، امتیازاتی را به ایران واگذارد؛ مانند دسترسی تهران به بخشی از ده‌هامیلیارددلار دارایی مسدودشده در حساب‌های بانکی خارج‌ازکشور برای تأمین سرمایه واردات کالاهای اساسی و غیرنظامی. آخرین چیزی‌که آمریکا به آن نیاز دارد، بحرانی دیگر در خاورمیانه است که دیپلماسی خردمندانه می‌تواند ما را در فرار از چنین پیامدی کمک کند.