نمایشگاه نقاشی‌خط «نشانه‌های مقدس» شامل نگاره‌های عبدالله مقدسی؛ از 14 آبان‌ماه همه‌روزه از ساعت 10 تا 18 در «فرهنگسرای نیاوران» برپاست. عبدالله مقدسی؛ هنرمند گرافیست تهرانی، متولد مرداد‌ماه ۱۳۵۶، دانش‌آموخته هنرستان صداوسیما در رشته هنرهای تجسمی و دانشجوی کارشناسی و کارشناسی ارشد ارتباط تصویری در دانشکده هنر و معماری آزاد اسلامی و دانشگاه «ناصرخسرو»ست. وی هنرجوی خوشنویسی تا مقطع ممتاز؛ در محضر اساتیدی نظیرِ استاد عبدالله فرادی، محمد کیایی و محمدرامین ضیاء؛ و سپس در محضر اساتیدی همچون استاد محمد حیدری و صداقت جباری بوده و عنوان برگزیده همایش خوشنویسی جهان اسلام در بخش گرایش‌های نوین در سال ۸۱ را در کارنامه هنری خویش به‌ثبت رسانده. وی اگرچه آثارش را فاصله‌گرفته از خوشنویسی و حتی نقاشی‌خط می‌داند؛ اما آثارش را در سبک نقاشی‌خط تجریدی یا Abstract Calligraphy ارزیابی می‌کنند. آثار وی در روسیه، امارات و چین روی دیوار رفته و مقدمات نمایشگاه‌هایی در اروپا و بعضی کشورهای عربی؛ و البته با تأخیر (به‌دلیل درگیری جهان با پاندمی کرونا) در‌حال‌فراهم‌آمدن است. این، دومین نمایشگاه از آثار وی در «گالری نیاوران» و پس از مدت سه‌سال است. داشتن ابعاد بسیاربزرگ را می‌توان یکی از ویژگی‌های مهم و چشم‌گیر آثار مقدسی برشمرد و باتوجه‌به‌اینکه کمترکسی در کشور دست به تولید آثار نقاشی‌خط دراین‌ابعاد زده است، می‌توان از آن به‌عنوان یکی از ویژگی‌های شایان‌توجه آثار نمایشگاه «نشانه‌های مقدس» یاد کرد.
پاندمی، هنرمندان را برای ارائه آثار دچار زحمت کرد
عبدالله مقدسی؛ گرافیست پدیدآورنده نمایشگاه نقاشی‌خط «نشانه‌های مقدس» بااشاره‌به چرایی و چگونگی انتخاب این عنوان برای این‌رویداد، گفت: «استفاده از آیات قران و احادیث، خاصه بسم‌الله الرحمن الرحیم موجب شد تا نام این‌پروژه را در چندسال‌اخیر، آیه‌های مقدس نام‌گذاری کنم؛ طوری‌که آخرین نمایشگاهم که در گالری 1 فرهنگسرای نیاوران برگزار شده است، 13قطعه؛ شامل بسم‌الله الرحمن الرحیم یا بخشی از بسم‌الله است که از قطع دومتر و سه‌متر تا هشت‌متر بر روی دیوار رفته و تماماً از همین آیه تبعیت کرده است». وی درخصوص رخدادها و چالش‌های اخیر در حوزه هنر و به‌ویژه موضوع بیماری کرونا، بااشاره‌به‌اینکه دراین‌روزها می‌توان از دو بخش به این‌موضوع اشاره کرد، افزود: «دراین‌روزها این‌موضوع دارای دو بخش مثبت و منفی دارد و بخش منفی آن، به‌گونه‌ای بوده که همه به آن پرداخته‌اند و نباید فراموش کرد که شیوه ارائه آثار هنری در روزهای عادی، به شیوه حضوری و معمول زندگی مردم بوده است؛ اما پس از به‌وجودآمدن این‌وضعیت بیماری در سطح ایران و جهان دچار تزلزلی شد و عملاً به جایی رسید که هیچ نگارخانه‌ای نتوانست وضعیت خویش را به‌صورت معمول ادامه بدهد و هنرمندان، برای ارائه آثار خویش به‌شدت به‌زحمت افتادند».
کرونا هنرمندان را ابزارمندتر و قدرتمندتر کرد
این هنرمند نگارگر، باتأکیدبراینکه به‌طورخلاصه می‌توان گفت؛ این‌وضعیت منفی، مانند دیگر مشاغل و شئون زندگی در حوزه هنر نیز تجربه شده است، افزود: «این، یک‌قسم از ماجراست و می‌توان قسم دیگری را نیز موردبررسی و تشریح قرار داد و از آن به‌عنوان قسم مثبت و وجوه خوشایند این فرآیند یاد کرد؛ و آن، پیشرفت انسان در شناخت و کشف راه‌های ارائه آثار هنری؛ جز شیوه معمول و مستقیم در دنیای مجازی‌ست». وی حراج‌های آثار هنری به‌صورت دیجیتال و آنلاین پس از وقفه‌ای طولانی را از مهم‌ترین دستاوردهای این‌شکل برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی،هنری برشمرد و بااشاره‌به‌اینکه فروش آثار دیجیتالی با اسامی مختلف؛ ازجمله NFT و ...، رنگ‌وبوی جدیدی به‌خود گرفته است، اضافه کرد: «هنرمندان دراین‌دوره، برخلاف دوران بسیار صعب و سختی که در گذشته داشتند و با تکنولوژی همراهی نمی‌کردند، مجبور شدند در دنیای مجازی عرض‌اندام کنند؛ و آرام، غربالگری صورت پذیرفت و این غربالگری، هنرمندان را ابزارمندتر و قدرتمندتر کرد و زبان جدید ارائه آثارشان را به آن‌ها دیکته کرد. اکنون شما کمتر هنرمندی را می‌شناسید که با ابزار فضای مجازی آشنا نباشد و ازاین‌روش برای ارائه آثار خویش استفاده نکند».
فرآیند ارائه آثار هنری به‌صورت غیرفیزیکی برای هیچ‌کس قابل‌پیش‌بینی نبود
مقدسی، عدم‌توقف هنرمند در زمان و مکان را از دیگر ویژگی‌های مثبت برگزاری رویدادهای مجازی در فضای مجازی پس از شیوع کرونا برشمرده و بااشاره‌به‌اینکه هنرمندان دراین‌عرصه، می‌توانند به‌صورت جدی فراتر از محیط زندگی و پیرامون خود، با دنیایی دیگر که شاید هرگز تابه‌حال پا به آن نگذاشتند، ارتباط برقرار کنند و آثار خویش را دراین‌حوزه به‌بهترین‌نحو ارائه کنند، گفت: «درواقع، می‌توان گفت که شیوه ارائه آثار هنری، گذشته از بحث فیزیک؛ توانست جایگاه متفاوتی به‌خود بگیرد که این فرآیند برای هیچ‌کس قابل‌پیش‌بینی نبوده است». وی با رجوع به تاریخ هنر، بااشاره‌به‌اینکه عکاسی و نقاشی در دنیای هنر با هم چالش داشته‌اند، تصریح کرد: «مثلاً درزمانی‌که عکاسی رونق گرفت، نقاشان با این‌موضوع مشکل داشتند و علت آن نیز این‌بودکه یک نقاش، برای‌اینکه بخواهد پرتره‌ای را بکشد، زمان بسیاری صرف می‌کرد و باید دقت بالایی به‌خرج می‌داد تا چهره نقاشی‌شده، به چهره فرد موردنظر بسیارنزدیک باشد؛ اما در عکاسی، چنین مشکلی را نداشته‌ایم و در کسری‌ازثانیه یا نهایتاً در دقیقه، با حرکت خیلی‌ساده، می‌توانستیم تصویری دقیقاً نزدیک به فرد یا منظره موردنظر را داشته باشیم». وی بااشاره‌به‌اینکه مدت‌ها طول کشید تا دنیای هنر بپذیرد عکاسی می‌تواند یک هنر مستقل باشد؛ جایگاه خودش را دارد و این‌موضوع اصلاً از ارزش‌های یک نقاش نمی‌کاهد، تأکید کرد: «همین چالش در نقاشی‌خط؛ به‌ویژه در ایران وجود داشت؛ آن‌هم با ابداعات، تحریفات و چموشی‌هایی که خوشنویسان در حوزه خوشنویسی انجام می‌دادند». وی افزود: «خوشنویسان سنتی، این‌موضوع را برنمی‌تافتند و نمی‌پذیرفتند. بسیار طول کشید تا قدر و منزلت خوشنویسی کلاسیک و معمول بتواند جای خودش بنشیند و خط نقاشی را در جای خودش بتوانیم به قضاوت بنشینیم و هرکدام را بتوانند در زمان و مکان خویش، جایگاه خود را داشته باشند».
داشتن جسارت و ممارست در هنر از مهم‌ترین عوامل پیشرفت هنرمند است
مقدسی، داشتن جسارت و ممارست در پرورش مسیرهایی را که در قالب تجربیات شخصی روبه‌روی هنرمند قرار می‌گیرد، از عوامل بسیارمهم دراین‌رشته برشمرده و بااذعان‌براینکه این ممارست و جدیت و جسارتی که در تمرین نقاشی‌خط می‌تواند در پیشرفت در آموزش مؤثر باشد، تصریح کرد: «بالطبع، یکی از همین چهارمورد که موارد دیگری را نیز می‌توانیم به آن بیفزاییم، موردغفلت قرار بگیرند و درمورد آن‌ها کوتاهی کنیم، حتماً و حتماً به سرمنزل مقصود نخواهیم رسید و کمترین اتفاقی‌که برای ما می‌افتد اینکه پیشرفت قابل‌اعتنایی نخواهیم داشت و نهایتاً یک کار بسیارمعمولی، شبیهِ خیلی از دیگر افراد انجام می‌دهیم». وی بااشاره‌به‌اینکه نقاشی‌خط در ایران به دو صورت ارزیابی می‌شود که یکی از آن دو صورت، تاریخچه این هنر است، یادآور شد: «یک نابغه به‌نام آقای رضا مافی دراین‌رشته وجود دارد که متأسفانه ایشان در اوج جوانی و اوج قدرت در بخش نقاشی‌خط در 38 یا 39سالگی فوت می‌کنند و این‌دوره را می‌توان آغاز نقاشی‌خط در ایران دانست. حضور بزرگانی نظیرِ محمد احصائی و دیگر عزیزان موجب می‌شود که این هنر ادامه یافته و نقاط مثبت بسیاری برسند و درواقع، می‌توان گفت ماجرای نقاشی‌خط در ایران، مدیون چنین بزرگانی بوده و هست و هر‌کس ازاین‌به‌بعد دراین‌رشته پیشرفتی را به‌دست بیاورد، خواسته یا ناخواسته، باید خود را مدیون این بزرگواران بداند». این هنرمند بااشاره‌به‌اینکه مابقی هنرمندان حاضر در رشته نقاشی‌خط، همه‌وهمه پیروان این بزرگان هستند و با ابرازتأسف از اینکه هر‌یک از افرادی‌که دراین‌حوزه کار می‌کنند، به یکی از چهار عنصر یادشده تسلط ندارند و همین‌امر موجب می‌شود آثار ایشان به آن شایستگی که باید پیشرفت نکرده یا ازسوی‌دیگر، به کپی‌کاری، پیروی از کار دیگران و تکرار متهم است، تأکید کرد: «امروز کمترکسی دراین‌عرصه است که آن جسارت لازم را برای جداشدن از رفتارهای مرسوم داشته باشد و اثری را خلق کند و جریانی را بسازد که نسبت به دیگران متفاوت‌تر و شخصی‌سازی‌تر است و بتواند با شناختی که دارد، مسیری را طی کند که دیگران در آن مسیر، گامی را برنداشته‌اند».
ضعف و قوت یک اثر هنری در داوری به‌دست می‌آید
مقدسی درپاسخ‌به‌اینکه چه ویژگی‌های شاخصی را در آثار خویش می‌بیند و چه وجه‌تمایزی میان آثار خویش و دیگر آثار دراین‌عرصه می‌بیند؛ بااشاره‌به‌اینکه نخستین ویژگی کارهای او کاملاً شخصی‌بودن آثار است؛ به‌طوری‌که کارهایش به‌هیچ‌عنوان شبیهِ هیچ‌یک از هنرمندانی که در ایران یا اطراف ایران زندگی می‌کنند، نیست، گفت: «آوانگارد‌بودن، خاص‌بودن و امضاءدار‌بودن در آثارم کاملاً مشخص است و این، یکی از ویژگی‌های آثارم است. اینکه می‌گویم ویژگی، بدین‌معنا‌نیست‌که می‌تواند نسبت به دیگران برتری به‌وجود بیاورد؛ زیرا این‌دست ویژگی‌ها نه نقطه‌ضعف است و نه نقطه‌قوت؛ صرفاً ویژگی بوده؛ و ضعف و قوت، در داوری به‌دست می‌آید اما می‌توان گفت آثار من، کاملاً شخصی‌سازی‌شده و آوانگارد است». این هنرمند رشته نقاشی‌خط، بااشاره‌به‌اینکه آثار او در قطع و اندازه و تکنیکی متفاوت با دیگر آثار این‌حوزه تولید می‌شود، بااشاره‌به‌اینکه او نیز مانند دیگر هنرمندان این‌رشته، در قطعات کوچک 30 در 40، 40 در 60، 50 در 70 یا 100 در 70 به تولید اثر می‌پرداخته است، افزود: «من در ابعادی بیش از یک‌متر نیز کار انجام داده‌ام و درنهایت به جایی رسیده‌ام که از دو یا سه‌متر فراتر رفته و به ابعادی همچون شش یا هفت تا 11متر رسیده‌ام و آثار از این ابعاد سردرمی‌آورد؛ ازاین‌رو، می‌توان گفت که آثار من، جزو بزرگ‌ترین آثار نقاشی‌خط در کشور محسوب می‌شود». وی در پایان گفت‌وگو، بااشاره‌به‌اینکه این ادعا را دررابطه‌با خارج‌ازکشور ندارد، ادامه داد: «این ادعا را در کشور خودمان دارم و می‌توانم بگویم کمترکسی توانسته آثار نقاشی‌خط را در‌این‌قطع‌و‌اندازه تولید کرده و درمعرض‌دید عموم علاقه‌مندان به این هنر قرار بدهد».
امین کردبچه چنگی