«عدمحضورِ پنهان» در کلاس درس؛ چالش آموزشوپرورش در دوران کرونا
مهرماه بود که سرپرست پیشین وزارت آموزشوپرورش از وجود ۲۱۰هزار دانشآموز بازماندهازتحصیل در دوره ابتدایی و حدود ۷۶۰هزار دانشآموز تارک تحصیل در دوره متوسطه خبر داد. بهگزارش ایسنا؛ بهاذعان کارشناسان و مسئولان آموزشوپرورش؛ آموزش غیرحضوری در دوران کرونا، بر جریان آموزش لطمه وارد کرده و چهبسا بهشکلی قابلتوجه بر شمار بازماندگان از تحصیل افزوده است؛ موضوعی که آموزشوپرورش باید برای آن برنامه جدی داشته باشد.
محمدرضا نیکنژاد؛ معلم و کارشناس آموزشوپرورش بابیاناینکه بهنظر میرسد در دوران کرونا، آموزش جهانی و ذیل آن آموزش در ایران بهشدت آسیب دیده است اظهار کرد؛ هرچند حضوریکردن آموزشها با رعایت پروتکلها و ازسویی توسعه واکسیناسیون و کاهش مرگومیر ناشی از کرونا در جبران افت کیفیت آموزش مؤثر است اما نمیتوان نگران دو موضوع «بازماندگی از تحصیل» و «وضعیت تحصیلی دانشآموزان در دوره اول ابتدایی» نبود. آموزشوپرورش برای آنگروه از دانشآموزان که سال اول، دوم و سوم ابتدایی را در دوران شیوع کرونا بهصورت مجازی گذراندند و وضعیت تحصیلی مناسبی ندارند چه میخواهد کند؟ این کارشناس آموزشوپرورش بااشارهبه افزایش شمار بازماندگان از آموزش در دوران کرونا بهواسطه عدمبرخورداری از ابزارها و امکانات آموزش مجازی گفت؛ آمارهای پنهان بازماندگی از تحصیل فراتر از آنچیزیستکه اعلام میکنند. در دوسالگذشته آماری مبنیبر عدماستفاده ۳۰ تا ۵۰درصدی از شاد اعلام میشد که حدود ۴.۵ تا ۷.۵میلیون دانشآموز را دربرمیگرفت. نیکنژاد به روند آموزش در مناطق محروم نیز اشاره کرد و گفت ۱۰ تا ۱۵سال است سرانهای میان مدارس توزیع نمیشود و مدیران را وادار کرده و البته نهادهای بالادست نیز تشویق میکنند از خانوادهها پول بگیرند. هزینه مدارس دولتی در مناطق متوسط شهری و کلانشهرها بهدوش خانوادهها افتاده؛ بااینحال کیفیت آموزش بالا نیست و آمار رتبههای برتر کنکور گواه بر کیفیت پائین آموزش در مدارس دولتیست اما در مناطق محروم خانوادهها پولی ندارند به مدارس بدهند و آموزش کیفیتی هم ندارد. متأسفانه شاید بتوان گفت آسیب اصلی به دختران دانشآموز وارد میشود و شاهد پیامدهایی نظیرِ ترکتحصیل زودهنگام و کودکهمسری دراینمناطق هستیم. وی تأکید کرد که نبود امکانات و سطحپائین معیشت عامل مهم بازدارندگی از تحصیل دخترهاست. برخی میگویند تنها عامل فرهنگی در برخی از مناطق در ترکتحصیل دخیل است؛ درحالیکه لزوماً اینگونه نیست. طرحی بهنام «مدارس روستامرکزی» اجرا میشود اما دخترها برای رفتوآمد بین روستاها امنیت ندارند ولی اگر مدرسه در روستا وجود داشته باشد خانوادهها دخترانشان را به مدرسه میفرستند. برنامه آموزشوپرورش برای کاهش آمار بازماندگی از تحصیل چیست؟ آیا قرار است بار بازگشت به مدرسه نیز کلاً بهدوش خیرین بیفتد؟
رضوان حکیمزاده؛ معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزشوپرورش درباره اقدامات انجامشده برای بازگشت ۲۱۰هزار کودک بازماندهازتحصیل در دوره ابتدایی، گفت؛ دوسالقبل آمار بازماندگان ما ۱۴۲هزارنفر بود که پارسال ۶۰هزارنفر به آن افزوده شد که عمدتاً کلاساولی بودند و خانواده تصمیم گرفته بود بهعلت شرایط بیماری و ... ثبتنام نکنند که شماری از آنها امسال ثبتنام کردند و به مدرسه برگشتند. وی افزود؛ گروه دیگر، مشمول اینشرایط نمیشدند و مشکلات دیگری داشتند که حدود ۲۵هزارنفر آنها را در پایههای مختلف ازسوی استانها شناسایی کرده و به چرخه آموزش بازگرداندیم. تعدادی دیگر هم مهاجرت کرده بودند که آمار تفکیکی آن در موارد مختلف احصاء شده است. معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزشوپرورش بابیاناینکه برنامه «انسداد مبادی بیسوادی» را باجدیت پیگیری میکنیم گفت؛ یکی از مشکلات ما شناسایی این بچهها در دوران تعطیلی مدارس بود؛ طبق گزارشها دانشآموزانی را داشتیم که در مدرسه ثبتنام کرده بودند اما چون مدرسه حضوری دایر نبود همراه خانوادههایشان مشغول کار کشاورزی و مانند آن میشدند و بهنوعی «عدمحضور پنهان» را شاهد بودیم و باعث شده بود که این دانشآموزان و بهویژه در مناطق کمبرخوردار از حیث آموزش لطمه ببینند. وی درباره تارکان تحصیل میانپایه توضیح داد و گفت؛ پارسال بهطور دقیق وضعیت دانشآموزانی که تکرار پایه داشتند و یا بازماندهازتحصیل بودند را احصاء کریم. از استانها خواستیم مدیران در هر مدرسه، تمام دانشآموزان سال قبل خود را رصد و وضعیت آنهاکه پارسال در آن مدرسه بودند را بررسی کنند. طبق این بررسی مشخص میشد یا دانشآموز در مدرسه حضور دارد و به پایه بالاتر رفته یا تکرار پایه دارد یا دیگر در آن مدرسه نیست. طبیعتاً اگر آن دانشآموز در مدرسه دیگری ثبتنام کند، کد ملیاش در مدرسهای که ثبتنام کرده مشخص و ثبت شده و اگر بهکلی ثبتنام نکرده باشد، تارک تحصیل است. معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزشوپرورش بابیاناینکه ما تارکان تحصیلی میانپایه را شناسایی و آمارشان را تجمیع کردهایم گفت؛ طبق ماده ۴۷ آئیننامه اجرایی جدید مدارس، یکی از وظایف مدیران مدارس رصد جریان حضور دانشآموزان در مدرسه است. علاوهبراین ما برنامههای مداخلهای برای هر استان داریم و اگر در هر منطقه طبق گزارش مدیر مدرسه، چندتن از دانشآموزان در سال جاری در مدرسه حضور نداشتند؛ باید وضعیت آنتعداد که هنوز ثبتنام نشدهاند، بررسی و گزارش شود. وی تأکید کرد معمولاً چالش ما در بخش تارکان تحصیل میانپایهها بیشتر از بازماندگی تحصیلی از اول ابتداییست و معتقدیم که با پیگیری جدی اینبرنامه، میتوان موضوع آموزش در جمعیت تارکان تحصیل میانپایه را ساماندهی کرد.