گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد:
تحریم‌های یک‌جانبه، تهدیدی جدی برای کرامت انسانی‌ست
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امر بررسی آثار منفی اقدامات قهری یک‌جانبه بر بهره‌مندی از حقوق بشر، در پایان سفر 12روزه خود به ایران، بیانیه‌ای صادر کرد و گفت؛ تحریم‌های یک‌جانبه و رعایت افراطی تحریم‌ها، تهدیدی جدی برای حقوق بشر و کرامت انسانی‌ست. به‌گزارش ستاد حقوق بشر؛ وب‌سایت رسمی سازمان ملل متحد بیانیه «آلنا دوهان» گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل را درباره تحریم‌های یک‌جانبه و ثانویه علیه ایران منتشر کرد. دراین‌بیانیه آمده؛ به‌گفته یک کارشناس حقوق بشر سازمان ملل متحد، مجموعه پیچیده تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران، همراه با تحریم‌های ثانویه علیه افراد و نهادهای ثالث، رعایت افراطی تحریم‌ها و اتخاذ سیاست‌های به‌صفررساندن ریسک توسط برخی شرکت‌ها و مؤسسات مالی، چالش‌های انسانی و اقتصادی موجود را تشدید کرده و بر زندگی مردم، به‌ویژه آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه، تأثیر منفی گذاشته است. این بیانیه می‌افزاید؛ آلنا دوهان گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امر بررسی آثار منفی اقدامات قهری یک‌جانبه بر بهره‌مندی از حقوق بشر، در پایان سفر 12روزه خود به ایران گفت که از بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص و افراد دارای معلولیت درباره مشکلاتی که در دسترسی به داروها و تجهیزات کمکی موردنیاز خود با آن روبرو هستند، روایات غم‌انگیزی شنیده است. وی افزود؛ به‌شدت نگران عواقب تهدیدکننده جان انسان‌ها هستم که ناشی از هزینه‌های سرسام‌آور دارو و تجهیزات پزشکی تخصصی و در موارد خاص، موجود نبودن آن‌ها به‌دلیل محدودیت‌های تجاری و مالی ناشی از تحریم‌هاست. طبق گزارش‌هایی که دریافت کردم، این‌وضعیت به‌علت عدم‌تمایل شرکت‌های خارجی به عرضه این کالاهاست که دلیل آن نیز بیم آن‌ها از عواقب احتمالی این‌کار از جمله تعقیب کیفری و مجازات‌های مالی‌ست. وی افزود؛ تحریم‌های اعمال‌شده بر بخش‌های حیاتی اقتصادی و تعداد زیادی از مؤسسات مالی و شرکت‌های ملی ایران، منجر به کاهش شدید درآمدهای دولت، افزایش تورم، گسترش فقر و کمبود منابع برای تأمین نیازهای اساسی نیازمندان دراین‌کشور شده است. گزارشگر ویژه در بیانیه قرائت شده خود، به چندین حوزه دیگر اشاره کرد که از تحریم‌های یک‌جانبه و رعایت افراطی آن آسیب دیده‌اند، ازجمله حفظ و توسعه بیشتر زیرساخت‌های اساسی کشور، مشکلات گسترش برنامه‌های حمایت اجتماعی متناسب با افزایش قیمت‌ها و نرخ بیکاری ازجمله درحمایت‌از جمعیت روبه‌رشد پناهندگان افغانستانی؛ موانع توسعه تجاری و صنعتی به‌دلیل کمبود مواد اولیه، عدم‌امکان انجام پرداخت‌های بین‌المللی و محدودیت در دسترسی به فناوری‌های جدید، وخیم‌ترشدن وضعیت امنیت زیست‌محیطی؛ چالش‌های مربوط به پیشگیری، پاسخ و بازیابی در امر حوادث و بلایای طبیعی به‌دلیل ممنوعیت واردات تجهیزات تخصصی و تمهیدات بشردوستانه؛ افزایش چالش‌ها در عملیات سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی و محلی و فعالان امور بشردوستانه؛ موانع تعامل ایران در همکاری بین‌المللی ازجمله در حوزه‌های دانشگاهی، میراث هنری و فرهنگی، ورزش و تعامل کلی این کشور با سازمان‌ها و انجمن‌های بین‌المللی به‌دلیل ممنوعیت سفر و عدم‌امکان پرداخت حق عضویت‌های مربوطه. این کارشناس مستقل همچنین ابراز نگرانی نمود که کمترین اثر تحریم‌های یک‌جانبه موجود به‌عنوان اقدامی تنبیهی، نقض تعهدات ناشی از اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای حقوق بشر بوده است که بسیاری‌ازآن‌ها ازجمله تضمین‌های رویه‌ای و فرض برائت، ماهیتی تعلل ناپذیر دارند. وی ادامه داد؛ طبق قوانین بین‌المللی حقوق بشر، دولت‌ها موظف‌اند تضمین کنند که هرگونه فعالیت تحت صلاحیت یا کنترل آن‌ها منجر به نقض حقوق بشر نمی‌شود و دراین‌راستا من از دولت‌های تحریم‌کننده به‌ویژه ایالات‌متحده می‌خواهم که از جمله با حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی و لغو تمامی اقدامات یک‌جانبه، به‌ویژه در زمینه‌هایی که بر حقوق بشر و زندگی همه مردم ایران تأثیر می‌گذارد، اصول و هنجارهای حقوق بین‌الملل را رعایت کنند. این گزارشگر مستقل در ادامه توصیه‌های خود به مسئله رعایت افراطی تحریم‌های یک‌جانبه توسط شرکت‌ها و مؤسسات مالی، دسترسی به اطلاعات و فناوری‌های جدید، افزایش مشارکت سازمان‌های جهانی برای اهداف بشردوستانه و نظارت مستمر بر اثرات منفی اقدامات قهری یک‌جانبه بر بهره‌مندی از حقوق بشر، آزادسازی دارایی‌های خارجی مسدودشده مؤسسات مالی ایران، انجام مذاکرات چندجانبه برای تدوین اصول راهنما درمورد تحریم‌های ثانویه، موضوع اثرات رعایت افراطی تحریم‌ها بر حقوق بشر و همچنین ایجاد سازوکارهای ممکن برای ترمیم، جبران خسارت و پرداخت غرامت اشاره کرد. علیرغم تلاش‌ها و اقدامات دولت برای کاهش آثار منفی اقدامات قهری یک‌جانبه (تحریم‌ها) بر اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر، مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها همراه با اثرات ادامه‌دار همه‌گیری کووید-۱۹، تحریم‌های مزبور اثرات چندوجهی و انباشته‌ای در همه بخش‌های کشور به‌جا گذاشته است. این گزارشگر ویژه تأکید کرد که هرچند اقدامات ایران آثار منفی مستقیم تحریم‌ها بر بهره‌مندی از حقوق بشر را کاهش داده است اما نباید از وضعیت موجود به‌عنوان زمینه‌ای برای مشروعیت‌بخشیدن و قانونی‌کردن اعمال تحریم‌های یک‌جانبه استفاده شود. دوهان در مأموریت خود در ایران با نمایندگانی از نهادهای دولتی کشوری و استانی، سازمان‌های غیردولتی، انجمن‌ها، فعالان امور بشردوستانه، مشاغل، نهادهای سازمان ملل متحد، دانشگاه‌ها و همچنین جامعه دیپلماتیک دیدار کرد. وی علاوه‌بر تهران، دیدارهایی در کرج و اصفهان نیز انجام داد. این گزارشگر ویژه گزارش مربوط به مأموریت خود را در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ به شورای حقوق بشر ارائه خواهد کرد.