تهران؛ لنگرگاه و «مرکز ثقل امنیت» در منطقه
از سخنرانی در بریکس تا روند صلح آستانه؛ نشانههای واضح اقبال جهان و قدرتهای آینده آن به رویکرد دیپلماسی در دولت سیزدهم است. بررسی دلایل این اقبال در جهانی که هژمونیهای قدیم درحالافول است برای آینده ایران و منافع مردم ضرورت دارد. دولت سیزدهم جهان را از دریچه جدید میبیند و درراستای این بینش است که درهای دیپلماسی را بهروی جهان گشوده است؛ جهانی که صرفاً محدود به تروئیکای اروپا و آمریکا نیست. هفتمین دور نشست روند آستانه در تهران ازیکسو نشانه خنثیشدن سناریوهای ایرانهراسی و ازسویدیگر نشانه دیگری از افول هژمونی قدرتهای قدیم و شکلگیری نظم جدیدی در جهان است.
یکی از هجمههایی که برخی به دولت سیزدهم از همان روزهای آغاز داشتند، اینبودکه دولت نخواهد توانست با جهان ارتباط برقرار کند. گذشت یکسال از آنروزها و دو موضوع اثبات شد: جهان لزوماً تروئیکای اروپا و آمریکا نیست و دولت سیزدهم میتواند ظرفیتهایی فراتر از این چهار کشور را در جهان بهنفع ایران بهکار گیرد. بهگزارش ایرنا؛ تغییر نگاه به جهان ازسوی دولت جدید سرآغاز تغییراتی در محورها و اولویتهای دیپلماتیک در جمهوری اسلامی شد و در سایه این چرخش، مقصد نخستین سفر آیتالله رئیسی به تاجیکستان و حضور در نشست کشورهای عضو پیمان شانگهای بود. عضویت مسکوت مانده ایران دراینپیمان با حضور آیتالله رئیسی، تأیید شد و جمهوری اسلامی ایران بهعنوان نهمین کشور عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای به این سازمان بینالمللی پیوست. نشست سازمان همکاریهای اکو و حضور رئیسجمهوری در ترکمنستان، فرصتی برای رفع سوءتفاهم قدیمی در حوزه انرژی با اینکشور بود که منجر به امضای قرارداد سوآپ گازی سهجانبه ایران، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان شد. دعوت از آیتالله رئیسی به اجلاس بریکس و سخنرانی وی در جمع سران پنج قدرت کنونی و آینده جهان (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) نشانهای از اقبال جهان به چرخش نگاه جمهوری اسلامی در عرصه روابط بینالملل بود. نشستی که ائتلاف قدرتهای آن بدون مشارکت اروپا و امریکا نشان از آغاز دورانی متفاوت از نظم جهانی بهویژه در حوزه اقتصاد دارد. حضور رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه در تهران بهمنظور شرکت در هفتمین نشست روند آستانه یا مذاکرات صلح سوریه هم نشان دیگری بر اقبال بلوکهای قدرت از رویکرد تهران داشت. حذف یا حتی کاستن از تأثیر ایران در معادلات جهان، غرب آسیا و خاورمیانه، گرچه مهمترین هدف آمریکا و رژیم صهیونیستی بوده است و برای دستیابی به اینمهم سالانه میلیونهادلار بودجه اختصاص داده میدهند اما شواهد یکسالاخیر نشان میدهد که جمهوری اسلامی هوشیارانه در برابر تمام تلاشهای آنها ایستاده و بهعنوان لنگرگاه و مرکز ثقل امنیت منطقه، علیرغم تمام تهدیدات نقشآفرینی میکند. تهران شاهراه ارتباطی شمال و جنوب و شرق و غرب است و نادیدهگرفتن این شاهراه هزینههای بسیاری دارد که سرزمینهای همسایه و قدرتهای بزرگ پرداخت آنرا تنها بهدلیل خوشامد غرب، عقلانی نمیدانند. در یکسالگذشته تهران تلاش کرده این اطمینان را به همسایگان خود بدهد که تهدیدی ازسوی ایران هرگز متوجه آنها نبوده و نخواهد بود. تداوم گفتوگوها با عربستان سعودی، سفر به پایتختهای عمان و قطر، میزبانی هیئتهای عالیرتبه اینکشورها و دیگر کشورهای منطقه در تهران، تماسهای متناوب و مستمر با رؤسای جمهوری و مقامات کشورهای منطقه و جهان، گویای اینمهم است که در دولت سیزدهم مبنا اعتمادسازی جهت اهمیتافزایی با همسایگان، منطقه و قدرتهای نوظهور جهان است. امنیتسازی جمهوری اسلامی برابر رویکرد امنیتزدای رژیم صهیونیستی، حتی اگر پروپاگاندای رسانهای هم هرروز شدت گیرد، بازهم از دید کشورهای منطقه و جهان پنهان نمانده و نشانه واضح آن دستان خالی جو بایدن از سفر به خاورمیانه است. نقشآفرینی بینالمللی و دیپلماسی فعال دولت در منطقه و جهان که در قالب نشستهایی چون بریکس، اکو، شانگهای و آستانه نمود یافته با دو هدف مشخص درحالپیگیریست: الف. بهبود شرایط اقتصادی و معیشتی مردم؛ ب. تثبیت اثرگذاری در منطقه براساس اصول همسایگی و درراستای عظمت فرهنگی و اشتراکات تمدنی. درهمینراستا تلاش میکند به جرگه جوامعی بپیوندد که بهتعبیر «ویاچسلاو ولودین» (رئیس دومای دولتی روسیه)؛ در جنگهای تحریمی شرکت نمیکنند. اینکشورها یعنی چین، هند، روسیه، اندونزی، برزیل، مکزیک، ایران و ترکیه ازنظر تولید ناخالص داخلی 4.24درصد از گروه قدیمی کشورهای توسعهیافته (گروه هفت) ازنظر تولید ناخالص داخلی و برابری قدرت خرید جلوتر هستند. درهمینراستاست که تلاش میکند روابط «عمیق و استراتژیک» با چین و روسیه را تثبیت کند و تجارت دوجانبه با مسکو را دریکسال به ۸۰درصد افزایش داده و به چهارمیلیارددلار برساند و هدفگذاری ۴۰میلیارددلار در سال داشته باشد؛ یا درهمینراستاست که تلاش میکند نقش سازندهای در شانگهای ایفا کند، سازمانی که براساس آمار مرکز تجارت بینالملل، کل حجم تجارت کالایی کشورهای عضو آن در سال ۲۰۲۰، حدود ۶۰۰۰میلیارددلار (۱۷.۳درصد تجارت کالایی جهان) بود که از اینحجم، میزان ۳.۲هزارمیلیارددلار (۵۴درصد) مربوط به صادرات و ۲.۷هزارمیلیارددلار (۴۶درصد) مربوط به واردات بوده است. غنای تمدن ایرانی-اسلامی در غرب و جنوبغرب آسیا، گستره نفوذ آنرا هزارانکیلومتر دورتر از مرزهای رسمی گسترده و این فرصتی برای بهرهگیری از بازارهای مشترک است. سفر اخیر «جو بایدن» به خاورمیانه گرچه با اهداف و سناریوهای مختلفی برنامهریزی شده بود اما عملاً جز چند عکس یادگاری با مقامات کشورهای عرب و دلداری! به مقامات رژیم صهیونیستی، بهاذعان تحلیلگران بینالملل دستاورد دیگری بهدست نیاورد. بایدن امیدوار بود در سایه ایرانهراسی بتواند بن سلمان را راضی کند چاههای نفت خود را بهروی بازارهای تشنه انرژی در جهان بگشاید که بهنظر میرسد در تأمین این هدف چندان موفق نبوده است. سناریوی دوم تحریک، تطمیع و حتی تهدید برخی کشورهای عربی برای تندادن به بازیهایی چون ناتوی عربی بود که در رد صریح آن ازسوی اینکشورها، بار ناکامیهای سفر بایدن را افزایش داد. آمریکا علیرغم تمام تلاشهای خود نتوانسته است در برابر ایران برنامههای خصمانه خود را کامل پیش برد، رژیم صهیونیستی با وجود تمام پیمانهای بسته و نبسته و طرحهای مختلف منطقه هنوز نتوانسته اتحادی علیه جمهوری اسلامی بهوجود آورد و سیاستهای منطقهای دولت سیزدهم میتواند خنثیکننده طرحهای تلآویو در منطقه باشد. افول هژمونی آمریکا در جهان را همپیمانانش هم میدانند. تهران، سهشنبه ۲۸ تیرماه میزبان «ولادیمیر پوتین» و «رجب طیب اردوغان» رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه در هفتمین نشست روند آستانه بود. آیتالله «سید ابراهیم رئیسی» صبح سهشنبه در کاخ سعدآباد از همتای ترک خود استقبال کرد. دو کشور هشت سند همکاری امضا کردند و آیتالله رئیسی در نشست خبری از هدفگذاری ارتقای روابط اقتصادی به سطحی تا سهبرابر بالاتر از میزان فعلی یعنی تا 30میلیارددلار خبر داد. اردوغان هم چشمانداز آیتالله رئیسی برای ارتقای همکاریهای ایران با همسایگانش بسیار مثبت ارزیابی کرد و از ضرورت مقابله با تروریسم بههرشکل آن سخن گفت. در هفتمین نشست شورایعالی همکاری ایران و ترکیه هم راهکارهای ارتقای روابط بررسی شد. عصر سهشنبه هواپیمای حامل رئیسجمهوری روسیه در مهرآباد به زمین نشست و پوتین مورداستقبال «جواد اوجی» وزیر نفت قرار گرفت. بلافاصله در دیداری فشرده با آیتالله رئیسی درباره گسترش روابط در حوزههای انرژی، ترانزیت و مبادلات تجاری و نیز تحولات منطقه گفتوگو کرد و سپس به دیدار رهبر معظم انقلاب رفت. ضرورت خروج آمریکاییها از شرق فرات مهمترین نکتهای بود که رهبر انقلاب درگفتوگوبا پوتین بر آن تأکید کردند و تعمیق و گسترش همکاری تهران-مسکو را بهویژه درپی تحریمهای غرب، ضروری و بهنفع هردو کشور دانستند. هفتمین اجلاس سران کشورهای ضامن روند آستانه هم سهشنبهشب با حضور رؤسای جمهوری ایران، روسیه، ترکیه و «فیصل مقداد» وزیر امور خارجه سوریه برگزار شد. درایننشست آیتالله رئیسی تصریح کرد: طرفهایی که موفق نشدند با ناامنکردن سوریه به اهداف سیاسی خود برسند، اکنون با سیاست تحریم و فشار بهدنبال برآوردهکردن مطامع نامشروع خود هستند. اردوغان بااشارهبه فعالیت گروههای تروریستی در سوریه، تصریح کرد: اینگروهها با کسب حمایت خارجی بهدنبال تجزیه خاک سوریه هستند و ما نمیتوانیم دراینزمینه سکوت کنیم. پوتین تصریح کرد: بسیارمهم است ایران، روسیه و ترکیه تلاش مهمی برای کمک رساندن به مردم سوریه برای ساختوساز اینکشور داشته باشند.