سید امیرحسین فاطمی؛ کارگردان و بازیگر نمایش «کمدی مزخرفات»:
هنرمندان تئاتر شهرستان «ایثارگر» هستند
امین کردبچه چنگی
Aminkordbacheh@gmail.com
سید امیرحسین فاطمی؛ کارگردان و بازیگر نمایش «کمدی مزخرفات» که در پلاتوی استاد «صادق عاشورپور» مجتمع فرهنگیوهنری «شهید آوینی» همدان بهروی صحنه رفت و بهتازگی به کار خود پایان داده؛ بابیاناینکه از اول ورود به بازیگری، عشق بهرویصحنهرفتن و دیدهشدن داشته، گفت: «این عشق همیشگیست و در وجود کسیکه همیشه عاشق تئاتر است، میماند و حسی فوقالعاده خوب است». وی که آموزش تئاتر را از سال 1390 از کلاسهای بازیگری آغاز کرده و در سال 1391 مشغولبهفعالیت در گروههای تئاتری شد؛ بابیاناینکه طی سالهای 1390 تا 1394 درحالتمرین برای ورود به صحنه بهعنوان بازیگر بود و بهعبارتی، درحالآمادگی برای «سلامکردن به مخاطب» بوده است، افزود: «معتقدم که حضور در روی صحنه سخت است و خداوند متعال را شاکرم در مدتی که در عرصه نمایش در همدان حضور داشتم، توانستهام جوایز متعددی؛ ازجمله دو دوره جایزه بازیگری استان را بهخود اختصاص دهم».
تجربه مطلوبِ فعالیت در کنار یک تیم حرفهای
فاطمی که در بیش از 50 نمایش بهعنوان کارگردان، بازیگر یا عوامل اثر حضور داشته، بااشارهبهاینکه این، اولین اثر اوست که در سن 25سالگی توانسته است رسماً پروانه نمایش دریافت کند، گفت: «خداوند متعال را شاکرم که در کنار یک تیم حرفهای جذاب مشغولبهفعالیت هستم». وی که در سال 1395 توانست عنوان «کارگردان برتر تئاتر در غرب کشور در حوزه نمایشنامهخوانی» را بهخود اختصاص دهد، نمایش «کمدی مزخرفات» را بهلحاظ گروه بازیگران، ترکیبی متعادل از سه بازیگر صحنهدیده و باتجربه و دو بازیگر کاراولی خواند و بااشارهبهاینکه دو بازیگر از این اثر، تجربه اجرای عموم و روی صحنه رفتن نداشتهاند، افزود: «این ترکیب که ترکیبی همسنوسال را تشکل میدهد، همهوهمه از جوانانی باانگیزه و پرتلاشاند و ترکیب باتجربهها و کمتجربهها موجب شده تیمی یکدست و بیحاشیه تشکیل شود و بهدوراز مباحثی که ممکن است در گروهها براثر تجربه افراد بهوقوع بپیوندد، اینجا صمیمیت، رفاقت و حال خوب، از مهمترین مسائلی بوده که انتشار یافته است».
یک ایده جمعی در قالبی مینیمال
وی که سابقه دو دوره حضور در جشنواره تئاتر فجر و سهدوره حضور در جشنواره کودکونوجوان همدان را دارد، باتأکیدبراینکه در کارگردانی این اثر کوشیده است متن و کارگردانی درکنارهم جلو بیایند و باهم قدم بردارند یا حداقل بههم نزدیک شوند، گفت: «متأثر از اسم اثر، شاید مخاطب انتظار دارد به دیدن نمایشی شاد بنشیند و 70دقیقه بخندد؛ اما ما مزخرفاتمان را برپایه اصول مزخرفات چیدهایم؛ یعنی هرآنچه روی صحنه دیده میشود، حاصل فکر یک تیم بوده؛ و تنها من، پشت آن نبودهام». وی ضمن تقدیر از عوامل گروه در ایدهپردازی و اجرا، باتأکیدبراینکه بیش از 90درصد تمرینات با حسی صمیمی پیش رفت، افزود: «درایناثر، دکور، نور و لباس بهشکل مینیمال طراحی شده و ما در طراحیهای آن، دنبال المانهایی بودهایم تا بتوانیم تماشاگر را تا بخشی از نمایش با خود همراه کنیم و از نقطهای بهبعد به او اجازه دهیم خودش پیرامون اثر تصمیم بگیرد که حالا میتواند در راهی که ما به او نشان دادهایم، قدم بگذارد، برود و در آن کندوکاو کند؛ امیدوارم دراینزمینه موفق بوده باشیم».
تلاش برای بهفکر فروبردن مخاطب
کارگردان نمایش «کمدی مزخرفات» بهفکرفروبردن مخاطب را بخشی مهم از ماهیت یک نمایش خواند و بابیاناینکه در برخی از نمایشهای روی صحنه، مخاطب تنها بهدنبال خندیدن است تا حالش را بهبود ببخشد، گفت: «باید به گونههای مختلف تئاتری احترام گذاشت که هریک در جای خود قابلاحترام و دوستداشتنی هستند؛ اما ازنظر من که همیشه تلاش کردهام در کارگردانی و بازیهایم مخاطب را بهفکر فرو ببرم، تئاتر، درگیرکردن مخاطب، بیرونآوردن او از مشغلههای بیرونی و واردکردن دغدغهای جدید به ذهنش است. تماشای دنیای اثر و همذاتپنداری با شخصیتهای آن، نتیجهایست که یک نمایش موفق برای مخاطب میتواند داشته باشد». وی باتأکیدبراینکه تلاش براینبوده بازیها درایناثر با کمی اغراق مقابل چشمان مخاطب رقم بخورد، گفت: «باوجودیکه دکور، نور، لباس و دیگر اجزا بهصورتی المانی و کوچک طراحی شد؛ کوشیدیم در بازیها، این ویژگیهای کوچک را پوشش بدهیم و امیدوارم اینامر بهدرستی اتفاق افتاده باشد؛ و وقتی بهعنوان تجربه به این نمایش مینگرم، حس میکنم که اتفاقات بدی در آن نیفتاده است». وی بااشارهبهاینکه در کارگردانی این اثر سعی داشته هربار از میزانسن روی صحنه شکلی خاص داشته باشد و اینامر، از علاقههای او در حوزه کارگردانی تئاتر است، گفت: «کوشیدم هر میزانسنی درایننمایش، شکلی خاص؛ و نظمی در اتصال میزانسنها وجود داشته باشد و نهایتاً حرکات بازیگر و تغییر حسش بتواند به جذابیتهای این اثر بیفزاید».
نمایشی با ریتمی ضرباهنگدار و پینگپنگی
وی، وجود ریتم درایننمایش را از دیگر ویژگیهای آن برشمرده و بااذعانبهاینکه در صحنه نخست، ریتم این نمایش، ضرباهنگدار و پینگپنگیست، گفت: «سعیبراینبودهکه ریتم خوبی درایننمایش وجود داشته باشد و درعینحال، اتفاقاتیکه در متن این اثر میافتد، اتفاقاتیست که بههیچوجه تماشاچی منتظر آن نیست و بههمینخاطر است که میگویم این نمایش دارای ریتمی خوب است و اگر مثلاً ما چندثانیه سکوت در کار داریم، اندکیبعد با اکت، صدا و دستزدن یا هرچیزیکه کمک کند، آن سکوت را میشکنیم؛ که در جزئیات، با بازی بازیگران و در کلیات، با ریتم نمایش سازگار و هماهنگ است».
خارجکردن مخاطب از فضای ذهنی بیرونیاش
وی، اجرای یک نمایش در فضای کرونا را کاری سخت برشمرده و بابیاناینکه در تئاتر شهرهایی مانند همدان، قبل از دوران شیوع کرونا نیز استقبال خوبی ازسوی مخاطبان وجود نداشته است، افزود: «ما همیشه با نبود مخاطب و نیامدن او در سالن مشکل داشتیم و غبطه میخوردیم که چگونه میتوانیم مخاطبان را به سالنهای نمایش بکشانیم تا شاید برای یکساعت از فضای ذهنی بیرونیشان خارج شوند. بهنظرم، جذابترین کاریکه تئاتر میتواند انجام دهد همین است و اینامر یکی از ماهیتهای وجودی تئاتر است».
هنرمندان تئاتر شهرستان ایثارگر هستند
فاطمی بااشارهبهاینکه در شرایط کنونی شیوع کرونا نمیتوان به گیشه تئاتر در شهرستان بهگونهای نگاه کرد تا بهعنوان منبع درآمد برای اعضای یکگروه محاسبه شود، گفت: «کسانیکه امروز در حوزه تئاتر در شهرستانها فعالیت میکنند، ایثارگرند و بااینکه میدانند تئاتر، زمینهای برای بهدستآوردن پول و مادیات نیست، از منبع اصلی درآمد خود میزنند تا بتوانند دراینزمینه فعالیت کنند و امروز دست بچههای تئاتر شهرستان خالیست و نمیتوانند آنچه را در ذهن دارند، با تمام جزئیات بهدلیل همین کمبودها بهروی صحنه بیاورند». وی باتأکیدبراینکه تئاترهای خیابانی میتوانند یکی از مهمترین دلایل گرایش مردم به تئاتر؛ بهویژه در شهرستانها باشد، افزود: «وقتی یک مخاطب؛ حتی برای چندلحظه شاهد یک نمایش خیابانی باشد، این امکان بیشتر وجود دارد که جذب تئاتر شود و با احترامگذاشتن به تئاتر، هنرمند، جامعه و فکرش در مسیری قدم بگذارد که برود بلیت بخرد و تئاتر ببیند. خب البته این، چیزیستکه امروز در حوزه سینمای ما درحالوقوع است؛ درحالیکه در سینما یک پلان چندینبار گرفته میشود و نهایتاً به صحنهای خوب مبدل میشود؛ اما در تئاتر، یک صحنه باید چندینبار تمرین و در روز اجرا، بهدرستی اجرا و تمام شود؛ و شما اجازه ندارید، نباید و نمیشود آنرا دوباره تکرار کرد». وی باتأکیدبراینکه تئاتر خیابانی، از مهمترین مسائلیست که میتوان روی آن تمرکز کرد، هنرمندان آنرا موردحمایت قرار داد تا مشکلاتشان کمتر شود و بیشتر فعالیت کنند و نمایشهای بیشتری تولید کنند، گفت: «با تئاتر خیابانی میتوان مخاطب را جذب تئاتر کرد و وقتی چشم مخاطب با مقوله تئاتر در خیابان آشنا شود، همین نکته میتواند او را به سالنهای نمایش میکشاند».
لزوم سازگارشدن اهالی تئاتر شهرستان با وضعیت موجود
وی باتأکیدبراینکه هنر باید با فرد کاری کند که دست به اصلاحِ خود بزند، افزود: «امروز محدودیتهای بسیاری در تئاتر شهرستان هست که از مهمترین آنها میتوان به عدمدسترسی به سالن استاندارد تئاتر اشاره کرد. سالنهای مناسب تئاتر در شهرستانها وجود ندارد و اهالی متصدی در حوزه تئاتر، باید در شهرستانها خود را با وضعیت موجود وفق دهند و کار خود را طبق همین سالنها شکل داده و به جمعبندی برسند». وی عدمدسترسی به فضا و سالن مناسب در شهرستانها برای اجرای نمایش را یکی از مهمترین عوامل محدودکننده در اجراهای نمایش برشمرده و بابیاناینکه همدلی و یکپارچگی مهمترین حلقه مفقوده در تئاتر در همدان است، گفت: «کنارهمبودن و باهم کارکردن، میتواند فرد را به جایی برساند که سالیانسال بهایننقطه نرسیده و ممکن است اگر کارگردانی بتواند چندسال، چند بازیگر را درکنارهم نگاه دارد و با آنها کار کند، تئاتر همدان باتوجهبه استعدادهای موجود، میتواند به نقاطی برسد که در صحنه هنر کشور بدرخشد و ایننکته، از مشکلاتیست که هرچهزودتر با همدلی هنرمندان، باید پایان بپذیرد».
عکس: مهسا سعادتمند