ضرورت نگاه ویژه به حرفه خبرنگاری در اشتغال‌زایی
وحید حاج‌سعیدی
بی‌تردید یکی از دغدغه‌های اساسی و مهم همه دولت‌ها مقوله اشتغال و کاستن آمار بیکاران است. این‌مقوله تنها مربوط به کشور ما نیست و دولتمردان اکثر کشورهای دنیا درخصوص اشتغال و ایجاد مشاغل جدید به اجرای طرح‌ها و برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و حتی درازمدت می‌پردازند. بیکاری زمینه اصلی بسیاری از بزهکاری‌های موجود در جامعه است و توجه به مقوله اشتغال باید در زمره اصلی‌ترین اقدامات دولت‌ها باشد.
شغل یا پیشه چیست؟
شُغل یا پیشه فعالیتی منظم است که به‌ازای دریافت دستمزد انجام می‌شود. یک فَرد عموماً یک شغل را با کارمندی، داوطلبی یا شروع کسب‌وکار آغاز می‌کند. مدت‌زمان یک شغل می‌تواند از یک‌ساعت (درمورد کارهای خاص) تا تمام طول عمر (مثلاً درمورد برخی قاضی‌ها) به‌درازا بکشد. اگر فردی برای نوع مشخصی از شغل تربیت شده باشد، بدان حرفه یا پیشه می‌گویند. مجموعه مشاغل فرد درطول زندگی یا سال‌های اشتغال در یک شغل ثابت، سوابق شغلیِ آن فرد را تشکیل می‌دهد. معمولاً درازای انجام کار به افراد شاغل دستمزد پرداخت می‌شود که دستمزد ممکن است ساعتی، روزانه، هفتگی و ماهانه باشد.
حذف برخی مشاغل و پدیدآمدن مشاغل جدید
با توسعه تکنولوژی و دانش و ابداع وسایل جدید، برخی مشاغل از گردونه حذف می‌شوند و جای خود را به مشاغل جدید می‌دهند. کارشناسان براین‌باورند تا سال 2020 بسیاری از مشاغل نظیر پستچی، کارمندان بانک‌ها، کارمندان برخی ادارات دیگر وجود خارجی نخواهند داشت. البته با حذف برخی از مشاغل، مشاغل جدیدی به گردونه اقتصادی اضافه می‌شوند که مشاغل مرتبط با فضای کسب‌وکار مجازی از جمله این مشاغل هستند.
حرفه خبرنگاری
خبرنگار کیست؟ خبرنگار فردی‌ست‌که آموزش لازم را در رشته خبرنگاری فراگرفته و با داشتن اسناد و مدرک‌های معتبر حرفه خبرنگاری پا به عرصه فعالیت‌های خبرنگاری در سایه شرایط خاص می‌گذارد. در تعریف دیگری از خبرنگار چنین آمده: «خبرنگار فردی‌ست‌که به‌خاطر آگاه‌ساختن مردم از رویدادها و موضوع‌های مختلف که به سرنوشت جان و کشورشان ارتباط می‌گیرد، با قبول خطرهای جانی، خانه و کاشانه خود را ترک گفته و جهت جمع‌آوری خبرها و اطلاعات در ناامن‌ترین نقاط کشور خویش منطقه و حتی در گوشه‌وکنار جهان رفته و اطلاعات را به خور صنف مخاطبان می‌دهد». باتوجه‌به این تعاریف و حساسیت حرفه خبرنگاری انتظار است این حرفه در زمره حرف معتبر و دارای حقوق و مزایای مکفی باشد؛ اما عملاً چنین نیست و در کشور ما کسی به حرفه خبرنگاری به‌عنوان یک شغل دارای درآمد ثابت نگاه نمی‌کند. با وجود کمبود شغل در جامعه و نیاز به ایجاد مشاغل جدید، متأسفانه توجه تلاش جدی درجهت حفظ و احیای برخی مشاغل موجود نیز صورت نمی‌گیرد که عدم رفع این‌معضل باعث کاهش راندمان کاری و ازسوی‌ی دست‌یازیدن به مشاغل سایه و شغل دوم و سوم می‌شود و این سیکل معیوب همچنان ادامه می‌یابد. دردمندانه این ساختار معیوب در حرفه خبرنگاری بیش از سایر مشاغل به‌چشم می‌خورد و به‌شدت نیز درحال‌گسترش و توسعه است. درصورتی‌که حرفه خبرنگاری یکی از حرفه‌های پرارزش است که باتوجه‌به اهمیت مقوله خبر و خبررسانی، جایگاه رسمی این حرفه هیچ‌گاه متزلزل نخواهد شد و حرفه خبرنگاری تحت هیچ شرایط با خطر نابودی مواجه نخواهد شد؛ اما متأسفانه نگاه متولیان امر به حرفه خبرنگاری خیلی سطحی و ابتدایی‌ست و همین نگاه باعث شده تا این حرفه در کشور ما به‌عنوان شغل دوم و سوم و حتی شغل تزئینی و فانتزی درنظر گرفته شود. دراین‌راستا بیشترین آسیب متوجه خبرنگاران و روزنامه‌نگاران و خانواده‌های آنان است که به‌هیچ‌عنوان درآمد و دستمزدشان با وظایف محوله همخوانی ندارد. شغلی که به‌لحاظ امنیتی در رده حساس‌ترین و امنیتی‌ترین مشاغل قرار دارد و فرد باید پاسخگوی جزئی‌ترین کلمات یا علائم نگارشی به‌کاررفته در مقاله یا خبر باشد، به‌هیچ‌عنوان دارای امنیت شغلی نیست تاجایی‌که نمی‌توان ازنظر درآمدی کلمه شغل یا حرفه را بر روی آن نهاد.
درآمد خبرنگاران در کشور
درحالی‌که درآمد ماهانه یک خبرنگار در کشورهای غربی بین 30 تا 60 هزاردلار در سال است در ایران درآمد متوسط درآمد خبرنگاران در سال بین 10 تا 20میلیون‌تومان است! البته این‌مبلغ هم مربوط به شهرهای بزرگ است و در شهرهای کوچک کسب همین درآمد ناچیز هم تقریباً به یک شوخی شبیه است. خبرنگاری در ایران بیشتر به شغلی دهان‌پرکن شبیه است و بیشتر افرادی‌که دراین‌حرفه مشغول‌به‌کارند (جز افرادی‌که در نشریات بزرگ و رسانه‌های دولتی استخدام‌اند) به این حرفه به‌عنوان شغل دوم و سوم نگاه می‌کنند و در شهرستان‌ها نیز خبرنگاران بیشتر به‌صورت دلی و از روی عشق و علاقه پیگیر این‌مقوله هستند. چنانچه اگر نوع نگاه مسئولان جامعه به مقولاتی نظیر آموزش و فرهنگ تغییر پیدا کند بیشترین حقوق و مزایا باید به خبرنگاران و فرهنگیان تعلق گیرد چراکه اگر پرورش افکار افراد یک جامعه به‌روش صحیح صورت پذیرد، بسیاری از ناهنجاری‌ها و معضلات جامعه مرتفع خواهد شد.
ضرورت توجه ویژه به حرفه خبرنگاری
درحالی‌که طبق آمار برای ایجاد هر شغل بیش از یک‌میلیاردتومان بودجه نیاز است، بی‌توجهی به حرفه خبرنگاری با هیچ منطق اقتصادی و غیراقتصادی قابل‌توجیه نیست. حرفه‌ای که می‌تواند بسیاری از دانش‌آموختگان در رشته‌های علوم انسانی را جذب کند، در عصر کنونی جایگاه و ساختار مشخصی ندارد و بی‌توجهی به این حرفه علاوه‌بر تبعات رسانه‌ای و ورود افراد غیر به‌این‌جایگاه باعث بین ظرفیت عظیم اشتغال‌زایی می‌شود. توجه به مقوله رسانه، حمایت دولت از رسانه‌های مکتوب و مجازی، الزام ادارات و مدارس به آبونمان نشریات استانی و کشوری، تلاش درجهت قراردادن روزنامه در سبد خانوار و ... می‌تواند در حفظ و احیای این شغل به‌عنوان یک شغل جدی و قابل‌اعتنا ازلحاظ اقتصادی مؤثر باشد. درضمن ازآنجاکه زیرساخت‌های این حرفه فراهم هستند و افراد بسیاری به این حرفه گرایش دارند، با کمترین‌هزینه می‌توان بیشترین استفاده را برد و در آمارهای اشتغال تحول اساسی ایجاد کرد. امید است مسئولین با تغییر نگاه به مقوله خبرنگاری گام‌هایی مؤثر در ایجاد اشتغال پایدار بردارند و علاوه‌بر تحول در نظام رسانه‌ای کشور، فرهنگ عمومی و سواد رسانه‌ای افراد جامعه، زمینه را برای تحول اقتصادی ماندگار دراین‌حوزه هموار سازند.