درک مشکلات معلولان؛ با ویلچرنشینی نمادین مسئولان
وحید حاجسعیدی
جلوی در بانک ایستاده و به رمپ (سطح شیبدار) ورودی بانک خیره شده است. چندبار تلاش میکند که با صندلی چرخدار از رمپ بالا برود اما شیب نامناسب و غیراستاندارد رمپ مانع میشود. بالاخره با کمک چندنفر وارد بانک میشود اما گیشه بانک بهقدری بالاست که حتی نمیتواند، تحویلدار بانک را ببیند! با کمک اطرافیان کار بانکیاش را انجام میدهد و بازهم بهکمک عدهای دیگر از هموطنان از بانک خارج میشود؛ اما این پایان راه نیست؛ حالا باید با اعمال شاقه از خیابان عبور کند و این یعنی مشکلات تمامنشدنی معلولان و توانخواهان در سطح معابر عمومی شهری ... معلولیت، نوعی کمبود یا فقدان توانایی ناشی از اختلال است که به تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO)؛ فعالیت فرد را برای انجام امری بهروش افراد عادی، محدود یا دامنه فعالیت وی را از حالت طبیعی خارج میکند. طبق برآورد سازمان بهداشت جهانی؛ تقریباً 10درصد جمعیت جهان را افراد دارای معلولیت تشکیل میدهند و اگر اینگروه را با جمعیت سالمندان که با محدودیتها و مشکلات مشابه معلولان مواجهاند، جمع کنیم، حدود 20درصد جمعیت جهان را دربرمیگیرند. هرچند برخی از معلولیتها دراثر حادثه یا تصادف بروز میکنند ولی تلاشهای پزشکی برای پیشگیری از معلولیتهای مادر زادی سالهاست باجدیت پیگیری میشود. بااینحال علیرغم تمام اقدامات برای پیشگیری متأسفانه افراد دارای معلولیت گروه زیادی و فزایندهای را در دنیای امروز تشکیل میدهند. در غالب کشورهای جهان از هر 10نفر لااقل یکنفر ازنظر جسمی ذهنی یا اختلالات حسی معلول است. متأسفانه معلولان گروه همگنی را تشکیل نمیدهند؛ براینمونه افرادیکه نقص در بینایی، شنوایی، اختلال در تکلم یا یادگیری یا محدودیت در تحرک دارند و معلولان اصطلاحاً دارویی با موانع و مشکلات و مسائل مختلفی روبهرو هستند که باید بهروشهای متفاوت و با امکاناتی مجزا بر معلولیت خود غلبه کنند. در کشور ما نیز، بعدازانقلاب و بروز جنگ تحمیلی تعداد افرادیکه از معلولیتهای مختلف رنج میبرند به فزونی گرایید و شمار بسیاری از هموطنان ما که به درجه پرافتخار جانبازی نائل شدند در زمره افراد توانخواه جامعه قرار گرفتند. آمار بالای معلولیتهای ناشی از تصادفات نیز در افزایش تعداد معلولان جامعه تأثیر بسزایی گذاشته است. فلذا آمار معلولیت در کشور سیر صعودی پیدا کرده است. اینروزها سالمندان، جانبازان و معلولان در جامعه با دشواریها و گرفتاریهای زیادی دستوپنجه نرم میکنند: عبورومرور، خرید از فروشگاهها، سوارشدن یا پیادهشدن از خودرو، عبور از پل هوایی، ورود به اماکن دولتی یا ساختمانهای چندمرتبه و سایر مشکلات ریزودرشت دیگر که پرداختن به همه آنها از حوصله این مقال خارج است؛ اما یکی از اساسیترین مشکلات معلولان درحالحاضر نبود گذرگاه، پیادهرو و پل مناسب برای عبور جانبازان و معلولان در اکثر معابر عمومی شهرهای کشور است؛ تاجاییکه بسیاری از توانخواهان بهتنهایی قادر به تردد در سطح پیادهروها و عبور از عرض معابر شهری نیستند. ایکاش مسئولان شهری هرازگاهی با معلولان همدردی کنند و با سوارشدن بر روی ویلچر در معابر شهری احساس معلولان را درک یا سعی کنند بااستفادهاز «عصای سفید» در پیادهرو مسیریابی و چندمتری طی طریق کنند. شاید این «احساس معلولیت» باعث شود در ساختوسازها یا ضرورت اجرای دقیق بخشنامههای مربوط به معلولان و سیاستگذاری درجهت دسترسی این قشر به خدمات جمعی، جدیت بیشتری بهخرج دهند تا جانبازان و معلولان جامعه و درمجموع جمعیت توانخواه جامعه دستکم در عبورومرور و ترددهای روزمره رنج کمتری تحمل کنند.