مجید قیصری:
برگزیدهشدن در جایزه «جلال» حس ارزشمندی دارد
کاروان هفدهمیندوره از «جایزه ادبی جلال» هم به ایستگاه آخر رسید و مجید قیصری با رمان «سنگ اقبال» بهعنوان برگزیده نهایی ایندوره شناخته شد. وی پیشتر شایسته تقدیر برای مجموعهداستان «نگهبان تاریکی» در هشتمیندوره «جایزه ادبی جلال» بود. «سنگ اقبال» رمانی برپایه ادبیات مردم روستاست که به ارتباط مشکلات و مصائب طبیعی در تنیدگی با باور و خرافه میپردازد. بهگزارش سمیه خاتونی (ایبنا)؛ این نویسنده درباره موضوع رمان و ساختار روایی آن گفت: «این رمان براساس یکی از باورها و افسانههای قدیمی بهنام سنگبهره نوشته شده و از زاویهای دیگر به مواجهه مردمان یک سرزمین با خشکسالی پرداخته است و اینبار این مردان سرزمیناند که باید دراینمسیر دشوار و پرفرازونشیب مورد آزمایش قرار گرفته و محک بخورند. مردمانی که در رویارویی با قدرت بیامان طبیعت گاه بهناچار دستبهدامان جادو و خرافه و الهامات غیبی میشوند و قوانینی وضع میکنند که تبدیل به یوغی میشوند بر دوش انسانهای دیگر و موانعی بر پای کسانیکه دراکثرمواقع، هیچ نقشی در تدوین و تصویب آن قوانین نداشتند. قربانیکردن جوانی دختران این سرزمین از جمله این باورها و قوانین است؛ بدعتی که براساسآن؛ دختران را به عقد آب یا قنات درمیآورند تا ازاینطریق به بلایی که طبیعت بر سرشان آورده پایان دهند. بهاینترتیب داستان سنگ اقبال با بحران آب آغاز میشود و در لایههای بعدی در خرافات و باورها تنیده میشود؛ و مخاطب میتواند لایههای دیگری چون اسطورهها، اساطیر و افسانهها را نیز از اثر خوانش کند». وی درپاسخبهاینکه چه دغدغهای سبب شد تا این رمان را به رشته نگارش و تحریر دربیاورد؟ گفت: «توجه به مسئله خشکسالی و اهمیتدادن به آب بوده. بیشتر مناطق کشور ما دچار مشکل کمآبی هستند. این رمان به گذشته ما نیز نظر دارد و روستایی را نشان میدهد که مردمش وقتی با کمشدن نزولات آسمانی مواجه میشوند برای بقا به ابتکارهای زیاد و انواع جادوها متوسل میشوند. البته رویکرد کتاب تنها به مسئله آب خلاصه نشده؛ بلکه موضوع اصلی مراسمیست که اهالی روستا برای برطرفکردن مشکل خود بهکار میبرند». وی درباره زمان و مکان روایت دراینکتاب، گفت: «این داستان در ناکجاآباد روایت شده تا چندان تاریخمند و جغرافیامند نباشد. مشکل آب همیشه درطولتاریخ مسئله ما بوده و دعای معروف خداوندا ما را از دشمن و دروغ و خشکسالی نجاتبخش نشان میدهد که ترس از خشکسالی در ناخودآگاه جمعی همه ما وجود دارد. میتوانستم طبس، یزد، اصفهان یا هر شهر دیگری از منطقه کویر را بهعنوان مکان رمان انتخاب کنم اما استفاده از ناکجاآبادی بهنام چاردیوار برای جداشدن از یک جغرافیا یا تاریخ مشخص است». وی ارزیابی خود از رویکرد «جایزه جلال آل احمد» درطول سالهای برگزاری را چنین بیان کرد: «جلال، از معدود جشنوارههاییست که توانسته با پشتسرگذاشتن ۱۷دوره برای خود سابقهای کسب کند که همین قابلتقدیر است. دراینجایزه چندین رمان و داستان کوتاه بهعنوان اثر برگزیده و قابلتقدیر معرفی میشوند و همین میتواند سنگ محکی باشد برای ارزیابی ادبیات کشور و نیز راهگشا برای کسانیکه قصد دارند سیر مطالعاتی داشته باشند یا به رصد جامعه خود براساس ادبیات کشورمان بپردازند». وی دراینبارهکه چه پیشنهادی برای بهتر برگزارشدن اینرویداد دارد، گفت: «بهتر است که جایزه جلال هیئتعلمیهای چهارساله داشته باشد تا این هیئت بتواند با حفظ رابطه خود با دبیرخانه این جشنواره، کیفیت و کمیت آثار و جریان ادبی را درطول چندسال بررسی کنند. مشکل اصلی کتاب، تیراژ پایین آن است که ارتباطی به جایزه جلال ندارد؛ باید مشکلات اقتصادی مردم حل شود تا بتوانند محصولات فرهنگی همچون کتاب و ... تهیه کنند». وی دراینبارهکه وقتی متوجه شد برای دومینبار برگزیده جایزه ادبی جلال شده است، چه حسی داشت؟ گفت: «برگزیدهشدن در جایزه برای من حس ارزشمندی داشت؛ بااینکه قبلاً با اثر نگهبان تاریکی، جایزه جلال بردم؛ اما اینکه احساس کردم که داوران زحمت میکشند و آثار زیادی را مطالعه میکنند تا اثر برگزیده را انتخاب کنند قابلستایش است. همینکه اثر در سطح جامعه دیده شود و جایش را میان آثار حفظ کند، برایم باارزش و قابلتقدیر است». وی درباره برگزاری مراسم اختتامیه نسبت به سالهای گذشته نیز گفت: «چهارسالپیش هم شاهد برگزاری اینرویداد بودم. امسال بهنسبت سالهای گذشته مراسم رسمیتر بود و حضور پررنگ رسانهها؛ تلویزیون، دوربینهای صداوسیما و همچنین رسانههای دیگر مانند مطبوعات و رادیو و اهالی قلم حس میشد که بهصورت وسیعی مراسم را پوشش میدادند. فرم اختتامیه نسبت به دورههای قبل حرفهایتر بود؛ تنها بخشی که مربوط بود به تجلیل آقای گلعلی بابایی بود، زمان زیادی را بهخود اختصاص داد. سخنرانی جناب وزیر (صالحی) بسیار پرمغز و پرمحتوا بود و نظر کارشناسانه درست و جامعی را نسبت به ادبیات ملی مطرح کردند. دیگر امتیاز ایندوره اینبودکه بالاخره برگزیده داشت؛ درصورتیکه در دورههای قبل گویا بنا براینبودکه اینرویداد برگزیده نداشته باشد و بههرحال این سنت درایندوره شکسته شد و امید دارم در سالهای بعد بههمینشکل ادامه داشته باشد؛ زیرا بههرحال اثری درمقایسهبا آثار دیگر شایسته برگزیدهشدن هست و تنها ایکاش فرصتی بهاندازه یکدقیقه هم که شده به برگزیدگان میدادند تا آنها نیز دیدگاهشان را درباره نگارش اثر یا هر حرفی که لازم بوده شنیده و گفته شود، مطرح کنند. حیف است جمعی از این نویسندگان در حضور وزیر و مسئولان نشر کتاب یکجا جمع شوند و کلامی بین آنها ردوبدل نشود؛ و صدای نویسنده خاموش باشد و ایکاش حداقل یک فرصت یکدقیقهای را به برگزیدهها برای صحبت میدادند». مجید قیصری (زاده دیماه ۱۳۴۵ در تهران) دانشآموخته رشته روانشناسیست. قیصری از سال ۱۳۷۲ داستاننویسی را آغاز کرده و داور بخش داستان کوتاه و بلند بزرگسال یازدهمین جشنواره شعر و داستان جوان سوره، داور بخش داستان جشنواره «قند پارسی» و داور پنجمیندوره (۱۳۸۴) کتاب سال شهید حبیب غنیپور نیز بوده است. وی در دور سوم جایزه ادبی هفتاقلیم در سال ۱۳۹۲ در بخش رمان در کنار احمد آرام، به داوری آثار راهیافته پرداخت.