امین کردبچه چنگی
«مارسل» با خاله و مادرش در مادرید زندگی می‌کنند و قرار است یک دختر نجیب را به آن‌ها معرفی کنند تا ازدواج کنند؛ اما همه‌چیز بر‌خلاف اتفاقاتی‌ست که پیش‌بینی کرده است ... این، خلاصه نمایش «زنی در دو چهره» به‌کارگردانیِ پندار اکبری‌ست؛ که برمبنای متنی از میگل میورا (نمایشنامه‌نویس اسپانیایی)؛ و با هنرنماییِ پندار اکبری، نیلوفر پارسا، نساء یوسفی، علیرضا دیلمی، پناه باقریان، ماریه ماشاالهی، روناک برخوردار و آیدا سرمست؛ به‌روی صحنه رفته و تا 10 تیرماه 1401 ساعت 21 در پردیس سپند (سالن شماره ۱) میزبان علاقه‌مندان است. با «نشاء یوسفی» بازیگر باتجربه این اثر به‌گفت‌وگو نشسته‌ایم.
ایفای نقشی متفاوت در نمایشی جدید
نساء یوسفی؛ بازیگر نمایش «زنی در دو چهره» که به‌نویسندگی و کارگردانی «پندار اکبری» این‌روزها در سالن نمایش «سپند» در تهران به‌روی صحنه رفته؛ بااشاره‌به‌اینکه در دوران کرونا، در حوزه سریال و سینما فعالیت‌های بسیاری داشته است، گفت: «در دوران اوج کرونا با نمایش خاک‌سفید، روی صحنه بودم که در همان دوران استقبال بسیارخوبی از این نمایش شد؛ اما نهایتاً شیوه کار به‌گونه‌ای بود که بعضی شب‌ها کار به تعطیلی می‌کشید؛ اما نهایتاً اجراها مجدداً اتفاق می‌افتاد». وی بااشاره‌به‌اینکه در چند نمایش اخیر، در قالب متون ایرانی به‌روی صحنه رفته؛ اما وقتی با متنی خارجی مواجه شده، استقبال خوبی از آن کرده است، افزود: «پیش‌ازاین در چند اثر ایرانی حضور داشته‌ام؛ ازاین‌رو، دوست داشتم در یک نقش و شکل‌وشمایل دیگری بر روی صحنه حاضر شوم». این مدرس بازیگری، این اثر را دارای تمی طنز دانسته و بابیان‌اینکه همه‌چیز دراین‌اثر بسیار شسته‌ورفته است، افزود: «به‌این‌دلیل‌که همه‌چیز شسته‌ورفته بوده و پس‌زمینه طنز نیز در آن وجود دارد، بازی دراین‌نمایش را پذیرفتم و تمرینات بسیارکم آن آغاز شد و توانستیم پس از دوره کوتاه تمرین‌ها این اثر را روی صحنه بیاوریم». یوسفی، باابرازخرسندی‌ازاینکه تا اینجای اجراها، نظر تماشاگران نسبت به کار مثبت بوده است، افزود: «البته نقدهایی منفی نیز نسبت به این اثر هست و همیشه می‌دانیم که یک نمایش، درعین‌اینکه محاسنی دارد، قطعاً یکسری معایب هم دارد». وی بااشاره‌به‌اینکه ترس از بیماری کرونا همچنان بین تماشاگران تئاتر وجود دارد و بسیاری از دوستداران تئاتر هنوز با این ترس مواجه هستند که نکند در فضای بسته مبتلا به بیماری شویم، افزود: «باتوجه‌به‌اینکه آمار پائین آمده و مرگ‌ومیری نداریم؛ اما باید بپذیریم این ویروس هنوز وجود دارد؛ البته این ویروس، بنا به تفسیر دوستان کادر پزشکی، ضعیف و ضعیف‌تر شده و این‌نکته را خود ما نیز به‌خوبی می‌دانستیم».
زنده‌نگه‌داشتن تئاتر روی صحنه به‌هرطریق‌ممکن
بازیگر نمایش «خاک‌سفید» بابیان‌اینکه کنار بسیاری از همکارانش در حوزه تئاتر، با فعالیت دراین‌عرصه اجازه ندادند چراغ تئاتر خاموش شود، گفت: «به هر ضرب‌وزوری شده، تئاتر را برقرار نگاه داشتیم؛ اما دراین‌میان برخی دوستان نیز آمده‌اند و شیوه آنلاین را برگزیده‌اند و من نیز دراین‌حوزه فعالیت کردم که فیلم اثر نمایشی تهیه می‌شد و جشنواره‌ای نیز با هدف دیده‌شدن این آثار به‌راه افتاد؛ اما متأسفانه در جامعه ما درمجموع به هنر در قالب هر رشته‌ای بها نمی‌دهند و انگار کلاً هنر را دوست ندارند». وی خداوند را سرمنشأ تمام رشته‌هایی دانسته که ما امروز روی زمین آن‌ها را به‌عنوان هنر می‌شناسیم و بااشاره‌به‌اینکه خط، نقاشی، رنگ، عکاسی و سینما می‌توانند دراین‌دسته قرار بگیرند، تصریح کرد: «خداوند همه این‌موارد را در دل طبیعت گذاشته و ما همه این‌مسائل را می‌بینیم؛ منتهی باید بپرسیم که چرا جامعه و مسئولین ما تا اندازه وسعت هنر به آن بها نمی‌دهند».
۲۵سال حضور به‌عنوان معلم پرورشی و هنر
وی با‌اذعان‌به‌اینکه 25سال به‌عنوان معلم هنر و پرورشی در مدارس حضور داشته است، بابیان‌اینکه متأسفانه درعین‌اینکه می‌بایست از این ساعت به‌عنوان یک‌ساعت مؤثر یاد کرد؛ اما در بسیاری‌ازموارد معلمان دانش‌آموزان را به حیاط فرستاده و نهایتاً خودشان زیر باد کولر می‌نشستند، افزود: «همواره در دوران تدریسم، تلاش کردم کاری تازه رقم بزنم و هرگز قصد ندارم امروز با منم‌های گذشته این بحث را ادامه بدم؛ اما باید بگویم درهمین‌دوران دوست داشتم دست به کارهایی بزنم که هرگز از آن‌ها حمایت نمی‌شد». یوسفی، فعالیت در حوزه پرورشی در دوران تدریسش را فعالیتی دشوار خواند و بابیان‌اینکه همواره از اطرافیان و همکارانش این‌موضوع را دریافت می‌کرد که چرا این‌قدر پرانرژی و فعال هستی و مگر چقدر حقوق می‌گیری؟! گفت: «شاید بتوان گفت؛ نسبت به زحمتی که در مدارس می‌کشیدیم، رقم آن‌چنانی دریافت نمی‌کردیم؛ تمام کار ما دلی بود و عشقی که به دانش‌آموزانم داشتم موجب شده بود این‌مسیر را باقدرت ادامه بدهم».
علاقه دانش‌آموزانم به کارگاه‌های خلاق
این بازیگر تئاتر بااشاره‌به‌اینکه در دوران تدریس در مدرسه کارگاهی باعنوان «کارگاه خلاق» راه انداخته بود که با استقبال دانش‌آموزان مواجه شد، افزود: «این کارگاه بسیار مورداستقبال دانش‌آموزان پسر قرار گرفت و چون این کودکان از بچگی دنبال ابزارهایی مانند میخ، پیچ‌گوشتی، اره و چکش هستند، همواره حالشان دراین‌کارگاه خوب بود. بچه‌ها دراین‌کارگاه، بنا بود هرآنچه را مادرانشان دور بریزند، به مدرسه بیاورند و با انبردست‌ها و پیچ‌گوشتی‌های کوچک، چیزهایی را بسازیم که برایمان خیلی جالب بود». وی بااشاره‌به‌اینکه دانش‌آموزان با قوطی‌های شکلات، پودر رخت‌شویی، رب و ... در‌آن‌مرحله از تحصیل توانستند دست به تولید کاردستی‌هایی مانند هلی‌کوپتر و کشتی بزنند و این آثار در قالب نمایشگاهی در مدرسه ارائه شد، افزود: «بااینکه مسئولین در‌آن‌زمان از آن نمایشگاه استقبال کردند و بسیار خوششان آمد؛ اما نهایتاً هیچ حمایتی از این‌روند اتفاق نیفتاد. درحالی‌که انتظار داشتم این‌روند، به مدارس دیگر نیز بسط و گسترش یابد و من این‌طرح را برای باقی مدارس نیز ارائه کنم تا این اتفاق برای دانش‌آموزان مدارس مختلف رقم بخورد».
حسادت‌ها؛ مانعی بر ادامه راه
یوسفی بااشاره‌به‌اینکه در یک مدرسه دولتی فعالیت می‌کرد که بیش از 700 دانش‌آموز در آن حضور داشتند، افزود: «باتوجه‌به ازدحام شاگردان در‌آن‌مدرسه، توانستم این جمعیت را مجاب خودم کنم و چون معاون انضباطی مدرسه نیز بودم، دانش‌آموزان بسیار راحت‌تر حرف مرا می‌پذیرفتند؛ اما متأسفانه حسادت‌ها اجازه نداد این‌روند ادامه یابد». این کارگردان و بازیگر تئاتر که بازی در «عشق شرقی گودو» را در کارنامه تئاتری‌اش دارد، بااشاره‌به‌اینکه همواره همکارانش در مدرسه می‌دیدند که دانش‌آموزان چگونه با او ارتباط برقرار می‌کنند و پذیرایش هستند؛ اما حسادت‌ها نگذاشت این‌روند ادامه یابد، گفت: «همان‌زمان بود که صحبت‌های بسیاری پشت‌سر من مطرح شد و متأسفانه اتفاقات بسیارزیادی در گزینش برایم اتفاق افتاد». وی بااشاره‌به‌اینکه برگزاری و اجرای نمایش‌های مذهبی را همواره به‌عنوان یکی از کارهای خویش در مدرسه موردتوجه داشت و در مدارس مناطق 14، 15 و 16 تهران به فعالیت می‌پرداخت، گفت: «با کارکردن با دانش‌آموزان این‌مناطق، به گرایش فکری و فرهنگی خانواده‌های آنان پی بردم و حتی در فرهنگسراهای مختلف همین مناطق به فعالیت پرداختم».
دانش‌آموزان، تشنه هنر هستند
یوسفی بازه سنی هنرجویانش را از پنج‌‌سال‌به‌‌بالا تا حتی رانندگان اتوبوس برشمرده و بااشاره‌به‌اینکه در بسیاری از فرهنگسراهای تهران نیز با تدریس رشته‌های سفال، خط و نقاشی به فعالیت پرداخته است، افزود: «در زمان تدریس و کار نقاشی با دانش‌آموزان می‌دیدم که بچه‌ها چقدر تشنه‌اند و چقدر دوست دارند رنگ به آن‌ها داده شود و بیایند روی دیوار و این رنگ‌ها را با یکدیگر قاتی‌پاتی کنند و اصلاً به این کاری نداشتیم چه‌چیزی نهایتاً رقم می‌خورد و چه تصویری بر روی دیوار ایجاد می‌شود». بازیگر نمایش «فین‌جین» بااشاره‌به‌اینکه می‌داند بچه‌ها در خانه‌های آپارتمانی محدود بوده و عذاب‌کشیدن از این محدودیت، وقتی دانش‌آموز با فضای باز مواجه می‌شود، به‌خوبی مشهود است، گفت: «فرزندان در خانواده‌های آپارتمان‌نشین تا می‌آیند حرکتی بکنند، مادر به آن‌ها می‌گوید که مثلاً مواظب باش! دستت را جایی نمال! مبل رنگی نشود! و چنین موضوعاتی برای آن‌ها در خانه محدودکننده است؛ اما من تمام محدودیت‌های موجود در فعالیت‌های هنری دانش‌آموزانم را برداشته و آن‌ها را آزاد گذاشته بودم».
گذاشتن چوب لای چرخ هنر توسط برخی از مدارس
وی با ابراز تقدیر از همراهی مدیران خلاق مدرسه دراین‌روند با او؛ با‌ابرازتأسف‌ازاینکه بسیاری از دیگر معلمان همواره در‌حال‌موش‌دوانی در فعالیت‌های او بوده‌اند و به‌اصطلاح سعی داشتند چوب لای چرخ این فعالیت‌ها بگذارند، گفت: «من حتی در یکی از راهروهای مدارس غیرانتفاعی منطقه 14، دیواری را به آثار دانش‌آموزان اختصاص داده و با یونولیت، قاب‌هایی را دست کرده بودم که بچه‌ها بااستفاده‌از این ظرفیت، می‌توانستند روی لباس و جورابشان چاپ بزنند و نمایش‌های عروسکی خلاق خود را در مدرسه اجر کنند». بازیگر نمایش «یک شاخه‌گل سرخ» بااشاره‌به‌اینکه همواره دراین‌‌گونه مدارس غیرانتفاعی، برای دانش‌آموزان تدارک صبحانه دیده می‌شد؛ اما دانش‌آموزان از آن استقبال نمی‌کردند، گفت: «وقتی به این مدرسه ورود کردم، ازطریق تکیه به همین کلاس‌های هنری، به‌لطف خداوند تلاش کردم کاری کنم؛ و نتیجه این‌بودکه دانش‌آموزان مدارس برای رسیدن به‌پای سفره‌های عدسی صبحانه سرودست بشکنند و این ازطریق همین سفال‌گری، تئاتر و نقاشی اتفاق افتاد». یوسفی، بااشاره‌به‌اینکه رفتار دانش‌آموزانی که پس از انجام این فعالیت‌ها از وعده صبحانه استقبال می‌کردند، برای دیگر معلمان جای سؤال داشت و تعجب‌برانگیز بود، خاطرنشان کرد: «در کلاسم جایزه ویژه‌ای برای سکوت دانش‌آموزان داشتم و همواره معاون و مدیر مدرسه پشت درِ کلاس من می‌ایستادند و از من سؤال می‌کردند تو چه رفتاری انجام می‌دهی که صدای دانش‌آموزان درنمی‌آید؟ و همین‌امر موجب می‌شد که نهایتاً، هر 22نفر از شاگردان من در پایان کلاس، نقاشی ارائه کنند».
تهیه هدایای دانش‌آموزان با هزینه شخصی
وی بااشاره‌به‌اینکه نهایتاً دانش‌آموزان کلاس‌های چهارم و پنجمم را که در اوج شیطنت سعی در ارائه خویش داشتند، با جوایزی مانند «پودر ژله»، «کنسرو لوبیا» یا «یک‌جفت جوراب» که با هزینه شخصی خویش تهیه می‌کردم دراین‌مسیر نگاه می‌داشتم، یادآور شد: «جایزه بچه‌ها را با یک گیره بر روی تخته آویزان می‌کردم و از ابتدا تا انتهای کلاس، دانش‌آموزان سکوت می‌کردند که این جایزه قرار است به کدام‌یک از بچه‌ها برسد». این بازیگر تئاتر بابیان‌اینکه رخدادهای زیادی در روند فعالیتش در مدارس، او را به‌این‌نتیجه رساند که دانش‌آموزان بسیار تشنه‌اند و جای تأسف دارند؛ که کوتاهی‌های بسیاری درزمینه پرورش استعدادهای هنری نسبت‌به‌آن‌ها صورت می‌گیرد، گفت: «به‌نظرم آموزش‌وپرورش که می‌توان الفاظ تربیت و پرورش را نیز جایگزین آن کرد، یکی از مهم‌ترین ارکان زیرساختی در هر جامعه است؛ زیرا معتقدم آموزش، بخشی از تربیت است و دانش‌آموز نهایتاً به افق یادگیری خواهد رسید».
دانش‌آموز باید در آینده مفید و مثمرثمر باشد
یوسفی، پرورش و خلاقیت دانش‌آموزان را از جمله نکات مهمی برشمرد که می‌بایست با اتکای به آن، دانش‌آموز در آینده مفید و مثمرثمر واقع شود، افزود: «این دودو‌تا‌چهار‌تای مدرسه نسبت به بخش تربیت، اهمیت چندانی ندارد و دانش‌آموز در روند زندگی اجتماعی نیز این دودوتاچهارتا را یاد می‌گیرد؛ اما متأسفانه امکانات موجود را برای پرورش استعدادهای هنری در مدارس دولتی نداریم و شاید در مدارس غیرانتفاعی، این امکان بیشتر برای خود دانش‌آموزان وجود داشته باشد». وی باتأکیدبراینکه ازطریق تئاتر، سرود، نقاشی و خط در مدارس توانسته بود رخدادهای مهمی را برای دانش‌آموزان رقم بزند، افزود: «عملاً من در مدرسه به یک مشاور مبدل شده بودم؛ اما نهایتاً این‌امر حسادت مشاورین و معاونین مدرسه را برانگیخت که چقدر فلانی در مدرسه خواهان دارد! من به این طیف فکری همواره این‌گونه پاسخ می‌دادم که شما باید امروز دانش‌آموزی را ببینید که اوایل سال بلد نبود حتی یک مداد در دستش بگیرد یااینکه نمی‌توانست از زور خجالت حرف بزند یا یکسری مشکلات خانوادگی؛ ازجمله بچه طلاق بودن، شب‌ادراری یا ناخن‌خوردن داشته ...؛ اما با رسیدن به روزهای پایانی سال، همین دانش‌آموزان توانستند به نمرات خوبی دست پیدا کنند تا خانواده‌هایشان نیز نسبت‌به‌آن‌ها احساس خوبی داشته باشند».
جای خالیِ پررنگ هنر در مدارس
وی بابیان‌اینکه امروز می‌شود بااستفاده‌از امکانات و ظرفیت‌های موجود در آموزش‌وپرورش، کارهایی خوب را برای دانش‌آموزان انجام داد، افزود: «متأسفانه امروز جای پررنگ هنر در مدارس خالی‌ست و متأسفانه همان کتاب کوچک که هنر نام داشت نیز در دست دانش‌آموزان نیست؛ حال‌آنکه معتقدم بسیاری از اتفاقاتی‌که ممکن است در حوزه آینده اجتماعی دانش‌آموز بیفتد، امروز می‌تواند ازطریق رنگ، نقاشی، خط و هنر صورت بپذیرد؛ اما متأسفانه امروز تشنگی دانش‌آموزان را نمی‌بینیم». وی بابیان‌اینکه هرگز نمی‌تواند این‌موضوع را توصیف کند چه رخدادهای عظیمی میان همین فعالیت‌های هنری برای دانش‌آموزانش رقم خورده بود، گفت: «خوشحالی دانش‌آموزان از ساخت دست‌سازه‌های هنری دنیای قشنگی را برای آنان رقم زده بود؛ و امروز امیدوارم آموزش‌وپرورش نهایتاً بتواند از ظرفیت مدرسان تئاتر و فرهنگ‌وهنر در مدرسه استفاده کند؛ زیرا بچه‌ها تشنه‌اند و دوست دارند که خلاقیت آنان بارور شود و دوره‌هایی برای معلمان درجهت دریافت آموزش‌های هنری داشته باشد».
خلاقیت فرزندانمان را کور کرده‌ایم
بازیگر نمایش «بزرگراه» بااشاره‌به‌اینکه نهایتاً کسی‌که خلاق است در ورود به جامعه می‌تواند حرفی برای گفتن داشته و مثمرثمر باشد، گفت: «به‌عینه دیده‌ام؛ چه در خانواده‌ها و چه در آموزش‌وپرورش، خلاقیت را در دانش‌آموزانمان کور کرده‌ایم». یوسفی بابیان‌اینکه دوست دارد که مردم همواره به تئاتر بیایند و از این هنر حمایت کنند، تأکید کرد: «امروز تئاتر برای دیدن تماشاچی، محیطی امن است و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، در روزهایی‌که کرونا کمرنگ‌تر شده، می‌توان از تماشای یک نمایش لذت برد». وی بااشاره‌به‌اینکه هنرمندان تئاتر می‌بایست خودشان از خودشان حمایت کنند، تأکید کرد: «ما هر‌شب در رورانس این اثر، یکی از نمایش‌های خوب روی صحنه شهر تهران را معرفی می‌کنیم و حس می‌کنیم خودمان باید مبلغ خودمان باشیم». وی درپایان صحبت‌هایش گفت: «به‌رغم بهای پایین بلیت نمایش زنی در دو چهره؛ و اینکه دوست داشتیم با این قیمت، مخاطبان بیشتری به دیدن نمایش ما بیایند؛ اما این اتفاق رخ نداد».
عکس: مینا قانع
امین کردبچه چنگی