مرد، از بیمارستان مرخص می‌شود و دچار فراموشی شده. زن، می‌خواهد او را به دنیای خود بیاورد؛ و دراینمیان با حقایقی هولناک روبه‌رو می‌شود ... «خرده‌جنایت‌های زناشوهری» اثر معروف فیلسوف و نمایشنامه‌نویس فرانسوی «اریک امانوئل اشمیت» که با طنزی سیاه، تحلیلی ظریف از دلدادگی و زندگی زناشویی ارائه می‌دهد و خواننده را شگفت‌زده و هر‌لحظه غافلگیر می‌کند؛ با ترجمه «شهلا حائری» این‌بار با کارگردانیِ «فرشید هدی» و بازیِ آتنا ارزی و علی‌‌اکبر اعتماد مقدم؛ به‌روی صحنه رفته و تا 31 تیرماه جاری ساعت 16:45 (50دقیقه) در خانه نمایش «دا» (سالن ۲) میزبان علاقه‌مندان است. با کارگردان این اثر، به‌گفت‌وگو نشسته‌ایم.
آموزش‌وپرورش و ضرورت برنامه‌ای برای کشف استعدادها
فرشید هدی باتأکیدبراینکه آموزش‌وپرورش باید در زمینه‌های مختلف راهکارهای مختلف؛ و مثلاً برای دانش‌آموزان از پیش‌دبستانی تا دوران پایانی تحصیل در مدرسه، برای ورود به عرصه هنر و شناسایی استعدادهای آنان برنامه‌ای داشته باشد، گفت: «این وزارتخانه می‌تواند باتکیه‌بر فعالیت‌های هنری، نوعی نظام کارآفرینی در حوزه هنر به‌وجود آورد و فعالیت‌های اقتصادی و توسعه کسب‌وکار و دیگر فعالیت‌هایی که می‌توانند برای بقای هنر نقش داشته باشند، رشد پیدا کند و ضمن توسعه، تداوم نیز داشته باشد». وی بااشاره‌به‌اینکه آموزش‌وپرورش باتکیه‌بر محتواهای فنی‌وحرفه‌ای، ابزارهای موجود در دست، روش‌های فنی و استفاده از ظرفیت نیروهای انسانی می‌تواند برای دانش‌آموزان کارآفرینی کند، افزود: «توجه به یادگیری دانش‌آموز و اثربخشی یادگیری در فضای آموزشی، از جمله مهم‌ترین ویژگی‌هایی‌ست که آموزش‌وپرورش می‌تواند آن‌ها را از پایه در دانش‌آموزان رشد دهد». وی باتأکیدبر اهمیت وجود برنامه‌ریزی در آموزش‌وپرورش، بابیان‌اینکه همه عوامل مؤثر بر دانش‌آموزان باید در مسیر تشکیل هنر در شخصیت دانش‌آموزان گام بردارند، افزود: «هنر در وجود و شخصیت دانش‌آموز و زندگی آینده او به‌اندازه ریاضی، فیزیک، ادبیات، منطق و فلسفه اهمیت دارد و اگر دانش‌آموز در دوران مدرسه با سازهای مختلف آشنا شود و در مسیر تحصیل این ساز را بیاموزد، می‌تواند به کارآفرینی منجر شود تا پس از فراغت از تحصیل با ادامه آموزش‌های لازم، نوازنده‌ای چیره‌دست یا استادی شود که می‌تواند به همه آموزش بدهد».
اهمیت استفاده از زبان کودک در انتقال آموزش‌های هنری
وی بااشاره‌به‌اینکه 22سال در مدارس به تدریس نمایش خلاق پرداخته و بااذعان‌به‌اینکه این تدریس، برگرفته از دروسی بوده که دررابطه‌با هنر نمایش در دانشگاه خوانده است، افزود: «همیشه خطاب به والدین کودکانی که در کلاس‌هایم آموزش‌های خلاق نمایش را فرامی‌گرفتند، تأکید می‌کردم استفاده از زبان کودک در انتقال آموزش‌های هنری بسیارمهم است و این‌امر می‌تواند به علاقه‌مندی کودک به کارهای هنری منجر شود». هدی بابیان‌اینکه در هنر، همه‌چیز بر مدار تجسم و تخیل فرد قرار می‌گیرد، گفت: «امید آن داریم که هنر نیز به یکی از دروس کاربردی و مهم در آموزش‌وپرورش مبدل شود».
ساختارشکنی در فضای کاملاً رئال
وی بابیان‌اینکه «خرده‌جنایت‌های زناشوهری» درمورد زن‌وشوهری‌ست که به‌خاطر مرور زمانی‌که به آن‌ها خورده است، از یکدیگر دور شده‌اند، گفت: «دراین‌نمایش، اختلافاتی میان زن و مرد وجود دارد و ازاین‌رو، زن با گلدانی به سر مرد می‌زند و مرد را راهی بیمارستان می‌کند. پس از 15روز که مرد از بیمارستان مرخص می‌شود، خود را به‌فراموشی می‌زند تا ببیند همسرش، چه مردی را می‌خواسته؛ و زن نیز می‌کوشد تا ببیند چگونه مرد را به دنیای خویش بیاورد و چه لایه‌های جدیدی را می‌تواند از شخصیت وی بیرون بکشد». وی که فعالیتش در حوزه تئاتر را از ابتدای دهه 70 آغاز کرده، بابیان‌اینکه بین این زوج وقایع هولناکی اتفاق می‌افتد و داستان جذابی صورت می‌پذیرد، افزود: «دراین‌سال‌ها، اجراهای متعددی از این نمایش؛ در تهران و دیگر شهرهای کشور به‌روی صحنه رفته است و من نیز کوشیده‌ام در یک فضای کاملاً رئال، دست به ساختارشکنی بزنم و گروتسک و ابزورد را دراین‌اثر به‌کار بگیرم».
تمرینات فشرده با همراهیِ یک گروه دلسوز
هدی، بااشاره‌به‌اینکه دراین‌نمایش، با یک‌گروه دلسوز از ابتدای راه تمریناتی فشرده و سخت انجام شده است و بابیان‌اینکه در کارگردانی کوشیده است تا میزانسن‌ها و قاب‌های مختلف و متنوعی را در قاب‌هایش استفاده کند، افزود: «این نمایش، اجرای خود را از 19 تیرماه در تماشاخانه دا در تهران آغاز کرده و امید آن داریم که توانسته باشیم اثری درخورتوجه را به علاقه‌مندان تئاتر کشور عرضه کنیم».
اهالی تئاتر؛ تنها مخاطبان تئاتر
این کارگردان باسابقه تئاتر باابرازتأسف‌ازاینکه امروز تئاتر بسیارفقیر و مظلوم است، گفت: «متأسفانه همه مخاطبان ما در تئاتر، همکاران ما بوده؛ و همه کسانی‌که بازیگری، نویسندگی و کارگردانی تئاتر می‌کنند، این‌روزها به مخاطبان نمایش‌های یکدیگر مبدل شده‌اند؛ زیرا تئاتر را دوست دارند و به‌‌نوعی، اهم تماشاگران تئاتر را متصدیان تئاتر تشکیل می‌دهند». وی بااشاره‌به‌اینکه حضور تئاتری‌ها به‌عنوان مخاطب در نمایش‌های گوناگون موجب می‌شود آثار این‌حوزه درآمد آن‌چنانی نداشته یا سالن‌های تئاتر با صندلی‌های خالی روبه‌رو شوند و گروه‌های نمایش مجبور هستند تا با هنرمندان مختلف برای یک اجرا به‌روی صحنه بروند، گفت: «این‌روزها، خود اهالی تئاتر، تنها مخاطبان تئاتر هستند که آن‌ها نیز ازسوی گروه تولید دعوت‌به‌کار می‌شوند و به‌همین‌خاطر باید گفت؛ به‌روی‌صحنه‌بردن بسیاری از آثار نمایشی، برای اهالی تئاتر هیچ سود و منفعتی ندارد». وی باابرازتأسف‌ازاینکه حال تئاتر اصلاً خوب نیست و نباید دراین‌شرایط رؤیاپردازی کرد، گفت: «بسیاری از هنرمندان تئاتر تحت‌فشارهای اقتصادی و مالی‌اند و ازسوی مراکزی که عضو آن‌ها هستیم؛ مثل خانه تئاتر و صندوق اعتباری هنر، آن حمایتی که باید صورت بپذیرد، اتفاق نمی‌افتد و حقوق ماهیانه‌ای برای اهالی تئاتر وجود ندارد و اگر کمکی هم دراین‌حوزه صورت بپذیرد، ناچیز است؛ البته نباید این‌را فراموش کرد که بازیگران، کارگردانان، نویسندگان و همه کسانی‌که این‌روزها دستی بر آتش هنر دارند، در مضیقه هستند».
نیاز هنرمند به ذهنی آزاد برای خلق اثر
این کارگردان تئاتر بابیان‌این‌نکته که اگر هنرمند ذهنی آزاد نداشته باشد، نمی‌تواند آنچه را که در ذهن دارد، به‌اجرا بگذارد، خاطرنشان کرد: «امید آن داریم تا مسئولین با برنامه‌ریزی و اقدام دراین‌زمینه، تئاتر را از فقر نجات دهند؛ زیرا هنر نمایش، هنری ناب است، زحمت زیادی دارد و هزینه‌های بسیاری برای تولید آن وجود دارد». هدی، نمایش را یکی از مهم‌ترین هنرهایی برشمرد که بسان دیگر مشاغل نیاز به مشتری دارد و باید دراین‌زمینه درآمدزایی نیز وجود داشته باشد؛ وی گفت: «امیدوارم که این اتفاق دراین‌مدت روی دهد تا همه هنرمندان تئاتر بتوانند به‌راحتی امرارمعاش کنند و ازسویی، امید داریم که هیچ‌کس در هنر، نیازمند نباشد و برنامه‌ریزی در هنر به‌گونه‌ای انجام شود تا آنچه شایسته و بایسته است، به منصه ظهور بگذارند».
آسیب جدی کرونا به صاحبان مشاغل هنری
کارگردان «خرده‌جنایات زناشوهری» بابیان‌اینکه دوران کرونا برای او که انسانی باانگیزه، پر‌شروشور و پرجنب‌وجوش و فعال در عرصه هنر است، تصریح کرد: «کرونا لطمه بدی به فعالیت‌های بسیاری از مشاغل فرهنگی‌وهنری زد و بسیاری از اجراهای صحنه متوقف شد؛ اما نباید فراموش کرد که مسائل مالی دراینمیان به‌گونه‌ای بود که گذران زندگی را برای بخش وسیعی از هنرمندان سخت‌تر می‌کرد. در روزهایی‌که صاحبان همه مشاغل، کژدار‌و‌مریز درآمدی داشتند، اهالی تئاتر بیش از دوسال‌واندی خانه‌نشین بودند». وی افزود: «در دوران کرونا نخستین اتفاقی‌که افتاد این‌بودکه تئاتر و سینما تعطیل شد. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که کرونا برای هنرمندان ایجاد کرد، مشکلات روحی عجیب‌و‌غریبی بود که برای آنان به‌وجود آورد و همگان، به‌خوبی می‌دانند که هنرمند برای بالندگی، نیاز به کار هنری دارد؛ اما متأسفانه، به‌خاطر وضعیت پاندمی دراین‌چندسال که هنوز نیز ادامه دارد و این بیماری در جان جامعه ریشه دوانده، هنرمندان تئاتر دچار زحمت‌های بسیاری شده‌اند». کارگردان نمایش «هیچ‌کس جیمی نمی‌شه» بااشاره‌به‌اینکه اجرای نمایش او در سال قبل چندین‌بار و هربار برای یک‌هفته تعطیل شد، باابرازتأسف‌از آسیب‌هایی که کرونا به هنرمندان آثار هنری زد، گفت: «کرونا، دراین‌سال‌ها هنر را بیش از هر حرفه دیگری تحت‌تأثیر قرار داد و دستاورد کرونا در حوزه هنر، چیزی جز دردهای روحی و فقر مالی برای هنرمند نبوده است».
عکس: گلنوش پرویزی
امین کردبچه چنگی