کد خبر:
292142
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ يکشنبه ۱۳ شهريور -
00:22
سهم کشورها از «1000 نوزاد تولدیافته بعدی در جهان» چقدر است؟
طبق یک معادله آماری؛ در هر چهاردقیقه، تقریباً 1000 نوزاد در سراسر جهان متولد میشوند؛ اما این نوزادان بیشتر در کدام کشورها بهدنیا میآیند؟ این دادهنما برمبنای گزارش اخیر مرکز تحقیقات Pratap Vardhan (در هند) و درمشارکتبا آمارهای «کتاب حقایق جهان» انتشاریافته توسط «آژانس اطلاعات مرکزی (سیا)» تصویری از جمعیت جهان را ترسیم میکند و نشان میدهد کشورهای مختلف برپایه برآورد جمعیت و نرخ زادوولد در سال 2022؛ میزبان چهتعداد از 1000 نوزاد بعدی هستند و بهعبارتی سادهتر؛ در هر کشور طی چهاردقیقه بعدی، احتمالاً چند نوزاد متولد میشوند؟ باتوجهبهاینکه هند حدود 1.4میلیاردنفر جمعیت دارد، جای تعجب نیست که رتبه اول اینفهرست را بهخود اختصاص دهد. درواقع، از هر 1000 نوزاد متولدشده، تقریباً 172 نوزاد، متعلق به اینکشور آسیای جنوبیست. البته درحالیکه هند در رتبه اول فهرست قرار دارد، نرخ زادوولد اینکشور (که تعداد کل تولدهای آن در سال بهازای هر 1000نفر است) درواقع، اندکی کمتر از میانگین جهانیست و بهترتیب 16.8 درمقایسهبا 17.7 است. چین که دراینفهرست رتبه دوم را دارد، مشابه هند است، با جمعیت بالا؛ اما نرخ تولد نسبتاً پایینی نیز دارد. ازسویی، نیجریه که در رتبه سوم فهرست قرار دارد، دارای نرخ زادوولدی تقریباً دوبرابر میانگین جهانیست: 34.2! میپرسید چرا نرخ تولد در نیجریه اینقدر بالاست؟ خب؛ عوامل درهمآمیخته مختلفی دراینبازی نقش دارند؛ اما یک دلیل اصلی، این واقعیت است که اقتصاد نیجریه هنوز درحالتوسعه بوده و ازنظر «تولید ناخالص داخلی سرانه» در رتبه 131 جهان است. علاوهبراین؛ دسترسی زنان به آموزش هنوز آنطورکه باید گسترده نیست؛ و تحقیقات نشان داده اینامر بهشدت با نرخ تولد بالاتر ارتباط دارد. نکته مهم در رصد وضعیت فرزندآوری در جوامع ایناستکه نرخ رشد جمعیت جهان روبهکاهش است. درحالیکه روزانه صدهاهزار نوزاد در کل جهان متولد میشوند؛ اما نرخ رشد کلی جمعیت جهان از دهه 1960 درواقع، کاهش یافته. این اتفاق بهدلایل مختلف رخ میدهد؛ ازجمله:
افزایش ثروت در سراسر جهان؛ که طبق تحقیقات؛ با تولدهای کمتر مرتبط است.
سیاستهای مختلف دولتها که باعث دلسردی خانوادههای پرجمعیت میشود.
تغییر جهانیِ زیست؛ حرکت از زندگی روستایی به شهری.
انتظار میرود تا سال 2100 رشد جمعیت جهان به 0.1درصد کاهش یابد؛ بهاینمعناکه اساساً به رشد خالص جمعیت «صفر» خواهیم رسید! که «متوسط سن مردم» در جهان را بیشتر افزایش میدهد و چنانچه کشورها بهدرستی برای این تغییر جمعیتی آماده نشوند، خطرات اقتصادی زیادی را بههمراه دارد. کشور «ایران» در ردهبندی حاضر در رتبه 22 جهان قرار دارد؛ با سهم احتمالیِ 9.73 (تقریباً 10) نفر از هر 1000 نوزادِ بعدی. کاهش میزان باروری برای اولینبار در اوایل قرن 19 در فرانسه و ایالاتمتحده اتفاق افتاد. سایر کشورهای اروپایی حدود نیمقرنبعد؛ در فاصله سالهای 1870 تا ۱۹۳۰ این پدیده را تجربه کردند. در فاصله 1950 تا 1955 میزان باروری کل در 128 کشور روبهتوسعه بیشتر از پنج فرزند بود که از میان آنها 100 کشور دارای باروری بیشتر از شش و 34 کشور دارای باروری بالاتر از هفت فرزند برای هر زن بودند. در بین سالهای 1960 تا 1965، برای کشورهایی که هنوز وارد مرحله انتقالی نشده بودند، متوسط میزان برآوردشده باروری کل برابر با 7.6 فرزند با انحراف معیار هفتدرصد بود. در اواخر قرن و در فاصله سالهای 1995 تا 2000، تعداد ۸۰ کشور از جمع کشورهای روبهتوسعه، به باروری کمتر از پنج فرزند برای هر زن و حتی 14 کشور به سطح جانشینی یا کمترازآن رسیدند. در کشورهای دارای کمترین سطح از توسعه، در فاصله زمانی 1970 تا 1975 و 2005 تا 2010، میزان باروری کل، بهطورمتوسط، سالانه حدود نهدرصد تنزل یافت و از 6.7 به 4.3 فرزند برای هر زن رسید. درهمانبازه، متوسط کاهش برای سایر جوامع روبهتوسعه، سالانه برابر با کاهش 2.1درصد بود. یکی از بزرگترین بحرانها که بشر در قرن 21 با آن روبهرو شده، کمبود منابع، جنگهای منطقهای یا ویروسهای ناشناخته نیست؛ کمبود جمعیت است. درصورت ادامه روند فعلی کاهش موالید، جوامع با کاهش جمعیت و بهتبعآن کاهش نیروی مولد روبهرو خواهند شد که نهایتاً اینمسئله میتواند زمینهساز مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی شود. در برخی کشورها، ازسویی توسعه اقتصادی اجتماعی و در بعضی، اجرای برنامههای تنظیم خانواده، در کنار بهبود شاخصهای توسعه اقتصادی و اجتماعی، عامل اصلی در کاهش باروری بوده و ازسویدیگر، بهبود شاخصهای توسعه انسانی و همگرایی کشورها در کاهش موالید، باعث افزایش شاخص سالخوردگی شده. نتایج بررسی مقایسهای میان ایران با چند کشور آسیایی و آفریقایی درباره باروری و سالخوردگی جمعیت نشان میدهد تا سال ۲۰۲۵، سه کشور تونس، ترکیه و ایران بهترتیب وارد دوره سالخوردگی جمعیت خواهند شد. امارات متحده عربی نیز از سال 2030 بهبعد وارد دوره سالخوردگی میشود. طبق تحقیقی که در منطقه آسیا و اقیانوسیه انجام گرفت، کشورهایی که باروری آنها با سرعت بیشتری کاهش یافته، افزایش بیشتری در شمار افراد سالمند تجربه کردهاند. شاخص سالخوردگی سنی و کاهش موالید باعث شده اتحادیه اروپا پیشبینی کند با کمبود 20میلیون نیروی کار در سال 2030 روبهرو میشود. پیشبینی شده در سال ۲۰۴۰ در کل جهان، حدود ۱۶درصد جمعیت را سالخوردهها تشکیل دهند که ۴۰۰میلیوننفر آنها چینیها خواهند بود. میزان باروری در چین نشان داده که تا اواسط قرن حاضر، 30درصد جمعیت اینکشور را بزرگسالان تشکیل خواهند داد. سالخوردگی جمعیت نهفقط منجر به کاهش نیروی کار خواهد شد؛ بلکه با عرضه خدمات و هزینههای درمانی بالا برای گروه سنی همراه است. روند باروری کل، طی نیمقرن از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۰، بهنصف رسید. پژوهشگران معتقدند کاهش موالید سالهاست در کشورهای صنعتی اتفاق افتاده و فرزندان، دیگر مانند سالهای دور، منبع درآمد نیستند؛ بلکه هزینه زیادی را به والدین تحمیل میکنند. طبق برآورد اداره کشاورزی آمریکا؛ در سال ۲۰۰۴، هزینه هرنفر تا ۱۸سالگی 200هزاردلار (بهاستثنای هزینههای تحصیل) بود که اینرقم در سالهای اخیر بسیاربیشتر شده است. بعضی از اقتصاددانان، هزینههای هر بچه را در یک کشور صنعتی بیش از یکمیلیوندلار برآورد کردهاند؛ درحالیکه فرزندان در آینده هزینههای صرفشده را جبران نمیکنند.
مصطفی رفعت