کد خبر:
291103
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۰ شنبه ۲۰ آذر -
07:19
چرا جذب سریالهایی مانند «نارکوها» میشویم؟
سلطنت خون و ترس بر احساس مخاطبان
در کشور «مکزیک»، خشونت افسانهایست. رویکردهای خونین کارتلهای کشور مزبور، باعث تحمیل درد، بدبختی، مرگ، وحشت و قاچاق گسترده مواد مخدر در سراسر ایالات متحده آمریکا و سایر کشورهای جهان شده؛ بااینحال، جذابیت کارتلهای مواد مخدر و گردانندگان بزرگ این تجارت خونین، برای بسیاری مخاطبان آمریکایی و مکزیکی غیرقابلانکار است. این شواهد هرروز در تئاترها، سینماها و سریالهای تلویزیونی نمایش داده میشود؛ سریالهایی مانند «بریکینگبد»، «نارکوها»، «نارکوها: مکزیک»، «آل چاپو»، «صفر صفر صفر» و «ملکه جنوب» که مخاطبان را ازاینحیث شیفته خود کرده است؛ سؤال اصلی ایناستکه چرا سریالهای ذکرشده در نمایش تجارت مخوف مواد مخدر، آنقدر در جذب مخاطب موفق عمل میکنند؟
ترکیب قدرتمندِ یک فرمول جادویی
بهگفته کارشناسان؛ «قدرت، صاحبان مواد مخدر، میهمانی، اسلحه، خون و ترس» به ترکیبی قدرتمند تبدیل شدهاند که جذابیت آن برای میلیونهانفر در سراسر جهان بهاثبات رسیده است. هاوارد کمپل؛ استاد انسانشناسی فرهنگی در دانشگاه تگزاس در الپاسو، میگوید: «من فکر میکنم بهطورکلی انسانها مجذوب مرگ و مردن میشوند؛ زیرا این آسیبپذیرترین چیزیستکه میتواند در زندگی ما اتفاق بیفتد. در مجموعه تلویزیونی نارکوها، شما همیشه با انواع قتلها و کشتارها روبهرو میشوید؛ پس فکر میکنم این کشتارها با مواردی مثل قدرت، تجارت مواد مخدر، اسلحه و... مرتبط است؛ زیرا اینگونه چیزهای بیمارگونه، یک ویژگی اساسی در انسان بهوجود میآورد که ناخودآگاه مخاطب جذب مرگ و خون و خونریزی میشود». فیلمها و سریالهای مربوط به دنیای کارتلهای مواد مخدر طی سالیان اخیر نیز تغییر کردهاند؛ از داستانهای مافیایی مانند «صورتزخمی» و «پدرخوانده» تا داستانهای زندگی واقعی، قدرتمندترین کارتلهای مواد مخدر در مکزیک و کلمبیا. یکی از محبوبترین و معروفترین سریالهای شبکه اینترنتی «نتفلیکس» که به شرححال قاچاقچیان مواد مخدر میپردازد، سریالِ «نارکوها: مکزیک» است که ماه گذشته، فصل سوم و پایانی آن از اینشبکه در قالب 10قسمت پخش شد. فصل سوم سریال مذکور، داستان ظهور «کارتل گوادالاخارا» در دهه ۸۰ و قتل رسواکننده و جنجالبرانگیز انریکه «کیکی» کامارینا؛ مأمور مبارزه با مواد مخدر آمریکا را نشان میدهد. در طی سالهای اخیر، سریال «نارکوها: مکزیک» برای هفتهها جزو 10 سریال برتر و پرمخاطب در سراسر جهان بوده است. گفتن اینکه آیا این جذابیت بهمثابه ابزاری برای نمایش کارتلها که بهطوردائم درتلاش برای گسترش نیرو و سربازان جدید خود هستند، کافیست یا نه، دشوار است. آلخاندرو لئون الورا؛ یک انسانشناس در دانشگاه «سارپین مورسیا» که فرهنگ دادوستد مواد مخدر را مطالعه میکند، میگوید: «باید درک کنیم که این صنعت، چنین محصولاتی را براساس آنچه مردم میخواهند، ایجاد میکند. گفتن اینکه سریال نارکوها مردم را تشویق خواهد کرد که به یک کارتل مواد مخدر ملحق شوید، پیچیده است. در مکزیک، افرادی هستند که واقعاً دراینزمینه زندگی میکنند. شرایط اجتماعی دیگری نیز وجود دارد که مردم را به پیوستن به اینگروهها وامیدارد؛ اما نقش بینندگان هنگام تماشای این محتوا حیاتیست». در کلمبیا، تحقیقات و پژوهشهایی صورت گرفته تا تأثیر سریال «نارکوها» را بر نگرش و رفتار مردم از تماشای چنین محتوایی نیز تعیین کند. آینهاوا واسکز؛ که دکترای ادبیات از دانشگاه کاتولیک شیلی دارد، میگوید: «مردم لحن صحبتکردنشان را تغییر میدهند و گاهی، نحوه لباس پوشیدنشان را عوض میکنند؛ نارکوها زبان جدیدی را سرِ میز بینندگان تلویزیون آورده. باایناوصاف، تمام رویدادهای موجود دراینسریال سطحیست؛ هیچ تغییری در رفتار مردم حین تماشای این محتوا دیده نمیشود. درواقع، این سریال مردم را به خشونت سوق نمیدهد». پروفسور کمپل معتقد است؛ سریالهای مافیایی و جنایی وابسته به قاچاق مواد مخدر، تأثیر ویژهای بر جوانان دارند. کمپل اینگونه سریالها را «فریبنده» میداند: «جوانان بسیاری در داخل آمریکا یا سایر کشورها، با تماشای چنین سریالهایی، جوگیر میشوند. آنها میخواهند زندگی جذاب مانند کاراکترهای موجود در فیلم و سریالهای گانگستری نیز داشته باشند». او باور دارد؛ اکثر افرادیکه اینگونه سریالها را تماشا میکنند، بهاندازهکافی شفاف هستند که متوجه شوند «این، راه خوبی برای ایجاد یک زندگی ایدئال نیست».
سیرت سریالهای جنایی
کنجکاوی بیمارگونه به علاقه مشترک انسانها به چیزهایی مانند خطر، مرگ، خشونت و انزجار نیز گفته میشود که این کنجکاوی از قرارگیری فرد در شرایط غیرمعمول و غالباً دشوار نشئت میگیرد. واسکز؛ یک پژوهشگر دانشگاهی، پیرامون اینموضوع میگوید: «فکر میکنم که همه انسانها کمی به کنجکاوی بیمارگونه علاقهمند میشوند؛ انسانها دوست دارند خون و خشونت ببینند. وقتی تصادف جادهای رخ میدهد، مردم با علاقهای غیرقابلانکار کنجکاو میشوند که از نزدیک حادثه تصادف و مرگ فجیع راننده را تماشا کنند. اینرویکرد، روی صفحه نمایش نیز بازتاب پیدا میکند؛ بههمیندلیل، مردم سریالی مانند نارکوها را دوست دارند؛ اما وجود چنین رویکردی در ذات انسان طبیعیست». لوئیس زلکوویچ؛ نویسنده اصلی سریال «ارباب آسمانها» که پیرامون یکی از قدرتمندترین قاچاقچیان مواد مخدر مکزیک در دهه ۹۰ (آمادو کاریلو فوئنتس) است، ابراز میکند که او با آمادو درارتباط بوده و این فرد را محتاط خطاب میکند: «همه نویسندگان که در صنعت فیلم و سریالسازی کار میکنند، باید پاسخگو باشند؛ زیرا در کشوری مثل مکزیک، قصهای مینویسند که جوانان زیادی، قاچاق مواد مخدر را راهحلی برای مشکلات و تغییر شیوه زندگی خود میدانند. شما تمام 700قسمت این سریال را تماشا میکنید و هرگز نمیبینید این فرد از زندگی شادی برخوردار است؛ بلکه بالعکس، سرنوشت چنین فردی با مرگ فجیعی گره میخورد». زلکوویچ میگوید که تیم نویسندگی سریال، برای مدت هشتسال مانند جنایتکاران فکر میکردند: «به اعضای گروهم گفتم برای خلق این سریال، نیاز داریم با افرادیکه دراینتجارت فعالیت کردند یا آسیبدیدهاند یا قربانیان این شر اجتماعی عظیم قاچاق مواد مخدر بودهاند، درارتباط باشیم». او سریال «نارکوها» را تنها یک نسخه جدیدتر از فیلم و سریالهای مافیایی و گانگستری میداند. فرم تغییر پیدا نکرده است؛ تنها گانگسترهای جدیدی روی کار آمدهاند.
نقد یک دولت جنایی
این درامها همچنین سیاستمداران فاسدی را نشان میدهند که نقش رهبری اینگروههای مخوف را بازی میکنند. بدون حضور آنها، زنجیرههای قاچاق مواد مخدر موفق نخواهند شد. واسکز پیرامون نقش سیاستمداران در سریال «نارکوها» میگوید: «دراینسریال، انتقادات بسیاری از قاچاقچیان، مصرفکنندگان، قربانیان مواد مخدر؛ و دولتها بهعنوان مرتکبان اینمعضل وارد میشود. سریال مذکور نشان میدهد که دولتهای آمریکای لاتین مجبور به توقف قاچاق شدهاند؛ زیرا پول زیادی در آن دخیل است. شما دراینسریال نگاهی انتقادی از یک دولت جنایی را میبینید؛ بااینکه میدانید چنین دولتی در دنیای حقیقی وجود ندارد». براساس گزارش سازمان شفافیت بینالمللی؛ در سال ۲۰۱۹، حدود ۵۸درصدِ افرادیکه در مکزیک در مصاحبههای تلویزیونی شرکت کردند، گمان میکنند پلیس، نمایندگان پارلمان و مقامات دولتی غرق در فساد نیز هستند. سریال «ارباب آسمانها» در فصل آخر، بحران گسترش مواد افیونی در کشور آمریکا را نشان میدهد. بهگفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای ایالات متحده؛ بحران مصرف بیشازحد مواد مخدر، جان بیش از 100000 آمریکایی را گرفته است. زلکوویچ دراینراستا میگوید: «فکر میکنم، مهم است نشان دهیم قاچاق مواد مخدر چقدر خطرناک است. ما باید بهطورشفاف انتقاد خود را به این تجارت فاسد جهانی نیز نشان دهیم».
چهره واقعی قلمرو مکزیک
این یک راز نیست که تمام قدرتمندترین کارتلهای مواد مخدر، در کشور مکزیک حضور دارند. طبق گزارش سازمان مبارزه با مواد مخدر؛ کارتل «سینالوآ» و کارتل نسل جدید «جالیسکو»، خطرناکترین کارتلهای مواد مخدر هستند. همچنین بر کسی پوشیده نیست که میزان خشونت در مکزیک با تغییر دولتها همچنان روند روبهافزایشی را طی میکند. آیا قلمرو مکزیکی که در آثار هالیوودی بهنمایش گذاشته میشود، به دنیای واقعی آن شباهت دارد؟ مکزیک، جمعیتی بالغبر ۱۲۱ میلیوننفر دارد. این کشور، از اقتصاد پایدار، فرهنگ بومی و غنی برخوردار است. مکزیک، یکی از کشورهاییست که بخشی از درآمد سالانه خود را ازطریق تجارت گردشگری بهدست میآورد. مکزیکیها ممکن است دیدگاه متفاوتی نسبت به سریالهای آمریکایی مانند «نارکوها» نیز داشته باشند. کمپل درمورد تفاوت دیدگاههای مخاطبان مکزیکی و آمریکایی این سریال میگوید: «فکر میکنم که برای آمریکاییها، این سریال میتواند جنبه سرگرمی خالص و بدون ارتباط با دنیای واقعی مکزیک داشته باشد. این البته مهمترین نکته برای شبکهای مثل نتفلیکس است؛ درحالیکه مکزیکیها ممکن است بگویند که ما اینموضوع را پیشازآن میدانستیم. مخاطبان آمریکایی حین تماشای سریال، کمی از جریان حقیقی دور میشوند. اگرچه بسیاری از آمریکاییها هم با معضل قاچاق مواد مخدر روبهرو شدهاند و میزان مصرف مواد مخدر دراینکشور بین جوانان بیشتر شده است». بهعقیده کمپل، سریال «نارکوها: مکزیک» نتفلیکس، نمایشی اغراقآمیز از معضل قاچاق مواد مخدر در کشور مکزیک است: «شکی نیست که مصرف مواد مخدر، بسیار مضر است و جان بسیاریازافراد را تاکنون گرفته. همچنین فساد سیستم سیاسی تأثیر عمیقی بر روند زندگی روزمره میگذارد؛ اما افراد زیادی در مکزیک زندگیشان را بدونتوجه به دنیای کارتلها میگذرانند و آنها تأثیری هم در روند زندگیشان ندارند. مکزیک، کشور بزرگیست، اقتصاد آن بزرگتر از قاچاق مواد مخدر است و مشکلات و مسائل بسیاری جز مواد مخدر و قاچاق آن، مردم را نگران میکند».
سپهر گلمکانی
*ترجمه از USA Today