کد خبر:
291169
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۰ شنبه ۴ دي -
07:34
گزارشی از آئین رونمایی کتاب «ده قطعه برای دف» اثر «مهرداد کریم‌خاوری»
آئین رونمایی از کتاب «ده قطعه برای دف» جلد سوم تألیف استاد مهرداد کریم‌خاوری با حضور محمد اخوان، صابر نظرگاهی، حسین رضایی‌نیا، مهیار شادروان، شهرام صارمی، بابک بنی‌حسینی، صدرالدین حسین‌خانی از اساتید، مدرسان و مؤلفان پیش‌کسوت ساز دف و جمعی از هنرمندان و علاقه‌مندان در سالن اجتماعات «خانه موسیقی» برگزار شد. مهرداد کریم‌خاوری متولد سال 1347 در سنندج است. وی از کودکی به‌واسطه حضور پدرش در عرصه خوانندگی و آشنایی با سازهای کوبه‌ای، دراین‌فضا قرار گرفته و شرایط آموختن این ساز را داشته و دراین‌مسیر قدم برداشته است.
هنر باید در خون و رگ انسان باشد
مهرداد کریم‌خاوری؛ مدرس و نوازنده سازهای کوبه‌ای بابیان‌اینکه آن‌زمان در کردستان، مانند تهران که در هر محله‌ای مسجدی هست، خانقاه‌هایی وجود داشت که شب‌های جمعه، اهل عرفان در آنجاها به آئین سماع می‌پرداخته‌اند، گفت: «نزدیک خانه ما نیز خانقاهی بود و من از سنین کودکی به این‌مسئله گرایش داشتم. ساز دف را بدون هیچ استادی و فقط با نگاه‌کردن به دست دراویش که مشغول ساززدن بودند، آموختم». استاد پیش‌کسوت دف، بابیان‌اینکه هنر باید در خون و رنگ انسان باشد و وجود چنین پدری را در خانواده، نعمتی بزرگ برشمرده و بااشاره‌به‌اینکه مادرش نیز کنار پدرش تلاش کرده است تا با انگیزه‌بخشی، توانایی‌های فرزندش را شکوفا کند، افزود: «حضور مادر و پدرم موجب شد از همان چهار یا پنج‌سالگی، تمام سازهای کوبه‌ای؛ ازجمله دهل، دایره، تنبک، دف، ضرب آهنی، تمپو، تاس و ... را داشته باشم و بیاموزم». کریم‌خاوری که در چهار جلسه درس نت در محضر استاد خسرو ژیان به تدریس سازهای کوبه‌ای پرداخته است، بااشاره‌به‌اینکه در سال 1370 به‌دعوت استاد قطب‌الدین صادقی، در نمایش «اجرای هفت‌خوان رستم» در شهرهای توس، مشهد و تهران به نوازندگی کنار گروه نمایش به‌نوازندگی پرداخت، ادامه داد: «درآنزمان بود که نزد استاد لطفی رسیدم و از ایشان پرسیدم که هم در تهران ساز می‌زنم و هم در خانقاه‌های سنندج؛ کدام‌یک بهتر است؟ و ایشان گفتند آن ساز که در خانقاه می‌زنید، درست‌تر است و آنجا بود که از من خواستند در مکتبخانه میرزا عبدالله به تدریس ساز دف بپردازم. پس‌ازمدتی، همکاری‌ام با انتشار آلبوم یادواره استاد نورعلی برومند، در کنار استاد لطفی، آغاز شد». وی که در کنار برادر و پسردایی‌اش با تشکیل گروهی، به اجرای سازهای کوبه‌ای در کردستان می‌پرداخته است، بابیان‌اینکه چندین‌نفر در زندگی او در حوزه موسیقی تأثیرگذار بوده‌اند، اضافه کرد: «استاد لطفی کسی بود که با ایشان تجربه درست ساززدن را در کارنامه هنری خویش به‌ثبت رساندم. ایشان استاد بسیاربزرگی بودند. ازسویی، استاد موسوی‌زاده مرا نزد استاد مهدی کمالیان بردند که واقعاً برایم الگوی بسیاربزرگی بودند که تمام اساتید و ردیف‌های بازاری را می‌شناختند و در منزل شخصی خود همه این ردیف‌ها را ضبط کردند». این مدرس ساز دف، بااشاره‌به‌اینکه استاد کمالیان در سن 76سالگی به او گفت هرگز نباید به سن نگاه کرد؛ بلکه همیشه باید طلبه آموختن باشد، افزود: «ایشان می‌گفتند انسان طلبه، همواره انسان موفقی‌ست؛ چون مطلب را یاد می‌گیرد و زمانی‌که مطلب بیاموزید، همواره به‌روز هستید و این‌نکته بسیارمهم است». وی بابیان‌اینکه یک هنرجو و حتی یک استاد موسیقی باید همواره در‌حال‌آموختن باشد، آموخته‌های خود را بسنجد و به تعادل برساند تا با شیوه‌ای درست آن‌را به نسل‌های بعد انتقال بدهد؛ تصریح کرد: «در زمان بیماری استاد کمالیان، مدتی پرستار ایشان بودم و بعد از فوت استاد در سال 1376 اولین گروه دف‌نوازی ایران را تأسیس کردم. این‌گروه، از شاگردانم بودند و با آن‌ها اولین یادواره استاد کمالیان را در فرهنگسرای ارسباران به‌مدت سه‌شب اجرا کردیم؛ که درآمد آن به کودکان سرطانی اختصاص یافت». وی بابیان‌اینکه گروه «دف‌نوازان مشتاق» شاید نخستین گروه تخصصی دف‌نوازی در دنیا بوده است، خاطرنشان کرد: «درآنزمان شاید گروه دف‌نوازی به‌شکل گروه ما وجود نداشت و هرگز شاید مخاطبان نمی‌دانستند اجرای دف‌نوازی به‌چنین‌شیوه‌ای تاچه‌اندازه مهم است. شاید میان گروه‌هایی که درآنزمان وجود داشتند، هرگز گروهی نبود که بتواند مثلاً با نواختن ساز دف، بیش از دوساعت جمعیت را در کنار خود نگاه دارد».
هنرمند باید بداند افق پیشِ‌رویش کجاست
رضا مهدوی؛ نوازنده سنتور نیز در اول برنامه بااشاره‌به‌اینکه سنت خیلی‌خوبی که حدود ۲۰سالی‌ست از ابتدای دهه 80 شکل گرفت؛ همین رونمایی‌ست، گفت: «رونمایی درواقع یعنی جشن تولدِ یک اثر که می‌تواند آثار متفاوتی را درگذرزمان بر صاحب اثر مترتب شود؛ پس هر اثری که خلق می‌کند، یک‌باردیگر آن صاحب اثر متولد می‌شود». وی بااشاره‌به‌اینکه بحث‌های مختلفی در رونمایی‌ها و جشن تولدها هست که او می‌خواهد بهترین بحث را دنبال کند، افزود: «اعتقاد دارم مؤلف، مؤثر و صاحب اثر می‌خواهد در‌این‌‌رویداد، دوستان و مخاطبانش باشند؛ تا با این تازه‌‌متولد‌شده آشنا شوند. بخش دیگری معتقدند که نقدوبررسی هم باید همراه باشد که من موافق نیستم. نقد جایش، جای دیگری‌ست». این مدرس ساز سنتور بااذعان‌به‌اینکه این‌روز را باید به‌فال‌نیک گرفت، ادامه داد: «اینکه دوستِ عزیز ما مهرداد کریم‌خاوری که سال‌ها با آثار ایشان آشنا هستیم و بنده کمترین این توفیق را داشتم که بتوانم در نشر برخی کارهایشان داشته باشم». وی بابیان‌اینکه استاد کریم‌خاوری، به‌اندازه‌کافی در بخش پژوهش و تحقیق و دغدغه‌ای که نسبت به اقلیم خودش دارد، افزود: «این، ساز یک فرد اصیل و اصل جنس است؛ برخاسته از منطقه‌ای‌ست که کردستان و سنندج است، خانقاه را درک کرده و می‌داند این ساز چقدر در بخش مهمی در دنیا محبوبیت دارد و حتی ایرانیان عزیز که این ساز از خانقاه به بیرون کشیده شده که داستانش را می‌دانید». وی باتأکیدبراینکه این استاد پیش‌کسوت، به‌واسطه اصالت خاک، کردستان و ایرانِ خودش دوست دارد که اصالت‌ها را ضمن‌اینکه حفظ می‌کند؛ بیان و دانش امروزی را هم چاشنی‌اش کند و این‌کار زیباست، گفت: «هر هنرمند و کسی‌که دورنمایی داشته باشد و بداند افقش در هر عرصه‌ای کجاست، باید فرزندِ زمان خصالِ خویشتنِ خود باشد و این نکته‌ای‌ست که مهرداد کریم‌خاوری لحاظ داشته و هرروز که جلو می‌رود، موفق‌تر می‌شود».
عکس: مینا قانع
مصطفی رفعت