کد خبر:
291565
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ چهارشنبه ۲۴ فروردين -
09:06
چرا باید فناوری هستهای داشته باشیم؟
با گذشت بیش از نیمقرن از تلاشهای دانشمندان جهان و باتوجهبه مزایای چشمگیر انرژی هستهای، امروزه لزوم دستیابی به فناوری هستهای صلحآمیز در تأمین امنیت و پیشرفت جوامع موضوعی انکارناپذیر است. یکی از سؤالاتی که ممکن است مطرح شود ایناستکه لزوم دستیابی به انرژی هستهای چیست و آیا با وجود هزینههای فراوان و فشارهای خارجی، پافشاری برای دستیابی به این فناوری توجیه عقلانی دارد یا خیر؟ بهگزارش ایرنا؛ باتوجهبه بحران انرژی جهانی ناشی از افزایش بهای انرژی و بیثباتی در بازار نفت و گاز، افزایش بیسابقه تقاضا برای انرژی باعث شده است که کشورها برای حفظ امنیت و منابع خود رقابت گستردهای برای تأمین انرژی موردنیاز خود داشته باشند. همچنین ازآنجاکه سوخت فسیلی روبهاتمام است، باید دنبال جایگزینی برای آن بود. دراختیارداشتن دانش فنی هستهای علاوهبر خودکفایی درزمینه تأمین انرژی ازطریق سوخت هستهای؛ سبب پیشرفت در سایر دانشها و تکنولوژیها خواهد شد و جایگاه ایران را در بازار انرژی و امنیتی آینده بالاتر خواهد برد.
رافائل گروسی؛ مدیرکل آژانس بینالمللی اتمی نیز سال گذشته (2021) درآستانه اجلاس گلاسکو با برجستهکردن اهمیت انرژی هستهای در اقتصاد و حل بحران انرژی در آینده، بر تضمین امنیت و ثبات جهانی برای بهرهگیری از این پدیده شگرف تأکید کرده بود. وی درباره تضمین امنیت جهانی خاطرنشان کرد؛ با گذشت یکدهه از فاجعه فوکوشیما، تلاشهای بسیاری در سطح جهان برای ایجاد امنیت صورت گرفته اما مسئله ما مراکز هستهای نیستند بلکه عدمپایبندی به قوانین است که میتواند مشکلساز شود. فاجعه فوکوشیما مجموعه حوادثی است که از تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۱۱، در پی زلزله نه ریشتری و سونامی و براثر اختلال در نیروگاه هستهای و ماشینآلات و نشت مواد رادیواکتیو در ژاپن بهوقوع پیوست. متخصصان این حادثه را بعد از حادثه چرنوبیل بزرگترین فاجعه اتمی میدانند و ازنظر پیچیدگی آنرا در مقام نخست فجایع اتمی جهان قرار میدهند چراکه تمام رآکتورهای نیروگاه فوکوشیما در نتیجه اینرویداد یکی پس از دیگری منفجر شده و خسارتهای عظیمی بهبار آورد. حادثه چرنوبیل نیز طی آزمایش ایمنی در یک نیروگاه هستهای واقع در شمال اوکراین که درآنزمان متعلق به جماهیر شوروی بود، رخ داد. ازمنظر زیستمحیطی افزایش غلظت گازهای گلخانهای براثر فعالیتهای بشری و استفاده از سوختهای فسیلی نگرانیهای فزایندهای درباره افزایش دمای جو زمین بهوجود آورده است و کارشناسان درباره خطرات پدیده گرمایش زمین مداوم هشدار میدهند. گرمایش جهانی یا گرمشدن زمین نام پدیدهای است که منجر به افزایش میانگین دمای زمین و سطح اقیانوسها شده است. گزارشها حاکیازآناستکه ۱۰مورد از گرمترین سالهای جهان تنها از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۰۷ بهثبت رسیده که اینمیزان در ۱۵۰سالگذشته بیسابقه بوده است. از جمله دلایل این پدیده، تئوری تأثیر گازهای گلخانهای موجود در جو زمین مطرح است که شامل بخارآب، کربن دیاکسید، متان، دینیتروژن مونوکسید و اوزون میشود. بهنظر میرسد فعالیتهای صنعتی در ایجاد این مشکل بسیارمؤثر بودهاند و به گرمشدن کره زمین کمک میکنند. بدون گازهای گلخانهای میانگین دمای زمین حدود منفی ۱۸درجهسانتیگراد خواهد بود. رافائل گروسی درمصاحبهبا رسانه آرژانتینی لاناسیون گفت؛ باتوجهبهاینکه در بحبوحه تغییرات اقلیمی به سر میبریم، براساس توافق پاریس، همه کشورها ناگزیر هستند تا برای کاهش دمای زمین تا یکونیم یا دودرجه ایدئال یعنی دمای قبل از صنعتیشدن، تلاش کنند و اینامر، بدون انرژی هستهای امکانپذیر نیست؛ زیرا باعث کاهش اثرات گازهای گلخانهای در حد صفر میشود. گروسی بهنقلاز کارشناسان نهاد بینالمللی تغییرات اقلیمی خاطرنشان کرد که برای دستیابی بهاینهدف در ۲۰۵۰، نمیتوانیم انرژی هستهای را که انرژی پاک است، از معادلات خود حذف کنیم. حتی بسیاری از کارشناسان محیط زیست نیز اذعان دارند که انرژی اتمی راهحلی مؤثر برای تغییرات آب و هوایی محسوب میشود. در آمریکا، وجود ۱۰۰ رآکتور، ۲۰درصد برق این کشور را تأمین میکند. ۳۰ کشور دارای انرژی اتمی هستند و ۴۴۰ رآکتور در سطح جهان وجود دارد. ایننوع انرژی بهطور فزاینده درحالگسترش است. در آرژانتین نیز از ۶۰سالگذشته، سه رآکتور موجود است که حدود ۱۰درصد برق این کشور را تأمین میکند. در سالهای اخیر، برای مقابله با گرمایش زمین، استفاده از انرژیهای پاک یا تجدیدپذیر موردتوجه دولتها و رسانهها قرار گرفته؛ برق زمینگرمایی، خورشیدی، بادی، جزر و مد و انرژی امواج ازجمله انواع انرژیهای پاک بهعنوان جایگزینی برای سوخت فسیلی مطرحشدهاند. بااینوجود، این منابع انرژی در همهجا قابلبهرهبرداری نبوده و بهدلیل وابستگی شدید به عوامل جوی، قابلاتکا نیست؛ اگر بههردلیل میزان تابش نور آفتاب کاهش یابد نمیتوان برق کافی را تأمین کرد یا اگر باد کمتری بوزد، میزان برق تولیدشده کاهش خواهد یافت. علاوهبر ناپایداری انرژیهای تجدیدپذیر، عملاً مشاهده میشود که فرآیندهای تأمین انرژی ازطریق انرژیهای اصطلاحاً پاک، دیاکسید کربن بیشتری را نسبت به زمانیکه ازطریق انرژی هستهای بهدست میآیند تولید میکند. موضوعی که پاکبودن آنها را زیرسؤال میبرد. فرآیند تولید پنلهای خورشیدی و توربینهای بادی مقادیر زیادی دیاکسید کربن آزاد میکنند که نهایتاً نسبت تولید دیاکسید کربن درایننیروگاهها را نسبت به نیروگاه هستهای بسیاربیشتر میکند. انرژی هستهای برخلاف آنچه جنبشهای ضد هستهای در جهان مطرح کردهاند، بهمراتب انرژی پاکتری نسبت به سایر انرژیها محسوب میشود. اگرچه تولید انرژی هستهای نیز مانند سایر گونههای انرژی، زباله تولید میکند اما زبالههای هستهای کنترلشده هستند. برخلاف نیروگاههای سوخت فسیلی که دود ناشی از سوزاندن سوختها را در جو منتشر میکنند، وقتی سوخت یک نیروگاه هستهای تمام شود، زباله هستهای آن طی عملیاتی از راکتور خارج و جایی ذخیره میشود. دراینفرآیند هیچ ماده رادیواکتیوی وارد طبیعت نمیشود. بهبیانی درحالحاضر انرژی هستهای پاکترین منبعی است که میشناسیم؛ اما بهعلت نگرانیهای ناشی از فجایع هستهای، سالها است که تلاش شده این انرژی کنار گذاشته شود؛ اما شاید وقت آناستکه بشر نگاهی دوباره به انرژی هستهای داشته باشد. طی نیمقرنگذشته و در سایه تلاش دانشمندان سراسر جهان، این فناوری نقش مهمی را در توسعه صنعت، کشاورزی، پزشکی و دیگر زمینهها ایفا کرده است. علاوهبر تأمین انرژی پاک، فناوری هستهای کمک میکند تشخیص پزشکی، بهبود یابد. بیماریهای بشری درمان شود، تغذیه بشر افزایش یابد، از سلامت حیوانات اهلی مراقبت شود، منابع آبی توسعه یابند، حیوانات خطرناک نابود شوند، بهرهوری کشاورزی بهبود یابد، کنترل کیفیت صنعتی تقویت شود، علم شناخت محیط زیست پیشرفت کند و دریککلام، رفاه و خوشبختی برای زندگی بشری بهارمغان آورده است. کاربردهای انرژی هستهای از تولید برق، درمان انواع بیماری مانند سرطان و تولید رادیوداروها، دسترسی به منابع آب شیرین، پیشبرد کشاورزی و ... بسیار فراتر میرود و حوزههای علمی صنعتی بسیاری را دربرمیگیرد. علاوهبر مزایای بسیار چشمگیر اقتصادی، تأمین انرژی، پزشکی، علمی، فواید زیستمحیطی و ... که استفاده از انرژی هستهای بههمراه دارد، فناوری هستهای حتی در مقیاس صلحآمیز آن ازنظر امنیتی در سطح نظام بینالمللی کنونی نقشی انکارناپذیر دارد. بهعقیده کارشناسان در رویکرد راهبردی کشورها اصطلاحی باعنوان «تکنوپلیتیک» درباره امنیتزایی انرژی هستهای مطرح است که براساسآن کشورها بهاندازه بهرهمندیشان از ابعاد مختلف انرژی هستهای، بهسادگی درمعرضتهدید بیرونی قرار نمیگیرند و امنیت بیشتری خواهند داشت. برنامه صلحآمیز هستهای ایران که از سال ۱۳۲۹ آغاز شده بود، با پیوستن ایران به آژانس بینالمللی انرژی هستهای در سال ۱۳۳۷ و امضای قرارداد منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) در ۱۳۴۷، شکل جدی بهخود گرفت؛ اما انتشار اخبار ضدونقیض مغرضانه درباره فعالیت هستهای ایران، دستاویزی شد برای اعمال تحریمهای وسیع علیه ایران ازطرف آمریکا و اتحادیه اروپا که با وجود همکاریهای همهجانبه ایران با نهادهای جهانی نظیر آژانس انرژی هستهای و با وجود توافق طولانی برجام، این تحریمها با ادعای بیپایه نگرانی از ساخت سلاح هستهای، پابرجاست؛ درحالیکه ایران همواره بر صلحآمیزبودن برنامه هستهای خود درجهت تولید برق و پیشرفتهای پزشکی و ... تأکید داشته است. آیتالله خامنهای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران بارها بهطور مکرر از حرامبودن (ممنوعیت دینی) دستیابی و استفاده از سلاح هستهای سخن بهمیان آوردهاند که آخرینمورد آن، به سخنرانی ۴ اسفند 1399 ایشان در جمع نمایندگان مجلس خبرگان بازمیگردد. ایشان تأکید کردند؛ «آنچه مانع جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح هستهای است، فکر و مبانی اسلامی است که ساخت هر سلاحی اعم از هستهای یا شیمیایی را که موجب کشتار مردم عادی میشود، ممنوع میداند». شنبه 20 فروردین در شانزدهمین سالروز ملی فناوری هستهای که با حضور حجتالاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیسجمهوری در سالن اجلاس سران برگزار شد، از نه دستاورد جدید هستهای رونمایی شد. رئیسجمهور طی این بازدید ضمن تصریح به حق استفاده از انرژی صلحآمیز هستهای، دانش و فناوری ایران در حوزه هستهای را بدونبازگشت خواند. سه دستاورد در رادیودارو، دو دستاورد در پلاسما و چهار دستاورد حوزههای صنعتی، لیزر، سیستمهای کنترلی و عکسبرداری دستاوردهای رونماییشده درایننمایشگاه است. سازمان انرژی اتمی طی این نمایشگاه از سه برنامه راهبردی خود برای تولید ۱۰۰۰۰مگاوات برق هستهای، توسعه کاربرد پرتوها و ساخت نیروگاه تمام بومی ۳۶۰۰۰۰مگاواتی در دارخوین خبر داده است. با بررسی اینموارد میتوان نتیجه گرفت که صرفنظر از فواید گسترده فناوری هستهای اعم از تولید برق، تأمین منابع آبی، کاربردهای پزشکی، دارویی و صنعت کشاورزی، چشمپوشی از این انرژی، خطایی راهبردی برای جوامع بهحساب میآید و کشورها را در آینده بهسوی وابستگی انرژی سوق خواهد داد.