کد خبر:
291635
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ يکشنبه ۱۱ ارديبهشت -
08:51
آیا جغرافیای جنگ اوکراین گسترش می‌یابد؟
ناآرامی در مولداوی و تبعات یک رویارویی نظامی
طرفین درگیری در جنگ اوکراین یکدیگر را به ایجاد ناآرامی‌های امنیتی در منطقه ترانس‌نیستریا واقع در شرق مولداوی متهم می‌کنند و هم‌زمان با رویدادهای اخیر دراین‌کشور کوچک شرق اروپا، اکنون این سؤال برای افکار عمومی جهان مطرح شده که «آیا جغرافیا جنگ اوکراین، مولداوی را نیز در بر خواهد گرفت؟» به‌گزارش ایرنا؛ مقامات دولت خودمختار ترانس‌نیستریا هفته گذشته از وقوع چندین انفجار و حمله دراین‌منطقه خبر دادند. ستاد امنیتی در تریاسپول (مهم‌ترین شهر منطقه) برج‌های فرستنده رادیویی دوران اتحاد جماهیر شوروی که از آن برای پخش خبرها به‌زبان روسی استفاده می‌شود و یک یگان نظامی در پارکانی، روستایی کنار تریاسپول از مکان‌هایی هستند که موردحمله قرار گرفتند. ترانس‌نیستریا (رسماً جمهوری پریدنستروویای مولداوی؛ PMR) منطقه‌ای خودمختار با رسمیت محدود است که کنار رود دنیستر در شرق مولداوی و در همسایگی با اوکراین قرار دارد و از آن به‌عنوان یک کشور هم یاد می‌شود. دولت «ترانس‌نیستریا» که درحال‌حاضر یک دولت خودخوانده است و واحد پول و نیروهای امنیتی مخصوص‌به‌خود را دارد، هرگز ازسوی جامعه بین‌الملل به‌رسمیت شناخته نشده است. مقامات دولت تحت‌حمایت روسیه در ترانس‌نیستریا گفته‌اند که افراد رخنه کرده از اوکراین به این‌منطقه مقصر انفجارها هستند. دولت غرب‌گرای مولداوی نیز افراد جنگ‌طلب در داخل را مسئول این تحولات خواند. درشرایطی‌که ولودیمیر زلنسکی (رئیس‌جمهوری اوکراین) سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی روسیه را عامل انفجارها اعلام کرد، مقامات آمریکایی هشدار دادند که روسیه ممکن است حملاتی را با پرچم دروغین در کشورهای اطراف انجام دهد تا بهانه‌ای برای اعزام نیرو به این‌مناطق پیدا کند. آنچه باعث برجسته‌شدن این تحولات امنیتی در ترانس‌نیستریا شد جنگ اوکراین و روسیه و اظهارات یک مقام ارشد نظامی روس پیش از وقوع انفجارها بود. رستم مینکایف؛ یک مقام ارشد نظامی روسیه هفته گذشته و پیش از انفجارها گفته بود که نیروهای روسیه قصد دارند کنترل کامل جنوب اوکراین را به‌دست بگیرند و خاطرنشان کرد؛ چنین اقدامی یک کریدور زمینی میان روسیه و ترانس‌نیستریا ایجاد خواهد کرد. این مقام نظامی از تحت‌ستم‌بودن روس‌تبارها در ترانس‌نیستریا سخن به‌میان آورده بود. اظهارات این مقام نظامی روس موجب نگرانی دولت مولداوی شد به‌طوری‌که سفیر روسیه را احضار کرد و خواستار احترام مسکو به تمامیت ارضی این کشور شد. اظهارات پیشین مقامات روس ازجمله ولادیمیر پوتین (رئیس‌جمهوری) مبنی‌براینکه حمایت از روس‌تباران درهرجای جهان رسالت کرملین است نیز این گمانه را تقویت کرد که جنگ به‌سمت مولداوی برود و همان‌طورکه روسیه درحمایت‌از روس‌تباران منطقه دونباس به شرق اوکراین حمله کرد همین‌کار را درحمایت‌از روس‌تباران مولداوی نیز انجام دهد و سناریوی آبخازیا، کریمه و دونباس درمورد ترانس‌نیستریا نیز اجرا شود. بسیاری از رسانه‌های غربی در روزهای اخیر، رویدادهای مولداوی را کانون توجه خود قرار داده و می‌خواهند با راه‌انداختن فضای سنگین روانی و تبلیغاتی درباره رویدادهای مولداوی، این‌گونه القا کنند که روسیه قصد دارد آتش جنگ را به‌سوی این کشور فقیر شرق اروپا هدایت کند و به‌نوعی جغرافیای جنگ را گسترش دهد. باتوجه‌به تحریم‌های شدید غرب علیه مسکو و حمایت تسلیحاتی ناتو از کی‌یف، تحولات ترانس‌نیستریا می‌تواند خط پایانی بر محدود ماندن جنگ به جغرافیای اوکراین باشد. درشرایطی‌که مقامات روسیه درباره استفاده از سلاح اتمی درصورت تهدید راهبردی علیه منافع این کشور سخن گفته‌اند و تحلیلگران مسائل سیاسی، وقوع جنگ جهانی سوم را نزدیک‌تر از همیشه می‌دانند رفتن جنگ به‌سمت ترانس‌نیستریا و مولداوی جغرافیای جنگ را گسترش داده و پیش‌بینی وقوع جنگ اتمی یا جنگ جهانی را واقعی‌تر می‌کند و ازاین‌منظر، این تحولات برای آینده جهان و منطقه بسیارمهم هستند. تنها گمانه‌ای که موجب تقویت احتمال دست‌داشتن سرویس‌های امنیتی روسیه در ناآرامی‌های ترانس‌نیستریا دارد این‌است‌که روسیه بخواهد باتوجه‌به سد‌شدن راهش در شرق، برای حمله به بندر راهبردی اودسا در دریای سیاه، از غرب یعنی از ترانس‌نیستریا به آن حمله کند. باتوجه‌به‌اینکه دولت خودمختار ترانس‌نیستریا تحت‌حمایت مسکو قرار دارد و حداقل ۱۵۰۰ نظامی حافظ صلح روس دراین‌منطقه حضور دارند، کرملین می‌تواند با افزایش نیروها و مسلح‌کردن روس‌تباران آنجا، هم‌زمان از غرب و شرق منطقه اودسا به آن حمله کند و نهایتاً جمهوری‌های لوهانسک، دونتسک و منطقه خودمختار ترانس‌نیستریا را به‌هم وصل کند. کارشناسان نظامی، متصل‌کردن مناطق روس‌تبار در اوکراین، مولداوی و دیگر مناطق در شرق اروپا را از اهداف کرملین از عملیات ویژه نظامی خوانده تا هم روس‌های این‌مناطق از اقلیت و تحت‌ظلم‌بودن دربیایند و هم‌اینکه بتواند حوزه نفوذ خود را گسترش دهد. درعین‌حال، گمانه دیگر این‌است‌که روسیه یا نقشی در ناآرامی‌های ترانس‌نیستریا ندارد یا اگر هم نقش دارد هدفش حمله به اودسا از خاک ترانس‌نیستریا نیست بلکه هدف، فقط جنگ روانی و ترساندن مولداوی و دیگر همسایگان اوکراین و کاهش دخالت آن‌ها در مسلح‌کردن اوکراینی‌هاست. گمانه دخالت‌نداشتن روسیه در ناآرامی‌های ترانس‌نیستریا و ضعیف‌بودن احتمال کشیده‌شدن جنگ به مولداوی زمانی تقویت می‌شود که نگاهی به رویکرد مردم و دولت ترانس‌نیستریا بیندازیم. برعکس آنچه در آبخازیا در گرجستان و دونباس در اوکراین رخ داد، مردم این‌منطقه بیشتر از اینکه دنبال پیوستن به روسیه باشند دنبال کسب مشروعیت بین‌المللی هستند و روابط نزدیکی با اتحادیه اروپا دارند. بااینکه گفته شده ساکنان این جمهوری جداشده به حمایت مسکو متکی هستند، اما بسیاری‌ازآن‌ها هنوز گذرنامه مولداوی دارند و بیشتر صادرات این‌منطقه به اتحادیه اروپا می‌رود. مقامات ترانس‌نیستریا طی دوماه‌گذشته نه از حمله روسیه به اوکراین حمایت و نه آن‌را محکوم کرده‌اند و حتی به بیش از ۲۷۰۰۰ پناهنده اوکراینی نیز پناهندگی داده‌اند. ژنرال رستم مینکائوف (فرمانده ناحیه مرکزی روسیه) اخیراً گفته؛ ارتش قصد کنترل کامل بر منطقه شرقی دونباس و جنوب اوکراین را دارد تا دسترسی به ترانس‌نیستریا در مولداوی را به‌دست آورد. اظهارات وی باعث اعتراض مولداوی شد و سبب شد سفیر روسیه در مولداوی احضار شود. بیش از دوماه‌پیش، زمانی‌که جنگ اوکراین با آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه کلید خورد، تصور اولیه این‌بودکه این جنگ حداکثر بعد از چندروز یا نهایتاً چندهفته پایان خواهد یافت و روسیه به اهداف خود در کوتاه‌مدت دست می‌یابد اما حالا با گذشت بیش از دوماه از آغاز جنگ، اوکراین به‌لطف برخورداری از حمایت‌های گسترده نظامی و مالی غرب، ناتو و آمریکا توانسته تابه‌امروز مقابل روسیه مقاومت کند هرچند خسارات فلج‌کننده به تأسیسات و زیرساخت‌های آن وارد شده است. روسیه می‌گوید که دخالت‌های غرب و آمریکا به‌بهانه کمک به مردم اوکراین باعث شده تا جنگ اوکراین طولانی شود و این‌رویکرد غرب و آمریکا در قبال اوکراین، تنها به‌ضرر این کشور و مردمش تمام خواهد شد زیرا با طولانی‌تر‌شدن جنگ، خسارت‌ها و تلفات بیشتری بر اوکراین و مردمش وارد خواهد شد. برخی ناظران و تحلیلگران مدعی هستند که مسکو درواکنش‌به تلاش ناتو برای گسترش مرزهای خود سمت شرق و نزدیک‌تر‌کردن قلمرو خود به خاک روسیه، می‌کوشد تا با گسترده‌تر‌کردن دامنه جنگ اوکراین، پیامی هشدارآمیز به اعضای ناتو بدهد. برخی نیز براین‌باورندکه روسیه که اکنون در شرایط سخت اقتصادی به‌ویژه به‌واسطه تحریم‌های گسترده غرب قرار دارد، بعید است جبهه جنگ جدیدی در مولداوی بگشاید و میدان نبرد را وسعت دهد بلکه گویا دنبال محدودکردن جغرافیای جنگ و حتی پایان‌دادن به این نزاع است.