کد خبر:
291639
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ يکشنبه ۱۱ ارديبهشت -
08:51
«جنگ ویتنام» چگونه ادبیات و سینما را تحت‌تأثیر قرار داد؟
هیچ‌کدام از جنگ و درگیری‌های آمریکا در قرن بیستم به‌اندازه جنگ ویتنام جامعه آمریکا را دوپاره نکرد، به روان اجتماع لطمه نزد و در حافظه جمعی حک نشد. جنگ آمریکا در ویتنام تاکنون به خلق بیش از ۷۵۰ رمان، ۲۵۰ فیلم، ۱۰۰ مجموعه‌داستان کوتاه و ۱۴۰۰ روایت شخصی منجر شده است. ۳۰ آوریل، روز «شکست آمریکا از ویتنام» است. این مطلب، به تأثیر این جنگ بر ادبیات و سینما می‌پردازد. تعداد معدودی از چهره‌های شناخته‌شده در فرهنگ‌عامه از حضور نظامی آمریکا در ویتنام حمایت می‌کردند که از جمله این چهره‌ها می‌توان به رمان‌نویسانی نظیرِ «جان اشتاین‌بک» و «جک کراوک» و «جان وین» بازیگر اشاره کرد. «جان وین» در فیلم «کلاه‌سبزها» (۱۹۶۸) به‌عنوان تنها فیلم مهمی که در جریان خود جنگ ساخته شد نیز بازی کرد. همچنین ترانه تصنیف «کلاه‌سبزها» از «بری سدلر» که در سال ۱۹۶۶ درحمایت‌از جنگ آمریکا و ویتنام ساخته شد، هشت‌میلیون‌نسخه فروخت؛ اما بیشتر بازیگران، فیلم‌سازان و نویسندگان، از معترضان به این آتش‌افروزی و درگیری نظامی بودند. آن‌زمان فرهنگ‌عامه به‌طور غیرمستقیم به مقوله جنگ می‌پرداخت. رمان‌هایی مانند «تبصره 22» از «جوزف هلر»؛ و «سلاخ‌خانه شماره پنج» از کورت ونه‌گات و فیلم‌هایی مانند «بانی و کلاید» (۱۹۶۷؛ آرتور پن)، «مش» (۱۹۷۰؛ رابرت آلتمن) و «بزرگ‌مرد کوچک» (۱۹۷۰، آرتور پن) ظاهراً درباره سوژه‌های دیگر بودند؛ اما آشکارا به معضلات ناشی از جنگ ویتنام می‌پرداختند. آثاری نظیر «اینک آخرالزمان» (۱۹۷۹؛ فرانسیس فورد کاپولا)، «غلاف تمام‌فلزی» (۱۹۸۷؛ استنلی کوبریک) یا «جوخه» (۱۹۸۶؛ الیور استون) نیز که مستقیماً به ماجرای جنگ می‌پرداختند، جهنمی سوزان با ساکنان روان‌پریش را تصویر کردند. یکی از کاراکترهای فیلم «اینک آخرالزمان» در جایی از فیلم می‌گوید: «صبح که از خواب بیدار می‌شوم، عاشق شنفتن بوی بمب آتش‌زا هستم». بسیاری از این فیلم‌های مربوط به جنگ ویتنام، صحنه‌ای براساس کشتار «می لای» در سال ۱۹۶۸ دارند که طی آن، ۳۴۷ تا ۵۰۴ شهروند غیرنظامی جمهوری ویتنام جنوبی توسط سربازان آمریکایی به‌قتل رسیدند. تصویری که در رسانه‌های آمریکا از کهنه‌سربازان جنگ ویتنام می‌دادند نیز قابل‌توجه بود؛ در‌این‌رسانه‌ها سیمای کهنه‌سرباز جنگ ویتنام، سیمای یک قربانی آشفته و نادیده‌‌گرفته‌شده بود. در دهه ۱۹۸۰، تعدادی از فیلم‌های تأثیرگذار؛ مانند «شجاعت غیرمعمول» (۱۹۸۳؛ تد کاچف)، «عملیات جنگی» (۱۹۸۴؛ ژوزف زیتو) و «رمبو» (۱۹۸۲؛ تد کاچف) بر وجوه آمریکایی‌هایی که طی جنگ ویتنام اسیر یا ناپدید شدند، تمرکز کردند. آمریکا در حوزه فانتزی سینمایی می‌توانست برای غلبه بر سرخوردگی‌ها و شکست‌هایی که در ویتنام تجربه کرده بود، انتقام بگیرد. معروف‌ترین دیالوگ فیلم «رمبو» این‌بودکه می‌گفت: «آیا این‌بار پیروز خواهیم شد؟» این فیلم‌ها برای تردیدهایی که درباره اعمال غیراخلاقی سربازان آمریکایی در ویتنام وجود داشت، نوعی تسکین بودند. در فیلم «شجاعت غیرمعمول» یکی از کاراکترها به جمع کهنه‌سربازانی که درآستانه نجات گروهی از گمشدگان جنگی قرار داشتند، می‌گوید: «هیچ‌کس نمی‌تواند درستی آنچه دارید انجام می‌دهید را زیرسؤال ببرد!»
آیدا شجاع بوسجین/ ایرنا