«زیستشناسی مصنوعی» (Synbio) شاخهای از علم است که ارگانیسمها را درتلاش برای تقویت و حمایت از زندگی انسان، بازطراحی میکند. طبق یک پیشبینی؛ انتظار میرود اینحوزه تحقیقاتی بینرشتهای که بهسرعت درحالرشد است، به درآمدی ۲۸.۸میلیارددلاری در سطح بینالمللی تا سال ۲۰۲۶ برسد. این فضای نوظهور در عرصه دانش، اگرچه این پتانسیل را دارد که بسیاری از جنبههای جامعه را متحول کند؛ اما اگر از آن در اشکال مخرب یا غیراخلاقی استفاده شود، ممکن است همهچیز بهطرزی وحشتناک اشتباه پیش رود. این اینفوگرافیک، فرصتها و خطرات بالقوه آنرا بررسی میکند.
شبیه مهندسی ژنتیک است؛ اما در سطحی ذرهایتر. مهندسی ژنتیک، متریال ژنتیکی آماده را بین موجودات منتقل میکند، زیستشناسی مصنوعی این توانایی را دارد که متریال ژنتیکی جدیدی را از ابتدا بسازد.
روشی نوین در ایجاد اجزاء، دستگاهها، سامانههای زیستی؛ یا بازطراحیِ سامانههای زیستیِ موجود در طبیعت.
یک توضیح کوتاه درباره زیستشناسی مصنوعی
اثرات مطلوب احتمالیِ زیستشناسی مصنوعیزیستشناسی مصنوعی، طیف گستردهای از کاربردها را دارد
که میتواند جامعه و اقتصاد جهانی را متحول سازد.
در یکی از پژوهشهای اخیر، بیش از 400مورد کاربری برای این شاخه علمی یافت شده که میتواند طی سالهای 2030 تا 2040، سالانه بیش از 3.6تریلیوندلار بر اقتصاد جهان اثر مستقیم بگذارد.
مشتملبر کشاورزی سلولی؛ در تولید مستقیم محصولات کشاورزی از سلولها بهجای گوشت دام یا گیاه که به «گوشت آزمایشگاهی» معروف است.
کاربردهای وسیع در حوزه پزشکی دارد؛ ازجمله توسعه «داروهای زنده» همچون مخمری که در تولید اقلام درمانیِ ضدمالاریا بهکار میرود.
میتواند کمک کند تا زیستسوخت مؤثرتری تولید شود؛ مثلاً بازبرنامهریزی، خلق و توسعه نوعی ریزجلبک بهجهت تولید انرژی پاک بهروشی مقرونبهصرفه.
ازجمله شخصیسازیِ خدماتی نظیرِ انجام تست تبارشناسی ژنتیکی، ژندرمانی؛ یا جلوگیری از پیریِ پوست.
خطرات بالقوه زیستشناسی مصنوعی
درحالیکه مزایای اقتصادی و اجتماعی احتمالیِ زیستشناسی مصنوعی بسیارزیاد است؛
تعدادی از خطرات نیز وجود دارد که باید از آنها آگاه بود.
پیامدهای بیولوژیکی ناخواسته
ایجاد تغییرات در هر سیستم بیولوژیکی میتواند آثاری دامنهدار در کل اکوسیستمها یا گونهها داشته باشد. وقتی هرنوع شکل زندگی دستکاری میشود، همهچیز همیشه طبق برنامه پیش نمیرود.
مسائل اخلاقی
اینکه چقدر با این علم تازه، راحت پیش میرویم، به ارزشهای ما نیز بستگی دارد. برخی کاربریهای آن مانند «ویرایش جنین» (تغییرات بنیادی در ژنتیک)، بحثبرانگیز بوده و اگر به جریان اصلی در استفاده از آن تبدیل شوند، پیامدهای اجتماعی گستردهای خواهند داشت؛ ازجمله خطر افزایش چندقطبیشدن جوامع.
دسترسی نابرابر
نوآوری و پیشرفت دراینحوزه در جوامع توسعهیافته زودتر از کشورهای درحالتوسعه اتفاق میافتد. اگر اینروند ادامه یابد، دسترسی به ایننوع فناوریها ممکن است در سراسر جهان برابر نباشد؛ بشر همین تازگیها شاهد ایننوع شکاف دسترسی در عرضه واکسنهای COVID-19 بوده است؛ بهطوریکه اکثر واکسنها در کشورهای ثروتمند تجویز شدهاند.
سلاحهای زیستی
از آن میتوان در بازسازی ویروسها یا دستکاری باکتریها بهجهتِ افزایش خطر آنها، استفاده کرد که اگر با نیات پلید آمیخته شود، فاجعه درپی خواهد داشت.
مصطفی رفعت