کد خبر:
291920
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ جمعه ۲۴ تير -
23:47
پرونده‌ای برای نمایش «خواب‌کُشی»
راه ورود به هنر نمایش، برای بی‌تجربه‌ها و غیرمتخصص‌ها هموار است
«خواب‌کُشی» به‌قلم حبیب نریمانی و با تهیه‌کنندگی داوود زارع کاریزی و کارگردانی صدف صفری؛ روزهای پایانی اجرا را در سالن استاد «جمیله شیخی» (مجموعه تئاتر محراب) پشت‌سر می‌گذارد. دراین‌نمایش، «صدف صفری»، «رومینا رستمی»، «نگار قوام‌فر»، «محمدعلی هاشمی»، «علی کاظمی»، «پرهام خاکزاد» و «پوریا تذکری» ایفای نقش می‌کنند. «هانی گلشاهی‌کریم» مشاور کارگردان و بازیگردان، «پرهام خاکزاد» دستیار کارگردان، «مبینا رستمی» منشی صحنه و گرافیست، «حسین سیدیان» طراح و سازنده تیزر، «فرزانه جدید» طراح گریم، «نسیم ملکی» طراح لباس، «کیوان ضیاپور» طراح صحنه، «مبینا رستمی» منشی صحنه، «فرهاد توکلی» طراح پوستر و لوگو، «سعیده شیرمحمدی» و «درسا قشقایی» مجریان گریم، «شقایق دهقان‌زاده» اتاق فرمان، «گلنوش روانستان» گرافیست، «رضا کوراوند»، «علیرضا شعبانی»، «مهدی کریمی» و «ماهان حشنو» عکاسان و «حسین عباسی» روابط‌عمومیِ این اثر 50دقیقه‌ای هستند. در خلاصه‌داستان آن آمده: «لیدی مکبث» دچار جنون و بی‌خوابی شده. دکتر می‌خواهد به او کمک کند تا با بازگوکردن داستان به‌قدرت‌رسیدن «مکبث» و گفتن حقیقت، از این جنون و عذاب رهایی یابد ... گفت‌وگو با کارگردان و بازیگران این نمایش را درادامه می‌خوانیم.
راه ورود به هنر نمایش برای بی‌تجربه‌ها و غیرمتخصص‌ها هموار است
کارگردان «خواب‌کُشی» بااشاره‌به‌اینکه به‌تشویق «هانی گلشاهی‌کریم» که دراین‌نمایش در جایگاه مشاور کارگردان او را یاری می‌کند، پا در راه کارگردانی تئاتر گذاشته، گفت: «در گروهی کوچک، بنای روی‌صحنه‌بردن یک اثر نمایشی را داشتیم و براین‌مبنا؛ فراخوانی برای جذب بازیگر منتشر کردیم که طی آن، حدود 100نفر برای تست حضور یافتند و ازاین‌میان، نزدیک به 30نفر برای برگزاری تمرینات بدن، بیان، حس، خوانش و تحلیل نمایشنامه مکبث انتخاب شدند. از‌این‌تعداد، هشت‌نفر انتخاب شدند و نهایتاً پس از حذف برخی‌ازافراد، این‌گروه تشکیل و تمرینات اثر به‌صورت جدی‌تری آغاز شد». صدف صفری که تحصیلاتش را در حوزه کارگردانی در مقطع کارشناسی ادامه می‌دهد، بابیان‌اینکه دراین‌کار در نقش «لیدی مکبث» به‌روی صحنه می‌رود، افزود: «این شخصیت، دچار جنون و بی‌خوابی شده و به‌واسطه اتفاقاتی‌که به‌وقوع می‌پیوندد، شروع به بازسازی اتفاقات؛ و روایت داستان نمایش می‌کند». وی که در گروه‌های مختلف نمایشی تجربه ایفای نقش را داشته است، باابرازخرسندیازاینکه در اثری به‌کارگردانی و بازیگری می‌پردازد که ویژگی‌های جذاب متعددی دارد، گفت: «مهم‌ترین و جذاب‌ترین ویژگی‌اش این‌است‌که نمایشنامه ما، مکبث است و این اثر، به‌شدت نمایشنامه جذاب و گیرایی‌ست و به‌نظرم، بزرگ‌ترین تراژدی در میان نمایشنامه‌های موجود در جهان است». وی بااشاره‌به‌اینکه این اثر، برپایه میزانسن‌ها، سبک نمایشی و ویژگی‌های خاصش، اتفاقاتی‌که در آن رُخ می‌دهد و نوبودنش، موجب شد نگاه ما نسبت به متن نگاشته‌شده توسط حبیب نریمانی، نگاهی باشد که برای مخاطب جذابیت‌های خاصی داشته باشد، گفت: «داستان این نمایش، نخستین ویژگی مهم و قابل‌توجه برای من بوده؛ زیرا علاقه بسیاری به مکبث و اساساً نمایشنامه‌های شکسپیر دارم و همبستگی موجود و زیست مشترک میان اعضای گروه و انرژی گروه موجب شده تا همه دوستانم دراین‌گروه، حال خوبی را در تمرین، اجراها و تمام شرایط در موقعیت‌های مشترک تجربه کنند». وی بابیان‌اینکه تئاتر در موقعیت و زمان‌های مختلف، با چالش‌های متعدد روبه‌رو و همواره مظلوم بوده است، گفت: «احساس می‌کنم هنر نمایش در دوران کرونا، از همیشه مظلوم‌تر شده است و درحالی‌که بسیاری از مکان‌های عمومی باز و تجمع داخل آن‌ها زیاد بود؛ یکی از مکان‌هایی‌که دراین‌شرایط بسته و تعطیل می‌شد، سالن‌های تئاتر بود». وی، باابرازتأسف‌ازاینکه بسیاری از تئاتری‌ها به‌واسطه تعطیلی‌های مکرر در دوران کرونا در حوزه اشتغال لطمه دیده‌اند، گفت: «فکر می‌کنم در شرایط کرونا، اجرا و به‌روی‌صحنه‌بردن یک نمایش سخت است؛ اما خداوند را شاکریم که این بیماری در کشورمان کمتر شد و اهالی تئاتر توانستند به فعالیتشان ادامه دهند». وی جذب مخاطب در حوزه نمایش را موضوعی ریشه‌ای خواند و بابیان‌اینکه امروز جامعه ما بیش از هر جامعه دیگری با نمایش غریبه است، فرهنگ‌سازی و ترغیب مردم را یکی از مهم‌ترین راهکارها درجهت افزایش تماشاچی در حوزه هنر نمایش برشمرده و گفت: «یکی از مهم‌ترین معضلاتی که امروز در حوزه تولید آثار نمایشی هست اینکه راه تولید اثر، برای کسانی‌که تجربه و تحصیلات مرتبط در حوزه هنرهای نمایشی؛ یا تجربه حضور در گروه‌ها را ندارند، هموار است و این‌افراد، می‌توانند به‌راحتی وارد تئاتر شوند و کار کنند». وی وجود سرمایه و سرمایه‌گذار را از مهم‌ترین عواملی برشمرد که می‌تواند در تولید هرنوع از نمایش مؤثر باشد و افزود: «گروه‌های نمایش، می‌توانند هرنوع کاری را در هر سالنی که می‌خواهند به‌واسطه یک سرمایه خوب به‌روی صحنه ببرند؛ که فارغ‌ازاین است که اجرایی خوب دارید یا اصلاً نمایشی درخورتوجه را به‌روی صحنه نمی‌برید».
پای تمام چالش‌های موجود در تولید نمایش «خواب‌کُشی» ایستادیم
پرهام خاکزاد بااشاره‌به‌اینکه همواره در عرصه نمایش بر روی بازیگری تمرکز کرده؛ اما در پشت‌صحنه تئاتر نیز فعالیت‌هایی داشته است، گفت: «در بسیاری از نمایش‌ها، به‌عنوان دستیار حضور داشته‌ام و هدفم از حضور در تئاتر این بوده است که بیشتر بیاموزم». بازیگر نمایش «خواب‌کُشی» که فعالیت هنری‌اش را از 1397 با حضور بر روی صحنه نمایش و پشت‌صحنه تئاتر آغاز کرده است؛ بااشاره‌به‌اینکه پیش از حضور دراین‌اثر نیز با صدف صفری همکاری‌هایی داشته و در پروژه قبلی که او حضور داشت، به‌عنوان بازیگر مقابل یکدیگر ایفای نقش می‌کردند، افزود: «همین موجب شد که ما به‌صورت مشترک تصمیم به تشکیل گروهی هنری بگیریم تا بتوانیم به تولید نمایش بپردازیم و درکنارهم کار کنیم و اولین اثر مشترک ما باعنوان خواب‌کُشی به‌کارگردانی صدف صفری به‌روی صحنه رفت». وی که تابه‌امروز در تمرینات مختلف گروه‌های مختلف حضور داشته، باابرازخرسندیازاینکه عضوی از گروهی باانگیزه، خلاق و جوان است، گفت: «دراین‌نمایش، در قالب شخصیت مکبث به‌روی صحنه می‌روم و چون این نقش را بسیار دوست دارم، برایم تجربه‌ای جالب و جذاب است و به‌دلیل‌اینکه سن این نقش، از سن من بیشتر است، در ایفای آن با چالش‌های بزرگ‌تری روبه‌رو هستم». خاکزاد که در گروه‌های مختلف نمایش‌های دانشجویی حضور داشته است، بابیان‌اینکه در روند تمرین، با این نقش گلاویز بوده تا بتواند آن‌را بالاوپایین کند تا به تعادل برساند، افزود: «تاجایی‌که توانستم، سعی کردم به نقش نزدیک شوم و از این کاراکتر وام بگیرم تا اجرای موفقی را بر روی صحنه داشته باشم». وی آثار «ویلیام شکسپیر» را از برجسته‌ترین آثار در حوزه ادبیات داستانی و نمایشی در دنیا برشمرده و بااذعان‌به‌اینکه همواره از آن‌ها، باعنوان بهترین آثار ادبی دنیا یاد می‌شود، گفت: «به‌نظرم فرم اجرایی و نوع پرداخت ما به این متن، موجب می‌شود مخاطب ارتباط بیشتری با متن برقرار کند و ویژگی‌های بیشتری از متن در ذهن او بماند؛ زیرا شنیدن این روایت از زبان خودِ مکبث می‌تواند برای مخاطب، جالب و جذاب باشد». وی باابرازخرسندیازاینکه تابه‌امروز بسیاری از مخاطبان بازخوردهای خوبی را از این نمایش به گروه تولید داده‌اند، گفت: «این نمایش، ازجمله آثاری‌ست که به‌یقین می‌توان گفت به خصوصیات جامعه امروز شبیه است و از همین‌امر، می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین مورد در ویژگی‌های شاخص آن یاد کرد». این بازیگر تئاتر بابیان‌اینکه شخصیت‌های موجود در‌این‌قصه را بسیار دوست دارد، گفت: «بیش‌از‌آن البته عوامل پشت‌صحنه و یکرنگی دراین‌گروه برایم جذاب است و همین موجب شد تا همه اعضای این‌گروه، پس از تصمیم به آغاز کار و انتخاب متن، پای همه چالش‌ها و سختی‌های موجود در پروژه ایستادند و اینکه می‌توانم کنار دیگر اعضای گروه که رفقایم هستند، به فعالیت بپردازم، حالم را خوب می‌کند». وی هنر را در دو واژه «جامعه» و «دغدغه» تعریف کرده و بابیان‌اینکه به کسی می‌توان هنرمند گفت که نسبت به جامعه‌اش دغدغه‌مند باشد، افزود: «علاقه‌ای که به این هنر و هدفی که دراین‌راه دارم، آن‌چنان مرا مانند روز اول ورود به عرصه نمایش باانگیزه نگاه داشته که با وجود تمام سختی‌ها همواره درحال‌تلاشیم و با وجود موانع موجود، اینکه می‌بینم دوستانم همچنان درحال‌تلاش‌اند، من را خوشحال می‌کند». وی بااذعان‌به‌اینکه بنای آن دارد تا پایان این‌راه، مستمر به فعالیت بپردازد و ذره‌ای از انگیزه او کاسته نشود، گفت: «دوست دارم به‌رغم همه مشکلات که دراین‌مسیر وجود داشته است، پرانرژی به این حرکت ادامه دهم».
هنر، تشخیص آثار قوی و فاخر از آثار ضعیف کلیشه‌ای ناکارآمد است
رومینا رستمی؛ بازیگر «خواب‌کُشی» بااشاره‌به‌اینکه پس از انتشار فراخوان جذب بازیگر در اینستاگرام، با این‌گروه تماس گرفت و پس از مراحل تست وارد تمرینات شد، گفت: «در قالب شخصیت پرستار لیدی مکبث دراین‌نمایش روی صحنه حاضر می‌شوم. او، وظیفه درمان لیدی مکبث را برعهده دارد و به‌کمک پزشک و پرستاری دیگر، مشغول انجام دوره‌های درمانی این شخصیت هستند». وی که در «شاپرک‌خانم» به‌کارگردانی ندا کاظمی؛ در پردیس تئاتر تهران به‌روی صحنه رفت، بااشاره‌به‌اینکه این شخصیت‌ها درتلاش‌اند تا صحنه‌های خاطرات گذشته را برای «لیدی مکبث» بازسازی و واکنش‌های او را به تک‌تک صحنه‌های بازسازی‌شده ضبط کنند، افزود: «یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این نمایش که می‌تواند مخاطب را جذب کند، این‌است‌که برپایه متنی بسیار معروف نوشته شده و به‌روی صحنه رفته است. یقیناً جمعیت غالب فعال در هنرهای نمایشی و بخش مهمی از مخاطبان تئاتر امروز ویلیام شکسپیر و نمایشنامه مکبث را به‌خوبی می‌شناسند و ازاین‌رو، کنجکاوند که نوع دیگری از این اجرا را به‌تماشا بنشینند و همین‌امر، مخاطب نمایش را در‌حدی قابل‌توجه بالا برده. درعین‌حال، فضای روانیِ موجود دراین‌اثر می‌تواند برای مخاطبانی که هیچ‌گونه آشنایی پیشین با این متن و نویسنده آن ندارند نیز جذاب باشد». وی بااشاره‌به‌اینکه داشتن گروهی خوب در تولید یک نمایش، از دیگر ویژگی‌های این اثر است، افزود: «به‌لطف خداوند، تک‌تک اعضای این‌گروه بچه‌هایی خوب و درجه‌یک بودند که همکاری و تعامل مثال‌زدنی آنان، قابل‌توجه بود. ازسویی، هدایت و کارگردانی خوب و درست صدف صفری، از نکات قابل‌توجه دراین‌نمایش است که فرای انجام نقش کارگردانی، در تمام شرایط با تمام هنرمندان حاضر دراین‌اثر ساخت، با مشکلات موجود کنار آمد و باجان‌ودل برای این نمایش وقت صرف کرد». وی، باابرازخرسندیازاینکه دراین‌اثر، در عین کاراولی‌بودن کارگردان توانسته خروجی خوب و قابل‌توجهی را بر روی صحنه به‌تصویر بکشد؛ آن‌هم درحالی‌که انتظار نمی‌رفت از یک کارگردان کاراولی چنین اثر خوب و استانداری به‌روی صحنه برود، گفت: «اجرای تئاتر در روزهای نخست شیوع کرونا برای گروه‌های نمایشی دشوار بود؛ زیرا تماشاگران، به‌علل محدودیت‌های موجود کمتر به دیدن نمایش‌ها می‌آمدند و همین موجب شد تئاتر دراین‌شرایط، تماشاچیان خویش را از دست بدهد». وی بااشاره‌به‌اینکه در روزهایی بسر می‌بریم که به‌لطف خدا، آمار بیماری کرونا پائین‌تر آمده و مردم خود را با شرایط موجود وفق داده و به آن عادت کرده‌اند، گفت: «کم‌کم تماشاچیان سابق تئاتر و کسانی‌که همواره پیگیر تئاتر بودند، دوباره به سالن‌ها برگشته‌اند و کنار گروه‌های نمایشی قرار گرفته‌اند و دوباره شروع به دیدن اجراها کرده‌اند». وی تبلیغات تئاتر در رسانه‌های پرمخاطب را یکی از مهم‌ترین عوامل جذب مخاطب به هنر نمایش دانسته و باتأکیدبراینکه بسیاری‌ازافراد مشهور و مؤثر جامعه، می‌توانند باتکیه‌بر امکاناتی که در دست دارند، در تبلیغات تئاتر به گروه‌های تولیدکننده، کمک شایان‌توجهی داشته باشند، گفت: «کسی‌که دید زیبایی‌شناسانه داشته باشد و بتواند یک اثر کلیشه‌ای ناکارآمد ضعیف را در کنار یک اثر قوی که برپایه پایه‌های ایدئولوژیکی قوی شکل گرفته است، از یکدیگر تشخیص دهد؛ و ایده‌هایش را با خلاقیت به‌اجرا برساند، نقاط قوت بسیاری در وجودش دارد که می‌توان او را هنرمند نامید».
عکس: مائده اکبریان
سوده اسماعیلی قیوم‌آبادی