کد خبر:
291933
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ سه شنبه ۲۸ تير -
00:24
25سال موسیقی پاپ در یک نگاه
عمر حیات حرفه‌ای موسیقی پاپ در ایران به ۲۵سال رسید. موسیقی همه‌گیر و مردم‌پسندی که از سال ۷۶ آغازبه‌کار کرد و درطول این ربع‌قرن، فرازونشیب‌های بسیاری را از سر گذراند. موسیقی پاپ در ایران پس‌ازانقلاب تا قبل از دهه ۷۰، حیات چندانی نداشت. بیشتر آنچه تولید می‌شد، سرودهایی رسمی و عمدتاً حماسی بود که به‌روی آنتن صداوسیما می‌رفت و وزارت ارشاد آن سالیان، مرکز مدونی با‌عنوان دفتر موسیقی به‌شکل امروزی نداشت تا کارهایی را در قالب موسیقی پاپ و آلبوم، روانه بازار رسمی کند. به همین تناسب، کنسرت پاپ در ایران برگزار نمی‌شد و بنابراین نمود چندانی از موسیقی پاپ در ایران فراهم نبود. در دوره سازندگی، نخستین جرقه‌های موسیقی پاپ در کشور زده شد. این‌جریان اگرچه هیچ‌گاه به‌صورت متمرکز دنبال نشد اما طی دولت دوم هاشمی رفسنجانی، جریانی به‌صورت خزنده و درطول چهارسال، تراک‌های کج‌دارومریزی را به‌ثبت رساند که پس از پایان عمر دولت هاشمی، از آن تحت‌عنوان نخستین تلاش‌ها برای پایه‌گذاری موسیقی پاپ در کشور عنوان می‌شود. در نتیجه این‌دوران، خوانندگانی چون بیژن خاوری، مهرداد کاظمی، حمید غلامعلی، حسن همایون‌فال، عباس بهادری و پرویز طاهری، توانستند با تک‌ترانه‌هایی که البته چندان مفاهیم عاشقانه در آن‌ها ملموس نبود را به‌روی آنتن رسانه ملی ببرند. هرچندکه معدودی از این چهره‌ها ازجمله حمید غلامعلی موفق شدند آلبوم خود را در آخرین سال‌های دولت دوم هاشمی روانه بازار کنند. موج اصلی اما با روی‌کارآمدن دولت اصلاحات شکل گرفت. دراین‌دوره، برخی تسهیلگری‌ها در موسیقی صورت گرفت و این گشایش‌ها که با تبلیغات رسانه‌ای همراه بود، سبب شد تا نسل جدیدی از جوانانی که به‌عنوان فعال دراین‌حوزه مشغول بودند، به‌سمت دفتر موسیقی وزارت ارشاد سرازیر شده و وقتی از اسلوب نسبتاً راحت انتشار آلبوم به‌نسبت دولت قبل، اطلاع پیدا کردند، شروع‌به‌کار کردند و درنتیجه این فضای آزادی که در موسیقی کشور رقم خورد، بالغ‌بر ۳۰ خواننده طی دوسال‌اول دولت اصلاحات، موفق به انتشار آلبوم خود شدند. از جمله مهم‌ترین این چهره‌ها می‌توان به محمد اصفهانی، علیرضا عصار، خشایار اعتمادی، شادمهر عقیلی، حسین زمان، قاسم افشار، امیر کریمی، محمدرضا عیوضی و مانی رهنما اشاره کرد. موجی که عنان موسیقی پاپ کشور را در دست گرفتند و با تولید کارهایی آکوستیک که ضبط استودیوی داشتند، نقشه‌راه موسیقی کشور در حوزه پاپ را ترسیم کردند. شهرت بیش‌ازاندازه این نسل سبب شد تا موج بعدی، خیلی‌زود خود را نشان دهد. موجی که طی سال‌های ۷۸ و ۷۹ و با حضور خوانندگانی چون ناصر عبداللهی، چنگیز حبیبیان، گروه آریان، سعید شهروز، حمید حامی و ... پدید آمد و توانست تنوع سلیقه‌ها در حوزه موسیقی پاپ را بیشتر کند. در نیمه دوم دهه ۷۰، کار تا جایی پیش رفت که تولید آلبوم و برگزاری کنسرت، اقتصاد موسیقی پاپ کشور را با رونق چشم‌گیری مواجه کرد. طی این نیمه بود که فروش آلبوم‌های موسیقی کشور برای برخی خوانندگان، به مرز یک‌میلیون‌نسخه در سال رسید و آمارهایی را رقم زد که دیگر هیچ‌گاه در تاریخ موسیقی پاپ کشور تکرار نشد. در همین نیمه بود که موسیقی لس‌آنجلسی با افت معنادار مخاطب مواجه شد و با وجود تعدد خواننده، دامنه توجه مخاطب، بیشتر به‌سمت موسیقی داخل بود. در ابتدای دهه ۸۰، موج جدید از خوانندگان روی کار آمدند: محسن چاوشی، رضا صادقی، محسن یگانه، احسان خواجه‌امیری، فرزاد فرزین و حامد هاکان، از جمله این خوانندگان بودند. اتفاق جدیدی که در ابتدای این‌دهه رواج یافت، حضور خوانندگان زیرزمینی بود که درنتیجه اعتراض به سخت‌گیری‌هایی که در حوزه صدور مجوز اعمال می‌شد، قطعات خود را به‌صورت غیرمجاز ارائه دادند. این تراک‌ها به‌دلیل پایبندنبودن چندان به اصول اخلاقی، توانستند توجه برخی از اقشار جامعه را به‌سمت خود جلب کنند. عمده آهنگ‌های این‌دوره، پاپ و رپ بودند. گونه پاپ به‌دلیل لحاظ‌کردن فاکتورهایی که ارشاد از آن‌ها ممانعت می‌کرد و گونه رپ نیز به‌دلیل عدم‌صدور جواز برای آن، به تابوی برای مخاطبان ایرانی تبدیل شده بود و ازاین‌رو، عمده آهنگ‌های زیرزمینی، با اقبال خوبی ازسوی مخاطبان مواجه می‌شد. ضمن‌اینکه نسل جدیدی که از دهه ۸۰ به ناوگان موسیقی پاپ کشور افزوده شد، تعهد و وفاداری چندانی به فضای آکوستیک نداشت و بیشتر متمایل به سینتی‌سایزر یا سینث‌سایزر بود. هر‌دو رویکردی که توسط تازه‌واردان پاپ دهه ۸۰ و خوانندگان زیرزمینی اعمال می‌شد، درست برخلاف جریان‌سازی‌هایی بود که نسل طلایی موسیقی پاپ در نیمه دوم دهه ۷۰ اجرایی کرده بود. ازاین‌رو به‌دلیل تغییر بافت جمعیت و روی‌کارآمدن نوجوانان و جوانانی که نوع جدیدی از موسیقی همه‌پسند را تقاضا می‌کردند، نسل جدید و خوانندگان زیرزمینی، بر فضای موسیقی پاپ کشور مستولی شده و آن خوانندگان طرازاول دهه ۷۰، ناخواسته به گوشه رینگ هدایت شدند. این‌جریان مصادف شد با ظهور نسل جدیدتری از خوانندگان پاپ که در نیمه دهه ۸۰ تا پایان این‌دهه شکل گرفت. سهولت کار با سیستم سینتی‌سایزر و تکثر افرادی‌که می‌توانستند با این سیستم، کارهایی را برای خوانندگان تولید کنند، سبب شد تا تاریخ موسیقی پاپ ایران، یکی از شلوغ‌ترین ایام خود را در نیمه دوم دهه ۸۰ تجربه کند. دوره‌ای که با تأسیس شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان، عملاً به تکثر خوانندگان این‌حوزه منجر شد و فضای موسیقی، اشباع عجیبی را در اجتماع ایران آن‌سال‌ها تجربه کرد. در دهه ۹۰، اوضاع کمی آرام‌تر شد و فضای موسیقایی، از آن هیجان‌زدگی دهه ۸۰ بیرون آمد. دراین‌دهه بود که سینتی‌سایزر، بخش عمده‌ای از تولیدات موسیقایی را شامل و پلی‌بک‌خوانی، وارد کنسرت‌های کشور شد. موسیقی رپ از رواج حداکثری برخوردار شد و در برهه‌ای، کار به جایی رسید که رسانه‌ها از انتشار بیش از ۶۰هزار تراک فارسی طی یک‌ماه گزارش دادند. در چنین فضایی که منافات گسترده‌ای با روح جریان موسیقی نیمه دوم دهه ۷۰ داشت، معدودی از خوانندگان توانستند با بهره‌گیری از ابزارهای رسانه‌ای، طرفدارانی را برای خود دست‌وپا کرده و فضای کنسرت را به یک صحنه رقابتی برای به‌رخ‌کشیدن طرفداران و میزان محبوبیت خود تبدیل کنند. طبیعتاً دراین‌شرایط، نسل طلایی موسیقی پاپ کشور، در وضعیت منفعلی قرار بگیرد. هم‌اکنون معدود خوانندگان آن‌دوره مشغول‌به‌فعالیت بوده و همین‌میزان فعالیت نیز قابل‌مقایسه با دوران طلایی آن‌ها نیست.
مهرو الفت/ایرنا