«سربازخونه»؛‌ یک نمایش عاشورایی‌ست

«وجیهه کریمی‌‌هسنیجه»؛ کارگردان نمایش «سربازخونه» که در سالن «گوشه» فرهنگسرای نیاوران تهران به‌روی صحنه رفته است، بابیان‌اینکه برای تشکیل این‌گروه و ساخت این نمایش، فراخوانی میان دانشجویان تئاتر منتشر و از آنان تست گرفته شده است، گفت: «جمعیت غالب بازیگران این نمایش، به‌این‌شکل انتخاب شده‌اند. علی المهی؛ آهنگساز اثر نیز که پیش‌تر آثاری از وی را شنیده بودم، بسیار به فضای ذهنی من نزدیک بود، به این اثر دعوت؛ و گروه به‌این‌شکل تشکیل شد». وی که تئاتر را نزد پدرش، «ابراهیم کریمی‌‌هسنیجه» آموخته است، بااشاره‌به‌اینکه اثر او، یک اثر مناسبتی‌ست که در ماه محرم به‌روی صحنه خواهد رفت، افزود: «این اثر، یک نمایش عاشورایی‌ست که متن آن به‌صورت منظوم نوشته شده و متن و شیوه اجرای آن، اشتراکات بسیاری با نمایش‌های ایرانی دارد و به همین شیوه نیز طراحی شده است». این بازیگر و کارگردان تئاتر، بابیان‌اینکه طراحی‌ها، لباس، نور و عناصر صحنه دراین‌کار نمادین است، گفت: «موسیقی و سازبندی اثر، به‌گونه‌ای‌ست‌که مخاطب، سازهای استفاده شده در ‌نمایش را، در تعزیه می‌بیند و در ورزش‌های زورخانه‌ای شنیده شده است، بازی‌هایی کودکانه ایرانی و سنتی دارد و به‌شکل زورخانه‌ای طراحی شده است». وی که تحصیلاتش را در رشته کارگردانی نمایش در مقطع کارشناسی ارشد در «دانشگاه هنر تهران» به‌پایان رسانده؛ بابیان‌اینکه در پله اول، زاویه دید نویسنده و داستانی که مخاطب دراین‌نمایش درگیرش می‌شود، برای او می‌تواند جذاب باشد، گفت: «داستانی که دراین‌نمایش به مخاطب انتقال داده می‌شود، به‌شدت جذاب و خاص است و نگاهی خاص به این واقعه تاریخی داشته است و با اشاره غیرمستقیم، اثری درخورتوجه مخاطب را شکل داده که تماشاگر را به‌فکر وا‌می‌دارد». وی تأکید کرد: «اجرای نمایش در شرایط کرونا، دشوار است و ریسکی بسیاربالا دارد؛ زیرا ممکن است گروه به این بیماری مبتلا شوند و اگر این اتفاق نیفتد، تماشاگر نمایش‌های روی صحنه ریزش پیدا می‌کند. ازیک‌طرف، به‌لحاظ اقتصادی به‌نفع گروه نمایشی نیست و ازسویی، مخاطب در دادن انرژی و روحیه به بازیگر، نقش مهمی دارد و هراندازه میزان مخاطب کمتر باشد، تبادل حس و انرژی کمتر اتفاق می‌افتد». وی بااشاره‌به‌اینکه در شرایط کنونی، از روزهایی‌که بازیگران تئاتر با تماشاگر نفس‌به‌نفس درارتباط بودند، دور شده‌ایم و سختی‌های کارکردن در فضای تئاتر نیز بیشتر شده، گفت: «در حوزه فرهنگ‌وهنر و تأثیر هنر و هنرمند در جامعه، به‌وفور صحبت شده و باید گفت؛ در هنر نمایش، نمی‌توان منکر آنچه در هنر تئاتر بر مخاطب تأثیر می‌گذارد، شد». کریمی‌هسنیجه، همه هنرها؛ به‌ویژه نمایش را که موضوع این گفت‌وگو‌ست، در همه ملل، معرف تمدن، فرهنگ، ادبیات و باورهای دینی در هر جامعه برشمرده و بااذعان‌به‌اینکه اگر تئاتر هر مرزوبوم به‌این‌سمت پیش برود، مخاطب عام هر جامعه به‌این‌سمت گرایش خواهد یافت؛ گفت: «درچنین‌شرایطی مخاطب عامه به استقبال از نمایش‌های روی صحنه می‌آیند؛ زیرا اکثر جامعه را مخاطب عام تشکیل می‌دهد و ازسویی، باید به‌این‌نکته توجه کرد که مخاطب خاص، براساس علاقه و حرفه‌اش به‌سمت تئاتر می‌رود؛ اما اگر می‌خواهیم عموم اقشار جامعه را به تئاتر دعوت کنیم، بهتر است این رفتار، بر‌این‌پایه و اساس اتفاق بیفتد». این کارگردان تئاتر، آموزش‌وپرورش را یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین نهادهای هر جامعه در حوزه شناسایی و پرورش استعدادهای نهفته میان دانش‌آموزان برشمرده و بااذعان‌به‌اینکه امروز تفکر غالب جامعه برای انتقاد است که پایه و اساس تربیت از خانواده آغاز می‌شود، گفت: «خانواده، جامعه و مدرسه از اولین پله‌های کشف درست و تربیت استعدادهای یک جامعه‌اند و آموزش‌وپرورش، در یک جامعه به‌مثابه والدین برای فرزندان عمل می‌کند و می‌تواند نقش اساسی و تأثیرگذار را در تربیت نسل آینده جامعه داشته باشد». وی آموزش‌وپرورش را یکی از مهم‌ترین نهادهایی برشمرد که می‌تواند دانش‌آموزان را در مسیری تربیت کند که به رشد و شکوفایی خلاقیت برسند؛ و افزود: «هنر، معجزه خودش را دارد و می‌تواند روح و جسم کودکان را همان‌گونه که زلال است، زلال رشد دهد و ازهمین‌مسیر به تزکیه نفس و کمال برسند». وی بااشاره‌به‌اینکه در ادوار مختلف تجربه آموزش تئاتر در مدرسه برای کودکان را در کارنامه هنری خود به‌ثبت رسانده، گفت: «من آموزش تئاتر را از مقطع پیش‌دبستانی آغاز کرده و هنرجویانی از پیش‌دبستان، دبستان و متوسطه‌های اول و دوم داشته‌ام. می‌توانم بگویم چنین دغدغه‌ای در همه مراکز تحت‌پوشش آموزش‌وپرورش وجود ندارد که حتماً برای دانش آموزان کلاس‌هایی در حوزه آموزش هنرهای مانند تئاتر برگزار شود یا یک‌ گروه تئاتر شکل بگیرد تا دانش‌آموزان مدرسه بتوانند با شرکت در مسابقات آن، سطح کیفی آثارش را ارزیابی کند». وی افزود: «در برخی از مدارس این‌نکته به‌وضوح دیده می‌شد که بودجه‌ای برای تمرینات تئاتر درنظر گرفته شده و شرکت در جشنواره‌ها و کسب مقام‌های شهرستانی و استانی، از مهم‌ترین دغدغه‌های گروه‌های نمایش در آن‌ها بود؛ اما در مدارس دیگر، متصدیان حوزه فعالیت‌های پرورشی ترجیح می‌دادند بودجه‌ خود دراین‌زمینه را صرف امور دیگر کنند». وی باابرازتأسف‌ازاینکه امروز، در برخی مدارس آن‌گونه که باید توجهی به حوزه هنرهای نمایش نمی‌شود، گفت: «متأسفانه باید گفت؛ امروز دانش‌آموزان پس از پایان تحصیل، وارد دانشگاه می‌شوند و دانشگاه نیز آن‌‌طورکه باید در حوزه هنرهای نمایشی مفاهیم زیادی را به دانشجویان و هنرجویان تئاتر انتقال نمی‌دهد». وی بااشاره‌به‌اینکه وقتی خداوند انسان را آفرید، روح خود را در او دمید و یک اثر هنری خلق کرد، درواقع عشق خود را به‌نمایش گذاشت، گفت: «هنر، خود عشق است و راهی برای رسیدن به معشوق؛ و هنرمند، کسی‌که دست به خلق می‌زند، عاشق است و ازطریق هنرش می‌تواند به معشوقه‌اش و خداوند برسد؛ زیرا خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. این‌‌را در خلق زیبایی در انسان به‌وجود آورد و حس زیبایی‌شناسانه را در وجود و احساس انسان، به‌عنوان یک راه بازگشت، جای داد». وی همه انسان‌ها را مخلوق خداوند و نقطه بازگشت همه را به‌سمت خدا خواند و باتأکیدبراینکه هنرمند، با خلق یک اثر هنری، می‌تواند به کمال نزدیک شود، گفت: «انسان می‌تواند با تزکیه نفس، به آرامشی که قرار است همه انسان‌ها به آن دست پیدا کند، نزدیک شود و من، معتقدم که زندگی بدون هنر و عشق، باید بسیار کسل‌کننده، یکنواخت و تاریک است». وی پاگذاشتن در مسیر هنر را امری دشوار برشمرده و باتأکیدبراینکه هربار این جمله را با خود تکرار کرده است که این‌مسیر را ادامه نمی‌دهد، گفت: «این‌مسیر، یعنی هنر تئاتر، حرفه و علاقه‌مندی من است و به‌جز این‌کار، کار دیگری بلد نیستم و باید بگویم که تمام عمر و زندگی خانوادگی‌ام براین‌مبنا گذشته. پدرم بااینکه عمر کوتاهی داشتند، تمام حوزه‌های فعالیتشان را درجهت اعتلای هنر این مملکت معطوف کرده بودند و به‌جهت‌اینکه آثار بسیاری از خود به‌جا گذاشتند، نسبت به ایشان احساس دین و نسبت به جامعه‌اش احساس مسئولیت می‌کنم». وی ضمن اظهار امیدواری دراین‌زمینه که آثار پدرش روزی به‌صورت کتاب جمع‌بندی و تألیف شود تا دانش‌آموزان و دانشجویان هنرهای نمایشی بتوانند به‌عنوان منبع از آن استفاده کنند، گفت: «هر اثر هنری وقتی به منصه ظهور می‌رسد؛ به‌ویژه وقتی نمایشنامه‌ای روی صحنه تئاتر به‌تصویر کشیده می‌شود، جلوه‌ای دیگر خواهد داشت و هرزمان‌که یکی از آثار پدر را به‌روی صحنه می‌برم، وسوسه می‌شوم تا اثر دیگری از گنجینه بزرگی که پدرم برایم به‌یادگار گذاشته است، به‌روی صحنه می‌برم». وی ماندگاری آثار پدرش را یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد انگیزه در وجودش خواند و گفت: «امیدوارم بتوانم آثاری را به‌روی صحنه ببرم تا متون نمایشی پدرم را ماندگار کنم».