کد خبر:
292008
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ دوشنبه ۱۷ مرداد -
23:55
کودکان مهاجر در جست‌وجوی حمایت برای ادامه تحصیل
قرار است هیچ کودک و نوجوانی نباشد که از بدیهی‌ترین حقش در زندگی؛ یعنی «تحصیل» محروم باشد؛ حتی آن کودکی که به‌اجبار، غیرقانونی و بدون مجوز، به کشور همسایه مهاجرت کرده است! اما انگار برای گرفتن همین حق بدیهی‌شان، لازم‌است‌که روزها و ساعت‌ها انتظار و سختی بکشند تا شاید دری و راهی باز شود تا بتوانند درس بخوانند و فرصت تحصیل در مدرسه را پیدا کنند. این‌وضعیت برخی از کودکان مهاجر افغانستانی‌ست که بدون خواست و اراده خود، در کشور ما زندگی می‌کنند و مدرکی قانونی برای اقامت ندارند. همین تابستان قبل بود که جمعیت زیادی از پدر و مادرهای مهاجر، دست فرزندان کوچکشان را گرفته بودند و روبه‌روی اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی، صف طویلی تشکیل داده بودند؛ صفی که قرار بود آن‌ها را به چاره‌ای برای گرفتن برگه حمایت تحصیلی برساند: «ما هیچ برگه و مدرک معتبری برای اقامت که منجر به دریافت برگه حمایت تحصیلی بشود نداریم؛ اما دلمان روشن است راهی پیش پایمان می‌گذارند تا بچه‌هایمان از تحصیل جا نمانند»؛ این‌را مادر یلدا می‌گوید؛ دختر چشم و ابروی مشکی افغانستانی که چهره غم‌زده‌اش نشان می‌دهد که دل‌خوشی دیگری به‌جز درس‌خواندن و معاشرت با دوستان هم‌سن‌وسالش در مدرسه ندارد و دلش نمی‌خواهد همان را هم از دست بدهد؛ اما خبر خوش وقتی به دستمان رسید که باخبر شدیم در آخرین‌روزهای مهرماه، یلدا توانست بر سر کلاس درس حاضر شود؛ گرچه امسال دوباره، ماجرای یلدا، برای خیلی از دانش‌آموزان مهاجر افغانستانی که مدرک معتبری برای اقامت در کشور ندارند، تکرار شده است. حالا تحصیل کودکان و نوجوان‌های مهاجر، تبدیل به یک ماجرای تکراری شده است. آن‌ها مدرک معتبری برای اقامتشان ندارند اما حالا اینجا هستند و به‌دنبال حق زندگی و تحصیل! اتفاقی‌که در سال‌های اخیر با مشکلات و موانع زیادی روبه‌رو شده. چندین‌سال از بیانات رهبر انقلاب درباره توسعه عدالت آموزشی کودکان پناه‌جو و تحصیل دانش‌آموزان اتباع ساکن در ایران می‌گذرد. رهبر معظم انقلاب گفتند همه کودکان افغانستانی؛ چه آن‌هاکه دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند چه آن‌هاکه مدارک قانونی حضور در ایران را ندارند باید در مدارس دولتی ثبت‌نام شوند. اتفاقاً همین هم بوده است و تا همین یکی،دوسال‌پیش، کودکان مهاجر افغانستانی در کنار دیگر بچه‌ها تحصیل می‌کردند اما حالا و با افزایش مهاجر غیرقانونی در کشور، این‌روند با وقفه‌ای جدی روبه‌رو شده. انگار قرار است بااین‌روش، از مهاجرت غیرقانونی به ایران جلوگیری شود؛ اما این راهش نیست! حالا اوضاع بهتر از تابستان پارسال است. مهاجرانی که کارت آمایش یا گذرنامه دارند می‌توانند در مدارس موردنظرشان ثبت‌نام کنند اما هنوز تکلیف بچه‌های دیگر که چنین مدارکی ندارند، معلوم نیست و منتظر اعلام اداره اتباع مانده‌اند؛ این‌را حمید بوالی؛ یکی از فعالان حوزه مهاجران می‌گوید که چندسالی‌ست به‌طورجدی، پیگیر ادامه تحصیل این بچه‌هاست تا بچه‌ای نباشد که برای این اماواگرهای اداری، نتواند درس بخواند: «بخش زیادی از کودکان مهاجر که مدرک معتبری نداشتند، سرشماری شده و مدرک سرشماری گرفته‌اند اما هنوز شامل دریافت برگه حمایت تحصیلی برای ثبت‌نام در مدارس نشده‌اند؛ برای‌همین هم منتظریم تا ببینم وزارت کشور و اداره اتباع، برای این بچه‌ها چه تصمیمی می‌گیرد». این‌طورکه معلوم است، با اجرای طرح خوبی که عملی شد، بیشتر از ۸۰درصد مهاجران بدون مدرک، شناسایی، انگشت‌نگاری و سرشماری شده و مدرک گرفته‌اند اما این مدرک سرشماری موقت است و مجوز ثبت‌نام آن‌ها در مدرسه برای تحصیل محسوب نمی‌شود؛ «برای‌همین است که این بچه‌ها و خانواده‌هایشان، این‌روزها در بلاتکلیفی و چشم‌انتظاری بسر می‌برند که بالاخره تهش چه می‌شود؟» کاش آخر ماجرا و دریافت برگه حمایت تحصیلی از دفاتر کفالت، آن‌قدر دیر تصمیم‌گیری و اجرایی نشود که دیگر مدارس، جایی برای دانش‌آموز جدید نداشته باشد؛ اما واقعاً همه‌چیز بااعلام‌اینکه این‌افراد برای دریافت برگه حمایت تحصیلی به دفاتر کفالت مراجعه کنند تمام می‌شود؟ تجربه حمید بوالی در چنین مواقعی، چیز دیگری می‌گوید: «درچنین‌شرایطی، چیزی حدود ۵۰۰ تا 600هزارنفر باید از دفاتر کفالت وقت بگیرند؛ چنین پرونده‌ای ممکن است آن‌قدر زمان‌بر شود که به آن‌طرف سال بیفتد! این یعنی این بچه‌ها، رسماً سال تحصیلی‌شان را از دست می‌دهند». خوبی‌اش این‌بودکه پارسال همه پیگیری‌ها تقریباً به‌نتیجه رسید و بیشتر از ۷۰ تا ۸۰درصد کودکان افغانستانی که قصد و تمایل به تحصیل داشتند، این امکان برایشان مهیا شد اما انگار که امسال هم باید دوباره همان سختی روزهای قبل را تجربه کنند: «مثلاً مشکل کمبود ظرفیت همیشه هست؛ زیرا پارسال وزارت کشور و اداره اتباع به وظیفه خودش عمل کرد و برگه حمایتی تحصیلی به‌دست این بچه‌ها رسید اما وقتی پایشان به مدارس باز شد، با جملاتی مثل جا نداریم یا نمی‌خواهیم دانش‌آموز افغان داشته باشیم روبه‌رو می‌شدند». معضلاتی که با توجه ویژه به مدرسه‌سازی و مقابله با اعمال‌سلیقه در مدارس دولتی به‌راحتی حل شده و هرسال، به سال بعد منتقل نمی‌شود! البته آقای بوالی می‌گوید دربعضی‌موارد تقصیری گریبان مدرسه را نمی‌گرفت چراکه واقعاً برخی کلاس‌ها در بعضی مناطق مهاجرپذیر، بیشتر از ۴۵ تا ۵۰نفر دانش‌آموز داشت و دیگر جایی برای حتی یک‌نفر دیگر نداشت. طبق آخرین آمار؛ اکنون چیزی حدود 520هزار افغانستانی در کشور درس می‌خوانند و این‌طورکه متخصصین و فعالان این‌حوزه می‌گویند، اگر قرار باشد همه دانش‌آموزان مهاجر در مدارس تحصیل کنند، این‌عدد به یک‌میلیون‌نفر هم می‌رسد؛ «و خب طبیعی‌ست که مدارس ما چنین گنجایشی نداشته باشد». حمید بوالی این‌را می‌گوید و از جمعیت متراکم مهاجران در مناطق مشخصی می‌گوید: «ورامین، شهرری و قم و مشهد، بیشترین جمعیت مهاجر را دارد و طبیعتاً مدارس این‌مناطق، ظرفیت محدود و مشخصی داشته باشند». او از زنجیره‌ای از تصمیمات نادرستی می‌گوید که در زمان روی‌کارآمدن طالبان و افزایش مهاجرت افغان‌ها به کشور، بیشتر خودش را نشان داد؛ «مثلاً شاید بهترین تصمیم این‌بودکه در مرزهای کشور، کمپ می‌زدند و مهاجران به‌صورت متوازن در کشور توزیع می‌شدند؛ اما این اتفاق نیفتاد آن‌ها هم به‌صورت خودمختار، ترجیح دادند که نزد اقوامشان در همان‌مناطق مشخص‌شده بروند»؛ و حالا نتیجه اینکه این‌مناطق، نمی‌تواند بار این‌حجم از دانش‌آموز را به‌دوش بکشد! این‌درحالی‌ست‌که روند مدرسه‌سازی بسیارکند یا حتی متوقف شده. درواقع برداشتن موانع موجود برای تحصیل این کودکان که به‌هردلیل امروز در کشور ما هستند، تقریباً واضح و مشخص است اما خوب است فراموش نکنیم راه‌حل جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه به کشور، در لب مرزهاست نه در مدارس. «هرروز که می‌گذرد، یک فرصت برای ثبت‌نام این بچه‌ها از دست می‌رود»؛ آقای بوالی معتقد است این‌روزها چشم‌انتظاریم تا ببینیم که چه تصمیم برای این بچه‌ها گرفته می‌شود؛ تصمیمی که بهتر است هرچه‌زودتر ابلاغ شود تا این بچه‌های خوش‌ذوق و سرشار از امید به آینده، از بلاتکلیفی نجات پیدا کنند؛ «البته سرشلوغی‌های اداره اتباع کاملاً قابل‌درک است؛ زیرا کاملاً به درگیری‌هایشان راجع به واکسیناسیون اتباع، سرشماری و ... واقف هستم اما به‌نظر می‌رسد بهتر است در میان همه این سرشلوغی‌ها، توجه ویژه‌ای هم به موضوع تحصیل این بچه‌ها داشته باشد که زندگی آینده‌شان به آن گره خورده است». این‌روزها او برای مهیاشدن فرصت تحصیلی برای این بچه‌ها امیدوارتر است: «سال گذشته آن‌قدر امید نداشتم و شد؛ امسال که آن‌قدر امیدوارم، حتماً محقق می‌شود».
نرگس خانعلی‌زاده/ ایرنا