کد خبر:
292516
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ چهارشنبه ۲ آذر -
08:24
مسیر پر‌فراز‌و‌نشیب تلفن‌های همراه؛ از دیرباز تا به امروز
تلفن‌های هوشمند امروزی، فرزندان اولین تلفن‌های همراه ساده‌ای‌اند که برای رسیدن به‌این‌نقطه از فناوری و امکانات، راه درازی را پشت‌سر گذاشته‌اند؛ راهی که نمی‌توان پایانی برای آن متصور شد. تلفن‌های هوشمند که امروزه در دست اکثر افراد جامعه از کودکان خردسال گرفته تا افراد میان‌سال و کهن‌سال دیده می‌شوند روزگاری کالاهای لوکسی بودند که تنها تعداد کمی از افراد یک جامعه توان خرید آن‌ها را داشتند. تلفن‌های همراه هوشمند کنونی که بخش عمده‌ای از نیازهای ما را برطرف می‌کنند، قبلاً تنها وسیله‌ای برای برقراری ارتباط تلفنی بودند؛ اما امروزه کاربردهای بسیارگسترده و متنوع‌تری پیدا کرده و به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی انسان تبدیل شده‌اند. شاید بتوان گفت که طی دوسال‌گذشته و از زمان آغاز همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ و دوره‌های طولانی‌مدت قرنطینه خانگی، تلفن‌های همراه هوشمند از یک ابزارِ ارتباطیِ صِرف، فاصله گرفته و وارد حوزه‌های دیگری ازجمله سنجش سلامت و حوزه پزشکی، سرگرمی و اوقات فراغت و البته حوزه آموزش‌های مجازی شده‌اند. دراین‌گزارش قصد داریم نگاهی به مسیری که این همراهان همیشگی ما طی دهه‌های گذشته طی کرده‌اند تا از دستگاه‌هایی با ابعاد بزرگ، ظاهر عجیب و قابلیت‌های محدود، به تلفن‌های هوشمند امروزی با ظاهری زیبا و ظریف تبدیل شوند، بیندازیم.
در نخستین روزهای تولد تلفن‌های همراه، تنها استفاده‌ای که از این‌دستگاه‌ها می‌شد، تماس با سایر افراد حین حرکت و به‌صورت بی‌سیم بود. بلافاصله پس‌ازآن در مدت کوتاهی قابلیت ارسال پیامک نیز به این تلفن‌های نوپا اضافه شد. «مارتین کوپر»؛ کارمند شرکت موتورولا در روز سوم آوریل سال ۱۹۷۳ میلادی (۱۴ فروردین سال ۱۳۵۲) نخستین تماس تاریخی به‌وسیله یک تلفن‌همراه را برقرار کرد. وی از منهتن به دفتر مرکزی آزمایشگاه بل در نیوجرسی وصل شد و به آن‌ها گفت که صدایش را از پشت تلفن‌همراه می‌شوند. این تماس با نمونه اولیه مدل DynaTAC برقرار شد و اولین تلفن‌همراه، ۱۰سال پس از این‌رویداد به بازار عرضه شد. تلفن‌همراه DynaTAC نخستین تلفن قابل‌حمل جهان بود که درآن‌زمان قیمتی حدود ۴۰۰۰دلار داشت. تلفن‌های همراه اولیه بیشتر به یک رادیو دوطرفه شباهت داشتند تا تلفن‌های همراهی که امروزه با آن‌ها آشنا هستیم. تلفن‌همراه «سیمون» IBM Simon که اولین‌بار در ۱۹۹۴ (۱۳۷۳) عرضه شد به‌عنوان اولین «تلفن هوشمند» جهان درنظر گرفته می‌شود. شاید باور اینکه تلفن‌همراه سیمون، صفحه‌نمایش لمسی داشته سخت باشد؛ اما این تلفن‌همراه بسیار از زمانه خود جلوتر بود و حتی قلم مخصوص برای کار با این صفحه‌نمایش نیز داشت. سیمون، اپلیکیشن‌های ازپیش‌نصب‌شده بسیار ازجمله دفترچه آدرس، ماشین‌حساب، تقویم، دفترچه یادداشت دیجیتال، ساعت جهانی و موارد دیگر را در خود جای داده بود. سیمون علاوه‌بر قابلیت ارسال پیامک، قادر به ارسال ایمیل و فکس نیز بود. این تلفن هوشمند می‌توانست برای مدت یک‌ساعت کار کند. وزن تقریبی این‌دستگاه، یک پوند (۰.۴کیلوگرم) و ابعاد آن ۲۰سانتی‌متر در شش در ۳.۸سانتی‌متر بود. متأسفانه فروش تجاری این تلفن‌همراه در ۱۹۹۴ با استقبال چندانی روبه‌رو نشد و درحالی‌که عرضه آن در بازار تنها شش‌ماه ادامه داشت، ۵۰هزاردستگاه از آن به‌فروش رسید. چندین دلیل برای شکست این تلفن‌همراه که به‌نظر می‌رسد بسیار از زمانه خود جلوتر بوده وجود دارد. یکی‌ازاین‌موارد، عدم‌آمادگی حامل‌های بی‌سیم درآن‌زمان برای مقابله با حجم زیاد داده‌های موردنیاز دستگاه است و مورد دیگر، تخلیه بسیارسریع باتری آن بود. شاید تااین‌حد جلوتر‌بودن از عصر خود دلیلی برای شکست نخستین تلفن لمسی جهان بوده باشد اما حتی اگر سیمون موفقیت بزرگی در بازار کسب نکرده باشد، راه را برای شکوفایی و تکامل تلفن‌های هوشمند امروزی هموار کرده است به‌طوری‌که امروزه غول‌های فناوری در حوزه تلفن هوشمند مانند اپل، سامسونگ، گوگل، هوآوی، شیائومی، موتورولا و سونی بر بازار تلفن‌های همراه سلطه دارند. «نوکیا ۹۰۰۰» که در سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۴) عرضه شد، جزو نخستین تلفن‌های همراهی بود که به شبکه اینترنت متصل می‌شد و قابلیت وبگردی به سایر قابلیت‌های آن اضافه شده بود. یک‌سال‌بعد تلفن‌همراه اریکسون GS۸۸ وارد بازار شد و به‌دنبال‌آن بلک‌بری ۸۵۰ در سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸) به‌عنوان اولین رایانه قابل‌حمل بی‌سیم به بازار عرضه شد. طی دهه ۱۹۹۰، تلفن‌های همراه به‌طور قابل‌توجهی تغییر کردند. پیام‌های متنی، ایمیل و اپلیکیشن‌های کاربردی مختلف به مواردی ضروری برای مصرف‌کنندگان عادی و همچنین افراد حرفه‌ای در حوزه تجارت تبدیل شدند. یکی از مشکلات اولیه تلفن‌های همراه و تلفن‌های همراه هوشمند، دسترسی محدود به اینترنت و هزینه‌های بالای استفاده از آن‌ها بوده است. با حرکت به‌سوی هزاره جدید، فناوری‌ها و قابلیت‌های تلفن‌های همراه گسترش یافت. استحکام نوکیا، صفحه‌کلید کشویی T-Mobile، ظاهر باریک مدل Razr موتورولا، توپک بلک‌بری، همگی ویژگی‌های چشمگیری بودند که این‌دستگاه‌ها را قابل‌توجه می‌کرد. اگرچه تلفن‌های هوشمند ازنظر فنی در دهه ۱۹۹۰ متولد شدند اما ظهور گوشی‌های هوشمند در فرهنگ جوامع پس‌ازاین هزاره رخ داد. با آغاز سال ۲۰۰۰، شاهد جهشی در حوزه فناوری اطلاعات بودیم و تکامل تلفن‌های هوشمند باسرعت ادامه داشت. «بلک‌بری» در یک‌دهه نخست هزاره جدید، نامی قابل‌توجه در عرصه تلفن‌های هوشمند بود. تلفن‌های این شرکت در درجه اول برای کاربردهای تجاری ساخته شده بود، اما ناگهان میان مردم به محبوبیت رسید. از ویژگی‌های قابل‌توجه، صفحه‌کلیدی بود که در آن برای هر حرف یک دکمه اختصاص داده شده بود. این تلفن‌ها توجه نسل جوان را به‌خود جلب کردند. شرکت بلک‌بری نخستین دستگاه تلفن‌همراهش که از ایمیل و شبکه وب پشتیبانی می‌کرد، در سال ۱۹۹۹ عرضه کرد و تا سال ۲۰۰۴ تلفن‌های همراه این شرکت به نمایشگرهای رنگی مجهز شدند. بلک‌بری مدت کوتاهی پس از معرفی یکی از پیشگامانه‌ترین اختراع‌های شرکت اپل، یعنی تلفن هوشمند «آیفون» روند نزولی پیش گرفت. با ظهور «آیفون» صنعت تلفن‌های هوشمند جهان تحولی چشمگیر داشت. اولین تلفن هوشمند شرکت اپل در سال ۲۰۰۷ رونمایی شد. درآن‌زمان «استیو جابز» آن‌را «پنج‌سال جلوتر از هر تلفن‌همراه دیگری» معرفی کرد. صفحه‌کلید تاشو حذف شده بود تا فضایی برای قرارگرفتن صفحه کاملاً لمسی که از چندین حسگر استفاده می‌کرد، باز شود. آیفون، تمام قابلیت‌های تلفن هوشمند بلک‌بری را داشت اما سیستم‌عامل استثنایی آن، به کاربران امکان پخش فیلم، گوش‌دادن به موسیقی و ذخیره تصاویر را نیز می‌داد. از نخستین نسخه تلفن‌های همراه هوشمند آیفون، ۶.۱میلیون‌دستگاه فروخته شد. ازآن‌زمان‌تاکنون شرکت اپل دست‌کم سالی یک‌بار، نسخه جدیدی از آیفون را رونمایی کرده است. اپل، نخستین نسخه از تلفن‌های هوشمندی که قابل‌اتصال به اینترنت ۳G بود را نیز دراختیار کاربران قرار داد و صنعت اپلیکیشن‌های تلفن‌همراه نیز از همان‌زمان شروع به رشد و توسعه کرد. عمر باتری آیفون نیز هنگام مکالمه هشت‌ساعت و درآن‌زمان غیرقابل‌تصور بود. سیستم‌عامل اندروید، ورودی طوفانی به صنعت تلفن‌های هوشمند داشت. اولین تلفن‌همراه اندرویدی با نام جی1 عملکرد صفحه لمسی محدودی داشت اما تا فوریه سال ۲۰۱۰ تلفن‌های اندرویدی قابلیت‌های کامل یک صفحه لمسی را به‌طورکامل در دست گرفتند. سیستم‌عامل اندروید که در ابتدای رقابت با سیستم‌عامل IOS تلفن‌های شرکت اپل با مشکل مواجه شده بود، باگذشت‌زمان محبوبیت پیدا کرد و اکثر سازندگان تلفن‌های هوشمند ازجمله سامسونگ، سونی، اچ‌تی‌سی، هوآوی و شیائومی به استفاده از آن پرداختند. نخستین تلفن هوشمندی که از سیستم‌عامل اندروید استفاده کرد، متعلق به شرکت اچ‌تی‌سی بود. امروزه بیشتر شرکت‌ها تمایل به استفاده از این سیستم‌عامل دارند، زیرا اندروید یک پلتفرم منبع‌باز است که با ارتقاء هر نسخه از آن صدها ویژگی جدید به آن اضافه می‌شود. شرکت گوگل بانگاهی‌به آینده روشن و محبوبیت این سیستم به‌تازگی آن‌را به‌صورت قانونی خریداری کرده است. درنهایت می‌توان گفت که سیستم‌عامل اندروید دسترسی به تلفن‌های هوشمند در کل جهان را ممکن کرده است. تلفن‌های هوشمند جدید تفاوت‌های عمده‌ای با پیشینیان خود دارند. برخلاف نسخه‌های اولیه که کاربردهای آن‌ها به برقراری تماس و ارسال پیام محدود می‌شد، تلفن‌های هوشمند امروزی از سلامت گرفته تا آموزش و تصویربرداری کاربرد دارند و البته که به بخش مهمی برای سرگرمی روزانه بسیاری‌ازافراد تبدیل شده‌اند. این همراهان همیشگی ما برای اطلاع‌رسانی، دریافت و انتشار اخبار، سفارش غذا، رزرو بلیت، سفارش دارو، به‌اشتراک‌گذاری لحظات و بسیاری از کاربردهای دیگر مورداستفاده قرار می‌گیرند. درحال‌حاضر هر فرد متوسط روزانه تلفن خود را ۲۶۱۷بار لمس می‌کند و درطول یک‌سال متوسط افراد جامعه کمتر از ۸۰۰ساعت یعنی بیش از یک‌ماه کامل را صرف تلفن‌همراه خود می‌کنند. این‌میزان روبه‌رشد است و تعجبی ندارد که دهه اخیر به‌عنوان دهه «تلفن‌های هوشمند» نام‌گذاری شده است. رایج‌ترین کاربرد تلفن‌های همراه از دیرباز تاکنون امکان ارسال پیام بوده است که افراد از آن‌هم برای مقاصد تجاری و هم تفریح استفاده می‌کنند. این قابلیت نیز پیشرفت‌های زیادی طی سال‌های اخیر کرده است. دیگر تماس با سایر افراد محدود به برقراری تماس تلفنی یا ارسال پیامک نیست. اکنون امکان برقراری تماس ویدئویی، ارسال شکلک گوناگون وجود دارد. یکی از قابلیت‌های قابل‌توجه و روبه‌رشد در تلفن‌های هوشمند اضافه‌شدن دوربین‌های عکس و فیلم برداری‌ست. تجهیز تلفن‌های هوشمند به دوربین جهان را تغییر داده است و مردم درحال‌حاضر دائماً تصاویر مختلفی برای اشتراک‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی یا ارسال برای یک دوست یا حتی بررسی ظاهر خود ثبت می‌کنند. ساخت اولین تلفن هوشمند دوربین‌دار به سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸) بازمی‌گردد. ژاپن دراین‌سال از تلفن هوشمند Kyocera VP-210 رونمایی کرد که وضوح دوربین آن ۰.۱۱مگاپیکسل بود و می‌توانست تا ۲۰ تصویر بیش از پرشدن حافظه‌اش ثبت کند. البته ایده ادغام دوربین‌ها با تلفن‌های همراه با این تلفن ظهور نکرد و شرکت‌های مختلفی ادعا می‌کنند که ایده ساخت اولین تلفن دوربین‌دار متعلق به آن‌ها بوده است. امروزه تلفن‌های همراه مجهز به بیش از یک دوربین هستند و وضوح دوربین تلفن‌های جدید به ۵۰مگاپیکسل رسیده است. علاوه‌برآن برخی از دوربین‌ها امکان تصویربرداری ماکرو از اجسام بسیارکوچک را نیز فراهم می‌کنند. امروزه از تلفن‌های هوشمندی که دارای حسگرهای مخصوص‌اند برای بررسی فشارخون، ضربان قلب و اکسیژن خون مورداستفاده قرار می‌گیرند. کاربردهای پزشکی این تلفن‌های هوشمند روزبه‌روز درحال‌افزایش است و در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ نیز کاربردهای بدیعی برای آن‌ها تعریف شد. برای مثال برخی از شرکت‌ها شروع به ایجاد تست‌هایی کردند که بااستفاده‌از تلفن‌های همراه ممکن می‌شد. علاوه‌برآن این همراهان همیشگی ما در برقراری ارتباط میان پزشک و بیمار و ارسال داده‌های پزشکی درلحظه بسیارمؤثر عمل کرده‌اند. از تلفن‌های هوشمند برای شرکت در کلاس‌های مجازی درس، جلسات کاری و حتی دورهمی‌های دوستانه نیز استفاده می‌شود و استفاده از آن در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ و آغاز قرنطینه بیشتر شد. به نخستین تلفن‌همراه خود فکر کنید. شاید یک تلفن‌همراه نوکیا یا تلفن تاشوی موتورولا بوده باشد. این تلفن‌های همراه به‌همان‌اندازه که جذاب بودند با ورود آیفون و سایر گوشی‌های هوشمند به‌سرعت از میان رفتند. پیشرفت تلفن‌های هوشمند بسیارسریع بوده است و آینده این‌دستگاه‌ها نیز روشن خواهد بود. درادامه به چندمورد از پیشرفت‌های احتمالی و مواردی‌که اکنون درجریان هستند می‌پردازیم. تقریباً همه افراد می‌خواهند که تلفن هوشمندی با صفحه‌نمایش بسیاربزرگ داشته باشند، اما هیچ‌کس نمی‌خواهد یک تلفن هوشمند با اندازه تبلت را با خود حمل کند و صفحه‌نمایش‌های انعطاف‌پذیر و تاشو اینجا به‌کمک سازندگان می‌آیند. اگرچه درحال‌حاضر شرکت‌های بزرگ فناوری انواع گوناگونی از تلفن‌های همراه تاشو را رونمایی کرده‌اند، اما خلاقیت دراین‌مورد انتها ندارد. باید گفت درحالی‌که بسیاری از مردم خواهان تلفن‌های هوشمند با صفحه‌های بزرگ هستند، برخی‌دیگر ترجیح می‌دهند از تلفن‌های کوچک‌تر و نوستالژیک استفاده کنند؛ بنابراین طی سال‌های اخیر تلفن‌های تاشو وارد بازار شده‌اند. موتورولا، هوآوی و سامسونگ درحال‌حاضر چندین تلفن‌همراه تاشو عرضه کرده‌اند و به‌گفته متخصصان این فناوری همچنان به رشد خود ادامه خواهد داد. با عرضه هرچه‌بیشتر دستگاه‌های بدون صفحه‌نمایش همچون ایربادها، مردم به‌سوی عدم‌استفاده از نمایشگرها رفته‌اند و درعوض شاید کاربران به‌سمت استفاده از رابط‌هایی بروند که با صدا، حرکت یا دستگاه‌های دیگر کار می‌کنند. تلفن‌همراه هوشمند شاید به‌عنوان هسته و به‌نوعی مغز این‌مجموعه حضور داشته باشد اما با سایر دستگاه‌ها ترکیب می‌شود تا مجموعه بزرگ‌تری ایجاد شود. تلفن‌های هوشمند جدید با سخت‌افزاری عرضه می‌شوند که به‌طورکامل از فناوری ۵G پشتیبانی می‌کند. این فناوری قابلیت‌هایی همچون پخش زنده بدون قطعی، جابه‌جایی یکپارچه بین ویژگی‌های سیستم‌های اداری و خانگی را فراهم می‌کند و همچنین به کاربران اجازه می‌دهد تا دستگاه‌های بیشتری را بدون تداخل به شبکه ۵G متصل کنند. در سال ۲۰۱۹، سیم‌کارت‌های یکپارچه (eSIM) در تلفن‌های هوشمند پرچم‌دار مانند گوگل پیکسل ۴، سامسونگ گلکسی فولد، آیفون ۱۱ و موتورولا Razr به پیشرفت بیشتری دست یافتند اما انتظار می‌رود روزی سیم‌کارت‌های یکپارچه تقریباً در همه تلفن‌های هوشمند جدید گنجانده شود. سیم‌کارت‌های یکپارچه که به‌صورت تراشه‌ای در تلفن‌همراه تعبیه می‌شوند، نیاز به خرید جداگانه سیم‌کارت از مخابرات را از بین می‌برند و همچنین احتمال آسیب‌دیدن یا گم‌شدن آن‌ها وجود ندارد. هوش مصنوعی می‌تواند ترسیم سه‌بُعدی چهره را بهبود بخشد به‌گونه‌ای‌که پیش‌بینی کند چهره کاربران درصورت ایجاد تغییر در صورتشان چگونه خواهد بود. هیچ‌کس نمی‌داند که این‌مسیر تا کجا ادامه خواهد داشت. افرادی‌که روزی اولین تلفن‌های همراه را در دست گرفتند شاید هیچ‌گاه تصور نمی‌کردند روزی آن دستگاه‌های بزرگ و سنگین با قابلیت‌های کم به چنین دستگاه‌های ظریفی تبدیل شوند که قابلیت‌های بسیارزیادی دارند. آینده تلفن‌های هوشمند هرچند نامشخص، روشن خواهد بود و برای مشاهده فناوری و اختراعات جدیدتر دراین‌حوزه باید منتظر بمانیم.
هستی وفایی/ ایسنا