عزت و کرامت نان؛ قوت لایموت

بی‌گمان در کره زمین و با جمعیتی نزدیک به هفت‌میلیارد انسان ساکن آن، هیچ کشوری و مردمی در این کره خاکی حرمت، عزت و کرامت نان را چون ایرانیان پاس نمی‌دارند؛ تا‌جایی‌که به نان‌ونمک آن سوگند یاد می‌کنند. آن را مقدس می‌دانند و حتی از آن به‌عنوان برکات خداوندی یاد می‌کنند و عده‌ای از ایرانیان نیز از آن به‌عنوان ذات خداوندی و قوت لایموت یاد می‌کنند و آن‌قدر باور تقدس‌گونه نان در سرشت ایرانیان نهادینه شده که در گذشته‌های دور اگر خرده‌نانی در معابر ریخته شده بود، آن را گرامی می‌دانستند و از زمین برداشته و در گوشه‌ای از دیوار قرار می‌دادند تا حشرات از آن تغذیه کنند و این باورها آن‌قدر گرامی و قابل‌تقدیر بود که بسیاری از مردم خیر، گاه‌و‌بیگاه هزینه یک تنور پخت نان را به نانوایی می‌دادند تا بین مردم به‌صورت رایگان توزیع شود. از همه این‌ها گذشته، چون در کشور ما قوت غالب با مصرف بیشتر نان بوده است، در اعیاد مذهبی و حتی فطریه ماه مبارک رمضان، میزان فطریه برحسب نرخ نان توسط مراجع تقلید تعیین می‌شد؛ علاوه‌بر کشور ما در بسیاری از مجامع و کشورهای جهان، دولت‌ها، یارانه نان را پرداخت می‌کردند تا مردم نان مصرفی خود را به‌آسانی و سهولت به‌دست بیاورند. به‌خصوص در کشورهای اسلامی که قدر و منزلت این نعمت خداوندی را همیشه لحاظ می‌دارند، به‌نوعی نرخ‌گذاری می‌کنند که اقشار ضعیف جامعه به سهولت قدرت خرید نان را داشته باشند؛ اما امروز باید از سرگذشت طولانی‌مدت این ماده غذایی سخن بگوییم که از قرن‌ها پیش، در ایران آن را در حد مهم‌ترین‌ ماده غذایی محترم می‌شمردند و دولت‌ها، یارانه قابل‌ملاحظه‌ای را به مردم می‌دادند تا به‌وفور بتوانند آن را خریداری کنند و از آن تغذیه کنند؛ ولی متأسفانه پس از حذف ارز دولتی و حتی نیمایی، نان هم با پروازهای قیمت نه در حد معمول بلکه غیر‌قابل‌باور، روز‌به‌روز گران‌تر می‌شود و اینجاست که به طبقه ضعیف جامعه فشار بسیار شدیدی وارد می‌شود؛ یعنی نان را که از آن به‌عنوان قوت لایموت یاد می‌کنند نیز کم‌کم، خرید آن سخت می‌شود و قشر آسیب‌پذیر، بیشتر در‌معرض سختی و گرسنگی قرار می‌گیرند. اینک در پایتخت کشورمان یعنی تهران، به‌علت بزرگی و وسعت زیاد و اوج جمعیت تا‌جایی‌که پیش‌بینی شده است، هم‌اکنون جمعیت تهران و با افعان‌های ساکن در آن از مرز 16‌میلیون‌نفر عبور کرده و نظارت در آن به‌سادگی صورت نمی‌گیرد. در یک هفته اخیر، نرخ نان در نقطه‌به‌نقطه دارای نرخی متفاوت است و در پاره‌ای از مناطق در قیاس با مناطق دیگر حتی به دوبرابر قیمت هم رسیده است که عدم توجه به رسیدگی فوری به وضعیت نان، کار را به جایی می‌رساند که هر نانوایی بسته به انصاف خود، برای نان نرخ‌گذاری کند که اگر در نظر بگیریم به‌موازات نرخ دوبرابری از وزن و قامت نان هم هر‌روز در قیاس با روز قبل، کم می‌شود و اگر درخصوص وزن کمتر، طول کمتر و افزایش نرخ دوبرابری مقایسه عددی داشته باشیم، به‌زودی بسیاری از مردم ناچار هستند در مصرفت نان هم متوسل به صرفه‌جویی شوند تا باز‌هم بنویسیم که سفره خانوار کوچک‌تر می‌شود. بهتر است بگوییم، در مصرف نان هم باید لحاظ کردن شرایط اقتصادی و صرفه‌جویی الزامی باشد.