معلمین ناوارد و فاجعه آموزشی

وقتی به پیشرفت علمی کشورهای جهان توجه کنیم، یک فاصله بسیار بعید را مشاهده می‌کنیم که برای کشور ما باآن‌همه سابقه درخشان در جهان و دانشمندانی که در گذشته داشته‌ایم، قابل‌تأمل است و همین‌طور باید نتایجی که دانش‌آموزان ممتاز ما در المپیادهای درسی در بین کشورهای جهان کسب می‌کنند، بسیار مسرور و سرفراز باشیم؛ چراکه فرزندان ما در جهان جزو نخبگان هستند؛ اما چرا و به‌چه‌علت اغلب نخبگان دانش‌آموزی ما که در جهان کسب مقام‌های برتر ریاضی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر و سایر دروس داشته‌اند، همگی جلای وطن کرده‌اند؟ میلیاردها‌ریالی که در مقاطع دبستانی و دبیرستانی از‌سوی دولت و اولیای دانش‌آموزی، برای پرورش کودکان صورت می‌گیرد، همگی باد هوا شده و مفت و مجانی نصیب کشورهای غربی و اروپایی می‌شود تا از این‌همه نبوغ و استعداد، بیشترین بهره را ببرند. امروز قرار است که از روی این سطور و کلمات علت و علل این ناهمگونی را بررسی کنیم. در آغاز باید مقایسه‌ای داشته باشیم، بین آموزش‌و‌پرورش کشورمان و سایر کشورهای پیشرفته جهان که در رتبه‌بندی‌های دانشگاه‌های جهان، هیچ‌کدام از دانشگاه‌های ما نه‌تنها مقامی درخور اهمیت ندارند؛ بلکه در هزار دانشگاه نخست جهان ما صاحب هیچ رتبه و مقامی نیستیم؛ حال‌آنکه دانش‌آموزان نخبه فراوانی داریم که استعداد در آنان جزئی از سرنوشتشان بوده و می‌توان گفت که استعداد خدادادی دارند؛ اما صد حیف که هیچ‌گاه نتوانسته‌ایم، از این‌همه شایستگی بهره ببریم که شاید مهم‌ترین علت آن معلمین ما باشند که سواد کافی برای معلمی ندارند و بیش از 90‌درصد آنان را افرادی تشکیل داده‌اند که نه دوره معلمی دیده‌اند و نه استعداد معلمی دارند؛ و این یک نقص واضح و آشکار است که متأسفانه امر مهم آموزش دانش‌آموزان به دست آنانی سپرده شده که شاید با تمام وجود، در کلاس درس زحمت می‌کشند؛ اما چون دوره خاص معلمی را نگذرانده‌اند، نمی‌توانند معلمی مفید و مؤثر باشند؛ اما در سایر کشورها هنوز هم شغل معلمی همچون گذشته در ایران، شغلی‌ست حساس که برای پرورش یک معلم حرفه‌ای، دانشسراهای شبانه‌روزی دارند که به‌مدت دو و سه‌سال به‌صورت شبانه‌روزی درس معلمی و شیوه آموزش می‌بینند؛ اما این‌روزها چه‌بسا بیش از 90درصد معلمین ما، از روی علاقه و عشق به معلمی، این شغل شریف را انتخاب نکرده‌اند؛ هر‌چند ما در مفاهیم و تعاریف از حرفه معلمی، آن‌قدر در حرف و سخن این حرفه را محترم و مقدس می‌دانیم که می‌گوییم، معلمی شغل انبیا‌ست و چقدر زیبا به معلم ارج‌وقرب می‌دهیم؛ اما در عمل چندان بهایی به آنان نمی‌دهیم و از‌نظر حقوق جزو طبقه ضعیف جامعه هستند. اگر بپذیریم که آموزش‌و‌پرورش مهم است، باید مثل کشورهای پیشرفته جهان برای آموزش و سپس پرورش، در ردیف بودجه‌ به آن اهمیت دهیم؛ اما هرگز چنین نبوده است. وقتی آموزش‌و‌پرورش کشورمان را با چهار کشور آسیایی مقایسه کنیم، کشورهای همچون چین، کره جنوبی، ژاپن و فیلیپین، در ردیف بودجه سالیانه پس از بودجه نظامی، بیشترین مبلغ در‌نظر گرفته‌شده به آموزش‌و‌پرورش تعلق می‌گیرد که حتی کشوری چون ژاپن 11‌درصد بودجه سالیانه را به امر تحقیق و پژوهش اختصاص داده است و لذا این کشور ژاپن می‌شود که پس از جنگ‌های جهانی از نو بازسازی‌شده و جزو 10 کشور برتر صنعتی جهان است و بیش از 10 دانشگاه آن در رتبه‌بندی جهانی، آسیایی مقامی برتر از سایر کشورهای آسیایی دارند.