کد خبر:
406575
| تاریخ مخابره:
1404 يکشنبه 18 آبان -
08:04
خشکسالی و تخلیه اضطراری!
پاییز امسال، تهران در سکوتی بیباران فرو رفته و آسمان که تا اینزمان از سال، دستکم چندنوبت باران را باید تجربه میکرد، همچنان صاف و خشک مانده است. آمارهای رسمی نشان میدهد میزان بارش در مهر و نیمه نخست آبان کمتر از یکمیلیمتر بوده؛ رقمی بیسابقه که تهران را به خشکترین پاییز چنددههاخیر رسانده است. بهگزارش سحر بابایی (ایسنا)؛ درحالیکه معمولاً تا اینزمان از سال حدود ۵۰ تا ۶۰میلیمتر بارندگی در پایتخت ثبت میشد، امسال هواشناسی هیچ نشانهای از نزولات جوی تا پایان پاییز مخابره نکرده. اینوضعیت نهتنها تأمین آب شرب شهروندان را درمعرضتهدید قرار داده، بلکه فشار مضاعفی بر منابع زیرزمینی وارد کرده است؛ منابعی که طی سالهای اخیر بهدلیل برداشتهای سنگین، افت قابلتوجهی را تجربه کردهاند. در سطح ملی تصویر مشابه دیده میشود. کشور وارد ششمین سال خشکسالی متوالی شده است و کاهش محسوس بارشها در سراسر ایران، نشانهای از تغییر الگوی اقلیمی و ورود به دورهای پایدار از کمآبی است. طبق گزارش مؤسسه تحقیقات آب، در سال آبی گذشته (۱۴۰۳-۱۴۰۲) مجموع بارندگی کشور تنها ۱۵۲میلیمتر بوده که نسبت به میانگین ۵۷سالگذشته ۴۰درصد کاهش را نشان میدهد. چهار استان با وضعیت بارشی منفی ۵۰ تا ۸۰درصدی مواجهاند، ۱۵ استان کاهش ۳۰ تا ۵۰درصدی را ثبت کردهاند و تنها یک استان شرایط نسبتاًطبیعی دارد. کاهش بارش نهایتاً موجب افت ۴۲درصدی آورد رودخانهها و تنش بیسابقه در منابع آب سطحی کشور شده است. در تهران نیز شرایط ذخایر سدها گویای عمق بحران است. ظرفیت ذخیره مخازن سدهای پایتخت که در سال آبی گذشته حدود ۴۹۰میلیونمترمکعب بود، اکنون به ۲۵۰میلیونمترمکعب رسیده؛ یعنی تقریباً نصف شده، این کاهش بهمعنای فشار بیشتر بر چاهها و سفرههای زیرزمینی است؛ که بهگفته کارشناسان، با ادامه برداشتهای کنونی، در سالهای آینده بهسختی قابلاحیا خواهند بود. محمدرضا کاویانپور؛ رئیس مؤسسه تحقیقات آب، بااشارهبه وضعیت اخیر گفته است: امسال سال هشداردهندهای برای ماست و باید خود را برای شرایط خشکسالی آماده کنیم. دیگر نباید منتظر تغییر شرایط بود بلکه باید مدیریت مصرف را جدی در دستورکار قرار دهیم. دراینبین بهزاد پارسا؛ مدیرعامل شرکت آب منطقهای تهران، بااشارهبه کاهش ۴۳درصدی ورودی آب به سدهای پایتخت نسبت به سال قبل، وضعیت کنونی را «بیسابقه» توصیف کرده است. او اعلام کرد که تنها ۱۴میلیونمترمکعب آب پشت سد امیرکبیر ذخیره شده که معادل هشتدرصد ظرفیت این سد است. پارسا هشدار داده پنجسال خشکسالی متوالی فشار شدیدی بر منابع آب استان وارد کرده و درصورت عدمکنترل مصرف، تأمین پایدار آب شرب تهران با چالشهای جدی مواجه خواهد شد. بهگفته وی؛ اگرچه همکاری شهروندان در تابستان گذشته موجب صرفهجویی ۱۴.۵درصدی در مصرف آب تهران شد اما برای عبور از ماههای پیشرو استمرار همراهی مردم ضروری است. او تأکید کرده که کاهش مصارف غیرضروری و اجرای برنامههای مدیریت مصرف تنها راهکار مؤثر برای گذر از بحران کنونی است. در سطح کلان نیز نگرانیها درباره وضعیت آب تهران بالا گرفته. رئیسجمهور در جلسه اخیر ستاد بحران کشور بااشارهبه ادامه خشکسالی و احتمال تداوم بیبارانی تا پایان پاییز، هشدار داده درصورت نبود بارش تا آذرماه، ناچار به جیرهبندی یا حتی تخلیه تهران خواهیم بود. این هشدار که بازتاب گستردهای در افکارعمومی داشته، نشانهای از وخامت شرایط آبی پایتخت و ضرورت تصمیم فوری در سطح ملی است. داریوش مختاری؛ کارشناس ارشد مدیریت منابع آب گفت: مشخصاً از سال 95 تاکنون بارها نسبت به جلوگیری از توسعه بیرویه کلانشهر تهران، بهعنوان پیشتازترین کلانشهر در کمآبی، هشدارهای کارشناسی داده شد. بااینحال، تراکمفروشی شهرداری و شهرکسازیها در پیرامون شهر همچنان ادامه دارد. اکنونکه به آذر نزدیک میشویم و بارشی رخ نداده، کابوس تخلیه تهران درآستانه وقوع است؛ چراکه در کمآبی مطلق، راه دومی وجود ندارد. از دیدگاه مدیریت بحران، تأمین آب پایدار کلانشهرها بهمراتب مهمتر از تأمین آب کشاورزی است. وی افزود: بهتر است بهجای سناریوی تخلیه، برنامه قطع دائم انشعاب آب واحدهای خالیازسکنه یا کمجمعیت در دستورکار قرار گیرد. طبق قانون مدنی؛ حقآبه برای «اولیها»ست؛ یعنی کسانیکه تقدم زمانی در دریافت مجوز انشعاب دارند، در اولویتاند. اجرای این سیاست بهترازآن است که کل شهر در بنبست قرار گیرد. این کارشناس منابع آب گفت: قطع دائم آب استخرها و شهرکهای اطراف یک الزام است. همچنین قطع آب مجتمعهای تجاری اضافی و خالی یا کمتردد که دارای پروانه ساخت مثلاً ۱۰سالاخیرند، ضرورت است. بهتر است سرانه سه یا چهارنفر برای هر واحد مسکونی پیشبینی شود و کل واحدهای مسکونی قدیمی که نیازمند آب هستند، در اولویت قرار گیرند؛ وگرنه باتوجهبه صدور انشعابات جدید و توسعه شبانهروزی بخش مسکن در تهران، دامنه کمآبی در پایتخت ساعتبهساعت افزایش خواهد یافت. او بااشارهبه ضرورت بازنگری در قوانین و دستورالعملهای حوزه آب افزود: نهایتاً اگر این سیاست اجرا نشود، ناچار خواهیم شد تخلیه جمعیتی تهران را در سالهای آینده بهدفعات تجربه کنیم. اگر امسال این اتفاق در آذر بیفتد، سال آینده ممکن است در مهر یا حتی زودتر رخ دهد. واکنش در برابر کمآبی یا باید ناگهانی و تجمیعی باشد یا تدریجی و برنامهریزیشده. اگر با قطع انشعابهای اضافی حدود ۳۰درصد از واحدهای مسکونی و تجاری از مدار خارج شوند، این یک سیاست تدریجی است؛ اما اگر شهرکسازی و تراکمفروشی ادامه یابد و هیچ قطع دائمی در انشعابات رخ ندهد، تخلیه ناگهانی لااقل ۸۰درصد شهر ضروری میشود. وی بابیاناینکه بحث فنی ایناستکه درصورت توازن بین میزان مشخصی از آب پایدار و تعداد معینی از انشعابات، باید مشخص شود اولویت تخصیص با چهکسانی است، گفت: دراینرابطه، استفاده از مواد ۱۵۸ و ۱۵۹ قانون مدنی و استفساریه مجلس برای تعمیم آن به انشعابات آب شهری الزامی است. ایننکات باید در بازنویسی دستورالعمل مرجع تعرفه آب و خدمات دفع فاضلاب لحاظ شود. تهران اکنون درآستانه بحرانیترین فصل آبی چنددههاخیر قرار دارد. کاهش بیسابقه بارشها، افت ذخایر سدها و فشار مضاعف بر منابع زیرزمینی نشان میدهد هرگونه تأخیر در مدیریت مصرف و اصلاح الگوی استفاده از آب، میتواند پایتخت را با بحران جبرانناپذیر کمآبی یا حتی سناریوی تخلیه مواجه کند. دراینبین کنترل فوری مصرف، توقف توسعه بیضابطه و برنامهریزی دقیق برای تخصیص منابع، تنها راه نجات تهران از بحران فعلی است.