قرآن، انبیا و اهل‌بیت(ع)، پزشکان روح و روان بشریت‌اند
شیخ علی واشقانی فراهانی*
در اسلام حادثه‌ای تحقق‌یافته است که نتایج آن درس توحید، اخلاق و بندگی خدا و شناخت فلسفه امام در جامعه اسلامی را به انسان می‌آموزد. انبیا و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و قرآن، پزشکان روح و روان جامعه بشریت هستند.
کربلا چشمه رحمت است کربلا چشمه معرفت است
کربلا چشمه عشــــق است کربلا چشمه ایمان است
کربلا چشمه شهادت است کربلا چشمه تقواست
به‌همین‌لحاظ مردم ایران هرسال به‌مناسبت شهادت امام حسین (علیه‌السلام) و اصحاب و اهل‌بیت آن حضرت در سطح شهر و روستا تکیه و هیئت‌های عزاداری برپا می‌کنند. این حرکت بسیار ارزشمند است و در تاریخ از این عزاداری استقبال شده است و به استمرار آن نیز در فرهنگ اسلام توصیه شده است؛ چراکه رسالت امام حسین (علیه‌السلام) برای نشر و ترویج حیات جامعه اسلامی و رفع ناهنجاری‌ها بوده که خود آن حضرت در آغاز مبارزه با استکبار این‌چنین اظهار می‌دارد با عنوان وصیت‌نامه.
«این وصیت‌نامه حسین فرزند علی است به برادرش محمد بن حنفیه، حسین شهادت می‌دهد که خدایی جز خدای یگانه نیست. تنها و بی‌مثل و مانند است و محمد عبد و فرستاده خداست به راه حق و حقیقت، بهشت و جهنم حق است، قیامت و سؤال و جواب آن حق است. من به‌خاطر شرارت و خوش‌گذرانی قیام نمی‌کنم و بنای ظلم و فساد و تباهی ندارم؛ بلکه خروج من به‌خاطر اصلاح امت جدم و پدرم است. قصد امربه‌معروف و نهی‌از‌منکر دارم و تأسی به سنت پدر و جدم می‌کنم؛ پس کسی که مرا بپذیرد حق را قبول کرده و هر کس انکار نماید صبر می‌نمایم تا خداوند بین ما و این جماعت حکم نماید که او بهترین حاکم است و این وصیت من است به تو برادرم و توفیقی نیست مگر از ناحیه خداوند و من به خدا پناهنده‌ام».
از حریم کعبه قصد کربلا دارد حسین
عزم جانبازی به راه کبریا دارد حسین
تا محبانش حیات جاودان یابند از او
از فرات خویشتن آب بقا دارد حسین
***********
ما ز کعبه رو به‌سوی کربلا خواهیم کرد
کربلا را کعبه اهل ولا خواهیم کرد
از منای کعبه گر امروز رخ برتافتیم
وعده‌گاه کربلا را چون منا خواهیم کرد
گر وداع از زمزم و رکن و صفا بکرده‌ایم
کربلا را رکن ایمان از صفا خواهیم کرد
تا که بشناسد مخلوق جهان خلاق را
خویش را آیینه ایزدنما خواهیم کرد
از پی آزادی نوع بشر تا روز حشر
نینوای خویش را دارالشفا خواهیم کرد
کاخ استبداد را با خاک یکسان می‌کنم
پس بنای عدل را از نو بنا خواهیم کرد
سرو یا کعبه دل در جهان بنیان کنیم
ما ز کعبه رو به‌سوی کربلا خواهیم کرد
بدیهی‌ست که امام حسین (علیه‌السلام) ابراز داشته است؛ «ای مردم! من به‌سوی شما سفر نکردم تا نامه‌ها و رسولان شما پی‌درپی نزد من آمدند که ما را امام و پیشوایی نیست و خواستید من به‌سوی شما سفر کنم و شما در خدمت و رکاب من باشید و به‌واسطه من حق را از باطل تشخیص دهید و پیروی از حق نمایید، ناگزیر من بار بستم و به‌سوی شما آمدم. اکنون اگر بر آن عهد و میثاق هستید مرا مطمئن سازید و بر عهد و میثاق خود عمل نمایید و اگر از اینکه مرا یاری کنید پشیمان شده‌اید و کراهت دارید بگویید تا من برگردم».
دراین‌راستا حُرّ و لشکرش سکوت کردند و پاسخی به امام حسین (علیه‌السلام) ندادند. حضرت مشغول نماز شدند و حر و سپاهش نیز به امام اقتدا کردند و نماز خواندند. پس از اقامه نماز، امام رو به حر کرده فرمودند: «ای حر! آیا برای کمک به ما آمده‌ای یا برای جنگ با ما؟» حر عرض کرد: «یا بن رسول‌الله! مأمور جنگیدن با شما هستم و از این مأموریتی که پذیرفته‌ام به خدا پناه می‌برم».
امام (علیه‌السلام) دوباره رو به سپاه حر کرد و این‌گونه فرمود: «ای مردم! اگر تقوا داشته باشید و اهل حق را از ناحق بشناسید راضی به رضای الهی خواهید شد، همانا ما اهل‌بیت محمد (صلی‌الله علیه و آله و سلم) در امر خلافت و امامت از این جماعتی که دعوی آن‌را دارند، سزاوارتر هستیم؛ چراکه ایشان حقی در این منصب ندارند و اینک نیز در میان شما با جور و ستم حکومت می‌کنند».
آری امام حسین (علیه‌السلام) در بحرانی‌ترین لحظات زمان و زندگی خویش شب عاشورا را با مناجات و قرآن سپری می‌کند و این‌گونه اظهار می‌دارد: «ای پروردگار من، تویی پناهگاه من در اندوه و سختی. تویی امید من در شدت و ناگواری. تویی ملجأ من و سازوبرگ من در کارهای خطیر، چه غم‌ها که دل را مشوش کند، چه اندوه‌ها که جان را بکاهد، چه حوادثی که چاره را مسدود کند، چه وقایعی که زمام را به‌دست دشمن دهد و بلا را متراکم سازد. پروردگارا! در این موقع خطیر، تو فرح‌بخش و حامی و نگهبانی، تویی ولی‌نعمت من که هر نیکویی از شماست و آخرین نقطه امید و آرزو تو هستی تو».
از امام سجاد (علیه‌السلام) روایت است که فرمود: «در شب عاشورا پدرم اصحاب خود را جمع کرد و من بیمار بودم ولی نزدیک رفتم تا ببینم پدرم چه می‌گوید. آن حضرت فرمود؛ ستایش می‌کنم پروردگار را به بهترین ستایش‌ها و حمد و ثنا می‌نمایم خدا را درحال خوشی و آسایش و درحال سختی و گرفتاری. پروردگارا! حمد و سپاس و ستایش می‌کنم تو را از اینکه ما را به نبوت گرامی داشتی و ما را به دانش قرآن مجید آشنا فرمودی و فقیه و دین‌شناس و برای ما گوش شنوا و چشم بینا و دل حقیقت فهم عنایت کردی. خدایا! ما را از شاکران قرار بده».
فطرت دینی انسان مؤمن و مسلمان این‌گونه روایت می‌کند که انبیا و قرآن و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) پزشکان همه جوانب جامعه بشریت هستند و آنگاه جامعه رنگ سلامت در جمیع جهات را خواهد یافت و به امنیت اقتصادی و فرهنگی و سیاسی و به‌خصوص در خدمت اسلام درراستای اعتلای کلمه توحید خواهد درخشید که مسئولان محوری در کلام و گام نخست و سپس متمکنان در خدمت اسلام و اقشار مستمند و مستحق (ناتوان) جامعه پیشگام باشند که توانمندی دینی مسئولان از حضور مردم است و اما باید مردم را به حقیقت اسلام با عملکرد خود جذب کرد و به آن‌ها امید داد.
امام حسین (علیه‌السلام) دراین‌مسیر الگویی بی‌بدیل و بی‌نظیر بر جملگی‌ست و شایسته است در ماه محرم عملکرد امام حسین (علیه‌السلام) را برای جامعه بیان کرد. معرفی امام حسین (علیه‌السلام) با احساسات و ایجاد صدای طبل، چرخاندن علامت در کوچه و خیابان، ایجاد مزاحمت در سطح شهر، دگرگون‌کردن امنیت صوتی شهر در مقام و منزلت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) نخواهد بود که امام صادق (ع) فرمود: «ما را به خوبی معرفی کنید و برای ما زینت باشید و برای ما بد نباشید و بد معرفی نکنید»؛ پس چه زیباست که معیار زندگی دینی، معیار پیام و اندیشه اهل‌بیت (علیه‌السلام) باشد به این مفهوم که در مجموعه زندگی باید حرمت مردم که از کعبه برتر است، حفظ شود و این از راه عمل به رسالت انبیا و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به سرانجام خواهد رسید؛ بنابراین، مساجد دراین‌خصوص نقش محوری داشته و دارند. در مسجد امام رضا (علیه‌السلام) در زمان بیماری کووید-19 با رعایت اصول ستاد کرونا در مقام حفظ و حراست از منزلت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و ازجمله امام حسین (علیه‌السلام) بعد از نماز، مداحی و عزاداری به مقتضی انجام می‌گیرد و بعد از نماز ظهر به اقتضای مسائل روز، امام جماعت باتوجه‌به شرایط موجود بیاناتی را ابراز می‌دارد.
در دوران بیماری کرونا از اول صبح تا پاسی از شب، درب مسجد امام رضا (علیه‌السلام) به روی مردم باز است. امام جماعت بی‌وقفه در مسجد حضور مستمر دارد و پاسخگوی امور اداری مراجعات مردم است. جلسه قرآن هر هفته، عصر روزهای چهارشنبه برای برادران و خواهران برگزار می‌شود. در ایام کرونا، مسجد امام رضا (علیه‌السلام) به اقشار ضعیف سبد کالا (مواد غذایی) اهداء می‌کند. بانوان نیز با رعایت پروتکل‌ها و حفظ فاصله اجتماعی، جلسات روخوانی قرآن و احکام و اخلاق و عزاداری سالار شهیدان را به شایستگی برگزار می‌کنند.
شایان‌ذکر است که بر متمکنان و اشخاص حقیقی و حقوقی‌ست که در ایام بیماری کرونا در آبادانی مساجد مساعدت و تفاهم لازم را ایفا کنند که حیات اسلام از حیات مساجد است، اگرچه برای سلامتی مردم در تمام ابعاد باید اندیشه کرد و در زمان کرونا حضور مردم در مسجد به‌طور جامع امکان‌پذیر نیست؛ ازسوی‌دیگر در حفظ مسجد نباید غافل شد که در زمان کرونا مساجدی خدماتی را به ضعفا انجام دادند و می‌دهند؛ زیرا مسجد بسیط و بی‌تکلف امید را در جامعه زنده نگه می‌دارد. در جامعه مدنی صدای مسجد است که روح اسلام را زنده و پویا نگه می‌دارد، همان‌گونه‌که اهل‌بیت حافظ مسجد و محراب و منبر و حقوق مردم بودند و این درسی باید باشد برای آحاد ملت که در نظام جمهوری اسلامی قبیح است که درب مسجد به روی مردم در کمترین زمان بسته باشد. حفظ مسجد همچون حفظ نظام اسلامی و حفظ شخصیت هر انسان مؤمنی خواهد بود.
مسجد معارف امت اسلام و نهاد مجلس انبیا و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و مؤمنان است و شایسته است که دفتر مراجعات شوراها و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و سایر مسئولان مسجد باشد همچنان‌که در عصر اهل‌بیت (علیهم‌السلام) این‌گونه بود که رسیدگی به امور مردم از مسجد بود و پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلم) مدیریت جامعه را در مسجد طراحی کرده و مردم امروز این‌گونه خواستارند. دراین‌راستا مسجد امام رضا (علیه‌السلام) با شرایط موجود خدمت لازم را ایفا می‌کند.
در پایان کلامی گوهربار از امام حسین (علیه‌السلام) را بیان می‌داریم که فرمودند: «خداوند تبارک‌وتعالی به‌سوی زمین نظر کرد و ما را برگزید و برای ما پیروانی برگزید که ما را یاری می‌کنند، برای شادی ما شاد می‌شوند و برای اندوه ما غمگین، مال و جان خویش را در راه ما نثار می‌کنند، آنان از ما هستند و به‌سوی ما می‌آیند». (حضور مردم ایران در جنگ عراق و ایران حاصل پیروی از عملکرد امام حسین (علیه‌السلام) و حضرت ابوالفضل عباس (علیه‌السلام) بود که پیروزی را از آن ملت ایران کرد و در حافظه تاریخ ثبت شد)؛ پس باید توجه کرد که امام (علیه‌السلام) را باید عاقلانه شناخت و عاقلانه به کلام آن بزرگوار عمل کرد تا از فضای معنوی اسلام توشه تقوا به‌دست آورد.
بزرگی فلسفه نهضت حسین این است
که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است
حسین مظهر آزادگی و آزادی است
خوشا کسی که چنینش مرام و آیین است
نه ظلم کن به کسی نه به زیر ظلم برو
که این مرام حسین است و منطق دین است
همه نه گریه بر آن شاه تشنه‌لب کافی است
اگرچه گریه بر آلام قلب تسکین است
ببین که مقصد عالی او چه بُد، ای دوست
که درک آن سبب عزّ و جاه و تمکین است
ز خاک مردم آزاده بوی خون آید
نشان شیعه و آثار پیروی این است
ز خون سرخ شهیدان کربلا خوش‌دل
دهان غنچه و دامان لاله رنگین است
بی‌تردید تمام زندگی امام حسین (علیه‌السلام) درس و عبرت بود و جامعه‌ای حیات خواهد یافت که به سیره آن حضرت آشنا و در تمام جوانب حیات به آن عمل کند که امام حسین (علیه‌السلام) فرمود: «اگر سه چیز نبود بشر در مقابل هیچ‌چیز سر فرود نمی‌آورد: 1- فقر و تنگدستی؛ 2- بیماری؛ 3- مرگ». تعجب من از این‌است‌که جملگی به این سه چیز مبتلا بوده اما همچنان حرص و طمع به‌سوی دنیا و زیبایی‌های آن داریم. عامه مردم به خداوند ایمان دارند ولی اعتماد ندارند. اعتماد به خداوند عامل مهمی‌ست؛ چراکه اعتماد التزام می‌آورد. شخص مؤمنی اگر گرفتار حرص و طمع دنیا شود، التزام عملی ندارد. ایمان به خداوند گام نخست است اما راه رستگاری چیست؟ اعتماد به خداست و اعتماد التزام‌آور است. خداوند در سوره انبیا، آیه 107 خطاب به رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید تو رحمتی هستی که به‌سوی همه جماعت‌های بشری فرستاده شده‌ای چون برگزیدن و عمل به دین تو تأمین‌کننده سعادت دنیا و آخرت ایشان است و تو از حیث آثار حسنه‌ای که درنتیجه قیام تو، به دعوت حقه در جوامع بشری واقع شد، برای اهل دنیا رحمت هستی و این مطلب وقتی آشکار می‌شود که انسان وضع جوامع بشری را قبل از طلوع اسلام با بعدازآن مقایسه کند که وضع دنیا حاصل اندیشه‌هاست.
*مؤسس و امام جماعت مسجد امام‌رضا(ع)