نگاهی به معضل خشک‌سالی در چهارمحالوبختیاری
بادام نسبت به سال‌گذشته گران شده است؛ گردو نیز، همچنین هلو و محصولاتی که مختص چهارمحالوبختیاری است، چرا؟ فروشنده می‌گوید: «خشک‌سالی‌ست و محصولات نسبت به مدت مشابه بسیار‌کمتر یافت می‌شوند». خشک‌سالی به‌صورت‌جدی، یک‌دهه‌ای می‌شود که سفت‌و‌سخت گریبان چهارمحالوبختیاری را که دیرزمانی تأمین‌کننده آب استان‌های پائین‌دست بود و سرزمین آب‌های روان شهرت داشت، گرفته است و حالا چاره‌ای جز مدیریت بهینه مصرف آب در همه بخش‌ها وجود ندارد.
از آن سرزمین پر از آب شیرین چهارمحالوبختیاری که زمانی ۱۱درصد آب شیرین ایران را در خود داشت، تنها چند چشمه و رود نیم‌بند باقی‌مانده است که خروجی آب آن‌ها نیز روز‌به‌روز کمتر از گذشته می‌شود و داغی آب تبخیر شده در کناره‌های رودخانه‌های زاینده‌رود و کارون به‌وضوح قابل‌مشاهده است. به‌گزارش ایرنا؛ انگار هوای چهارمحالوبختیاری در شهریورماه امسال گرم‌تر از سال‌های گذشته شده و گاهی صدای جیر‌جیر موتور کولرهای آبی پشت‌بام‌ها تا این وقت آخرین‌ماه تابستان هنوز در دو، سه کوچه آن‌طرف‌تر نیز شنیده می‌شود. معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحالوبختیاری گفت: «میانگین دمای هوای استان در سال جاری درمقایسه‌با میانگین بلندمدت دوره مشابه ۱.۷درجه‌سانتی‌گراد گرم‌تر شد». معصومه نوروزی افزود: «امسال میانگین دمای استان در فصل بهار ۲.۷درجه و در تابستان یک درجه‌سانتی‌گراد درمقایسه‌با مدت مشابه بلندمدت گرم‌تر شده است». معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحالوبختیاری با‌بیان‌اینکه بارش‌های پاییز امسال کمتر از نرمال خواهد بود، خاطر‌نشان کرد: «در مهرماه به‌طور‌معمول بارش مؤثری نخواهیم داشت و بارش‌های مؤثر از نیمه دوم آبان آغاز می‌شود که بنا بر نقشه‌های پیش‌یابی این بارش‌ها کمتر از نرمال پیش‌بینی می‌شود».
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای چهارمحالوبختیاری گفت: «با تداوم خشک‌سالی‌ها طی ۱۰سال‌گذشته ذخایر آب زیرزمینی استان با کسری ۵۷۰میلیون‌مترمکعبی مواجه شده است». فردوس کریمی با‌اشاره‌به تبعات خشک‌سالی و تغییر اقلیم بر منابع آب این استان به‌ویژه در بخش ذخایر زیرزمینی گفت: «تداوم خشک‌سالی درطول سال‌های اخیر، دشت‌های استان را در وضعیت ناگواری قرار داده است و منابع آب زیرزمینی با افت شدید مواجه شده؛ به‌طوری‌که از ۱۰ دشت اصلی استان شش دشت ممنوعه و چهار دشت ممنوعه بحرانی اعلام شده است». وی وابستگی استان به منابع آب زیرزمینی را بیش از ۷۰درصد اعلام کرد و افزود: «افت ذخایر زیرزمینی بی‌شک استان را برای تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت با مشکل مواجه کرده و این‌موضوع استفاده از آب سطحی به‌جای منابع زیرزمینی را به یک ضرورت تبدیل کرده است». کریمی با‌اشاره‌به کاهش ۴۰درصدی بارش‌های سال آبی جاری نسبت به سال‌گذشته آن، تصریح کرد: «این‌موضوع نشان می‌دهد که کاهش بارش‌ها به‌ویژه بارش برف در سال آبی جاری، تغذیه منابع آب زیرزمینی استان را به‌همین‌میزان کاهش داده است و باید نسبت به مصرف این منابع، مدیریت بهینه مصرف آب را بیش‌از‌پیش به‌کار گرفت». مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای چهارمحالوبختیاری، اصلاح الگوی کشت را یکی از راهکارهای مدیریت مصرف در زمان خشک‌سالی عنوان کرد و گفت: «با‌توجه‌به‌اینکه ۹۰درصد آب موجود به مصرف بخش کشاورزی می‌رسد؛ از‌همین‌رو اصلاح الگوی کشت می‌تواند تاحدزیادی از مشکلات ناشی از کم‌آبی بکاهد». کریمی خاطر‌نشان کرد: «در سایر بخش‌ها نیز انتظار می‌رود صرفه‌جویی و مصرف بهینه آب ازسوی مردم رعایت شود تا با مشکل جدی تأمین آب شرب مواجه نشویم».
رئیس اداره مرتع اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحالوبختیاری با‌اشاره‌به کاهش بارندگی و خشک‌سالی در سال زراعی جاری گفت: «خشک‌سالی باعث شده که پوشش علوفه‌ای مراتع استان ۵۰درصد کاهش یابد». فرامرز مردانی با‌اشاره‌به‌اینکه میزان بارندگی اثر مستقیم بر تولید علوفه در مراتع دارد، افزود: «با کاهش میزان بارندگی میزان تولید علوفه نیز کاهش یافت و این‌امر باعث شده که مراتع استان پوشش گیاهی خوب نداشته باشد و دامداران و بهره‌برداران استان دچار مشکل شوند». به‌گفته وی؛ میزان بارندگی در سال زراعی جاری کاهش داشت و بارش‌ها در سال زراعی جاری پراکنش مکانی و زمانی مناسب نیز نداشت. وی افزود: «با کاهش میزان تولید علوفه، ظرفیت مراتع نیز کاهش یافت و تعداد دام موجود در مراتع استان نیز در شرایط فعلی نصف شده است و دامداران و بهره‌برداران از مراتع به‌دلیل خشک‌شدن مراتع و کم‌بودن پوشش گیاهی و خشک‌شدن چشمه‌ها و چاه‌های مالداری از مراتع کمتر استفاده کردند». به‌گفته مردانی؛ ۴۰درصد دامدارانی که پروانه چرای دام در مراتع داشتند، به‌دلیل کاهش علوفه تولیدی در مراتع و خشک‌شدن چشمه‌ها امکان استفاده از مراتع را ندارند. مردانی افزود: «به‌ازای هر یک‌‌میلی‌متر بارندگی در مراتع درجه‌یک، هشت‌کیلوگرم علوفه تولید می‌شود که این‌میزان تولید علوفه در مراتع فقیر، متوسط استان متفاوت است». چهارمحالوبختیاری سرچشمه رودخانه‌های زاینده‌رود، کارون و بخشی از دز است و افزایش یا کاهش بارش‌ها در‌این‌استان، استان‌های خوزستان، اصفهان و فلات مرکزی را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد. خشک‌سالی‌های اخیر از سال ۱۳۸۶ در چهارمحالوبختیاری آغاز شده و پیامدهای ناگواری بر منابع آب، محیط‌زیست و فعالیت‌های اقتصادی این استان به‌ویژه در بخش کشاورزی داشته است. ۱۰۰درصد مساحت این استان در سال جاری، درگیر خشک‌سالی شده است.