آفت دلالی؛
بلای جان معیشت گوجه‌فرنگی‌کاران زنجانی
استان زنجان یکی از عمده‌ترین تولیدکنندگان گوجه‌فرنگی محسوب میشود که قسمت عمده محصول توسط دلالان خرید و برای فرآوری روانه استان‌های دیگر میشود. به‌گزارش تسنیم؛ وجود دلال‌ها و واسطهگران در جامعه کشاورزی حقیقت تلخی است که همواره باعث دردسر کشاورزان شده است. وقتی دیگر عرصه‌‌های جامعه هم جولانگاه دلالان میشود، آنگاه عمق فاجعه در عرصه کشاورزی با قشر ضعیف و آسیب‌پذیر و با کمترین‌میزان پیوند صنفی و همبستگی به‌خوبی نمایان است. پیامد‌های نا‌مطلوب دلالی و واسطه‌گری، امروزه به بیماری فاجعه‌باری تبدیل شده که بیش از هر زمانی، امر تولید را مختل و کمر تولیدکننده، به‌ویژه بخش کشاورزی را درهم‌شکسته است. خشک‌سالی ازیک‌سو، شرایط بحرانی سفره‌های آب زیرزمینی ازسویی‌دیگر کشاورزی را با ریسکی بسیار بالا مواجه کرده و گاهی حجم تولید را به پایین‌تر سطح رسانده که نمونه بارز آن امسال در تولید گندم نمود یافت و محصول تولیدی به کمترین‌میزان درطول چندسال‌اخیر رسید که البته این‌امر درمورد تولید سایر محصولات کشاورزی نیز صادق بود. علاوه‌براین افزایش قیمت تمام نهاده‌ها نیز داغ دیگری بر دل تولیدکنندگان قرار داده بنابراین تولید‌کنند‌ه‌ها نه‌تنها سودی از تولید محصولات نمی‌برند بلکه حتی محصول خود را زیر قیمت تمام‌شده نیز می‌فروشند؛ البته این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که مصرف‌کنندگان از قیمت بالای محصولات گله‌مند هستند و این دوگانگی موضوعی است که نشان می‌دهد در فاصله بین تولید محصولات تازمانی‌که به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد اتفاقاتی رخ می‌دهد که مسلماً برای هیچ‌کدام از دو طرف این معادله نفعی در برندارد. عمده محصولی که در مزارع به‌دست می‌آید تنها یک مسیر را سپری می‌کند و از مزرعه توسط دلالان به‌سمت میدان‌های میوه‌وتره‌بار و کارخانه‌های فرآوری حرکت می‌کند. به‌دلیل این‌مسئله و نیز عدم درجه‌بندی محصول در مزرعه، کارخانه‌های صنایع غذایی نیز ناچارند که بیشتر مواد اولیه خود را از واسطه‌ها با چندین‌برابر قیمت تمام‌شده تهیه کنند. با تمام این‌ها گوجه‌فرنگی از سطح پنج‌هزارهکتار از اراضی استان زنجان درحال‌برداشت است؛ اما این محصول دراین‌روزها بیشتر از کشاورزان کام دلالان را شیرین کرده؛ چراکه دلالان پای ثابت خرید این محصول هستند که عواقب بعدی آن کاملاً مشخص است. اما آنچه آزاردهنده است این‌است‌که شهرستان زنجان بااینکه دارای کارخانه‌های فرآوری گوجه‌فرنگی است اما این واحد‌ها با قیمت نامناسب و زمان پرداختی مدت‌دار که به این محصول تعیین می‌کنند کشاورزان را ترغیب می‌کنند تا به‌جای فروش محصول تولیدی خود به این کارخانه‌ها که درنهایت برای استان ارز‌آوری خواهد داشت تولیدات خود را به دلالان که اتفاقاً دست‌به‌نقد نیز هستند بفروشند؛ اما در ادامه این مسیر پرتلاطم واسطهگران گوجه تولیدی را از استان خارج کرده و به شهرهای دیگر همچون ارومیه، کرج و اردبیل که فرآوری گوجه انجام می‌دهند ارسال می‌کنند و علاوه‌بر کسب عایده‌ای بالا نسبت به‌خود کشاورز، ارز‌آوری در استان‌های دیگر را رونق می‌بخشند که این مورد نیز ضربه دیگری بر تولید در استان است. بااین‌حال جواد تاراسی؛ رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان اظهار کرد: «برنامه ابلاغی کشت گوجه در سال جاری در سطح استان زنجان پنج‌هزارهکتار است که برداشت محصول از بخشی از مزارع همچون طارم به‌اتمام رسیده و در نقاطی دیگر مانند شهرستان زنجان درحال‌انجام است». وی افزود: «میزان تولید محصول از سطح مذکور حدود 290هزارتن است که دوهزارهکتار با تولید 115هزارتن مربوط به شهرستان طارم است». رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: «سه‌هزارهکتار از سطح تولید گوجه‌فرنگی با تولید 175هزارتن مربوط به سایر نقاط استان است». ازسویی‌دیگر بهاره دادلویی؛ مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز گفت: «سازمان جهاد کشاورزی استان درراستای فرآوری محصول گوجه‌فرنگی تولیدی به هفت‌واحد با ظرفیت حدود 50هزارتن و جذب ماده خام 250هزارتن جواز تأسیس داده است». وی افزود: «هم‌اکنون دو واحد فرآوری گوجه‌فرنگی که از سازمان جهاد کشاورزی استان پروانه بهره‌برداری دریافت کرده بودند با دارابودن ظرفیت حدود سه‌هزارتن و جذب مواد خام 13هزارتن به‌علت کمبود نقدینگی و فرسودگی ماشین‌آلات غیرفعال هستند». مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: «کارخانه رب پایا که دارنده مجوز از سازمان صمت است با ظرفیت اسمی بالایی درحال‌فعالیت بوده و طبق گزارش‌های آماری هم‌اکنون نیز درحال‌فعالیت است». وی بابیان‌اینکه حجم بالایی از محصول گوجه‌فرنگی تولیدی استان تازه خوری میشود، عنوان کرد: «علاوه‌بر فرآوری گوجه به‌شکل رب گوجه‌فرنگی حجمی از محصول به‌صورت شور، ترشی، آب‌میوه، پودر و گوجه‌فرنگی خشک نیز فرآوری میشود». همین‌طور طاهریان؛ کارشناس صنایع بهداشتی، غذایی و دارویی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز گفت: «در سطح استان دو کارخانه فرآوری گوجه‌فرنگی در سطح استان از سازمان صمت پروانه بهره‌برداری دریافت کرده‌اند». وی گفت: «شرکت پایا کنسرو دارای ظرفیت اسمی هشت‌هزار و 500تن به‌صورت سالانه است و شرکت سردزا نیز دارای ظرفیت اسمی یک‌هزارو 750تن را دارد». بااین‌وجود دراین‌روزها گوجه‌فرنگی از سطح یک‌هزار و 600هکتار از اراضی شهرستان زنجان درحال‌برداشت است و اگر سری به جاده ترانزیت زنجان به میانه زده شود، کاملاً مشخص میشود که حجم عظیمی از گوجه تولیدی استان توسط دلالان مستقر دراین‌منطقه، خرید و از استان خارج میشود». دراین‌راستا حسام امیر مقدمی؛ مدیر جهاد کشاورزی شهرستان زنجان نیز بیان کرد: «سطح کشت گوجه‌فرنگی در سال جاری در شهرستان یک‌هزارو 600هکتار و متناسب با برنامه ابلاغی‌ست که انتظار می‌رود که 112هزارتن محصول از‌این‌سطح روانه بازار شود». وی گفت: «کشاورزان بعد از برداشت چین اول با کندی رشد و باردهی مواجه بودند؛ به‌علت افت دما و بیشتر به‌علت اختلاف دمای شبانه‌روز مزارع با کمی کمون مواجه شده شدند. حصول نتیجه نهایی تا انتهای فصل برداشت زمان نیاز دارد و امیدواریم محصول با کاهش چندانی مواجه نباشد. با تمام این‌ها، دلالان و واسطه‌ها نقش اساسی در افزایش چند‌برابری قیمت محصولات کشاورزی از مزرعه تا بازار مصرف را دارند و سبب خروج دسترنج کشاورزان می‌شوند که البته کمبود صنایع تبدیلی و عدم همراهی و همکاری مناسب کشاورزان نیز دلیل دیگری میشود تا محصولات به‌جای رسیدن با قیمت مناسب به‌دست واحد‌های فرآوری استان توسط دلالان خرید و از استان خارج شود».