نقش حوزه علم‌وفناوری در بیانات رهبری
اگرچه در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی چارچوب اصلی دکترین 40ساله دوم انقلاب اسلامی توسط رهبری معظم تبیین شده است لیکن بنابه‌ضرورت درهرسال لازم است تا برآیند سیاست‌های حاکم بر ارکان مختلف نظام درراستای شعار سال قرار گیرد. به‌طورمثال در دکترین 40ساله توقع از متصدیان حوزه علم‌وفناوری کشور اهتمام درجهت حفظ رشد علمی ازیک‌سو و ازسوی‌دیگر جهت‌دهی به‌منظور مرتفع نمودن نیازهای داخل است. دراین‌راستا توجه ویژه به اخلاق و معنویت به‌مثابه فضایی‌ست که تنفس درآن‌صورت می‌گیرد. به‌عبارتی فارغ از معنویت که هم در سخنرانی نوروزی رهبری انقلاب به آن اشاره شد و هم در بیانیه گام دوم به آن تأکید شده، فضای تنفس نه‌تنها سنگین و بلکه مسموم می‌شود؛ به‌عبارتی مراقبت دائم آحاد جامعه و متصدیان حوزه‌های مختلف و به‌ویژه حوزه علم‌وفناوری کشور را می‌طلبد. لذا درصورت حاکم‌شدن فضای مبتنی‌بر اخلاق، اتمسفر مناسب برای فعالیت در حوزه‌های مختلف فراهم می‌شود. بدین‌ترتیب در گام اول تحقق منویات رهبری انقلاب حاکم‌شدن اخلاق و معنویات و تبری از عوامل و وسوسه‌های خناسان و هوشیاری درخصوص دفع افراد با هر رنگ و سلیقه و حتی تبری جستن از نیروهایی با لباس خودی و غیر متخلق به اخلاق الهی‌ست. درثانی و به‌عبارتی پس از ایجاد فضای مناسب بسیج همه‌جانبه نیروها درجهت تحقق شعار سال امری واجب است. دراین‌خصوص وزارتین صمت و تعاون و رفاه از یکسو، وزارتین عتف و بهداشت‌ودرمان و معاونت علمی و فناوری ازسوی‌دیگر و وزارت دفاع و ستادکل نیروهای مسلح سه ضلع اصلی تحقق شعار سال را تشکیل می‌دهند؛ زیرا از یکسو جهش در تولید به‌عنوان شعار سال منجر به افزایش در عدد تولید ناخالص داخلی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‌شود و ازسویی خواسته یا ناخواسته منجر به روان‌سازی سایر سازوکارها و اقدامات می‌شود. درصورتی‌که اگر نیم‌نگاهی به سیاست‌های ابلاغی حوزه علم‌وفناوری مورخ ۱۳۹۳ و نیز اهداف نقشه جامع علمی کشور مصوب ۱۳۸۹ بیندازیم با افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی‌بر دانش و فناوری داخلی به بیش از ۵۰درصد تولید ناخالص داخلی مواجه می‌شویم. متأسفانه ضعف در تحقق برنامه‌های ۵ ساله کشور چه در برنامه پنجم و چه در برنامه ششم موجب برزمین‌ماندن هدف مذکور شده. اینکه چرا برنامه‌های پنج‌ساله با عدم‌تحقق مواجه می‌شوند را باید در جای دیگر واکاوی کرد لیکن غالباً عدم‌پیش‌بینی منابع یا هدف‌گیری نادرست یا ضعف عملکرد موجب این‌امر شده. البته این دلایل، توجیهی بیش نیست و پرواضح است جامعه دانش‌بنیان طی دهه گذشته باید سمت‌وسوی اهداف و برنامه‌ها را به‌سوی هدف فوق تنظیم می‌کرد. لیکن اکنون باتوجه‌به تأکید شعار سال مطروحه توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی اصلاح رفتارها و برنامه‌ها به‌این‌سو به‌شدت رخ می‌کند. به‌طورمثال معاونت علمی و فناوری با دستمایه‌قراردادن قانون جهش تولید تاحدی می‌تواند نسبت به تسریع تحقق شعار سال کمک کند. وزارت عتف نیز با اصلاح جهت‌گیری دانشگاهیان از آموزش‌محوری به‌سمت حل مشکلات تولید ازیک‌سو به جهش تولید کمک و ابزارهای ارتباطی دانشگاهیان و صنایع را وثیق‌تر خواهد کرد. بد یا خوب جامعه دانشگاهی باید از سلبیت رفتاری خارج شود و دانشگاهیان باید بپذیرند نسل دانشگاه‌های آموزش‌محور روبه‌انقراض است و تأکید بیش‌ازحد براین‌امر آب در هاون کوبیدن و راه به بیراهه رفتن است. تنها دستاورد پافشاری بیش‌ازحد بر این آموزش‌های کلاسیک آماده‌کردن نیروها برای مهاجرت و تسهیل پذیرش در کشورهای غربی‌ست. بیچاره صنعت داخلی که مدام از آماده‌نبودن و عدم‌کارایی فارغ‌التحصیلان به‌منظور جذب در صنعت علی‌رغم بالابودن سطح آموزش‌های کلاسیک ندا برمی‌آورد ولی با مهر خاموشی و بالیدن به سطح بالای آموزش‌ها مواجه می‌شود. باید از عادت‌ها عبور کرد و بنا بر مقتضیات، انعطاف به‌خرج داد تا آفت‌های پیش‌رو کمتر گزندی را به حوزه علم‌وفناوری کشور وارد کند. پیشنهاد جدی به متولیان دانشگاه‌ها این‌است‌که حضور اساتید را به‌میزان نیمی در هفته در صنعت تسهیل کنند و صنایعی که تماماً یا بخشی‌ازآن‌ها متعلق به دولت است مکلف شوند جای‌اینکه هزینه‌های اضافی و پرداخت‌های خارج‌ازعرف در درون بافت مدیریتی انجام دهند بخشی از منابع خود را بابت حضور دانشگاهیان در صنایع و مشاوره با آنان هزینه کنند. با حضور مستمر دانشگاهیان در صنعت هم راهکارهای بهبود کیفیت و افزایش جهش تولید محقق می‌شود و هم بخشی از مشکلات معیشتی دانشگاهیان مرتفع خواهد شد. به‌قول شهید مطهری؛ از شخصی که ادعای نبوت داشت جهت راست‌آزمایی ادعایش خواسته شد معجزه خود را با نزدیک‌آمدن درختی نشان دهد شخص که درمانده بود و جعلی ادعای نبوت داشت اظهار داشت که ما اهل تواضع هستیم و هم‌اینک ما به جلو درخت می‌رویم!
حمید امیدوار/ ایرنا