دونالد ترامپ با کدام حسرت‌ها کاخ سفید را ترک کرد؟
بیژن زنگنه؛ وزیر نفت روز سوم بهمن‌ماه 1399 در آئین افتتاحیه بیست‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، گفت که در سال‌های اخیر، مشکل سرمایه‌گذاری داشتیم و دشمن به‌دنبال نابودی ما بود؛ اما در‌همین‌دوران، بالاترین رکورد صادرات فراورده‌های نفتی را داشتیم و داغ صفرشدن صادرات نفت را به جگر دونالد ترامپ گذاشتیم. آن‌ها مردند و به زباله‌دان تاریخ پیوستند؛ اما با امید بیشتر برای زنده‌نگه‌داشتن و آبادانی کشور هستیم. تلاش آمریکا برای به‌صفررساندن صادرات نفت ایران درراستای راهبرد فشار حداکثری انجام شد. ترامپ وقتی اردیبهشت‌ماه دوسال‌پیش رسماً برجام را ترک کرد، به‌صورت تدریجی و در چند مرحله تمام تحریم‌ها قبلی را بازگرداند.
دونالد ترامپ ابتدا در میانه خردادماه سال ۹۷ معاملات دلار، طلا و فلزات گران‌بها و صنعت خودرو و فروش هواپیما به ایران را هدف قرار داد. دور دوم تحریم‌های آمریکا ۱۴ آبان‌ماه همان‌سال که اجرایی شد؛ بخش صنعت نفت، مبادلات بانکی، کشتیرانی، خدمات بیمه‌ای و بخش انرژی را هدف قرار می‌داد. البته ترامپ چند بازه زمانی مختلف را به‌منظور معافیت برای خریداران عمده نفت ایران درنظر گرفت و به تمدید آن اقدام کرد. رئیس‌جمهوری سابق آمریکا درنهایت، تمام معافیت‌ها را برداشت تا درراستای فشار حداکثری بر تهران، صادرات نفت ایران را به صفر برساند؛ هدفی که تابه‌امروز محقق نشده. ناتوانی ترامپ در تحقق این شعار باعث شد تا بسیاری از مهره‌های کلیدی؛ ازجمله «برایان هوک» رئیس «گروه اقدام ایران» را در وزارت امور خارجه برکنار کند؛ فردی‌که برای تنگ‌تر‌کردن حلقه تحریم و به‌صفررساندن صادرات نفت ایران منصوب شده بود. رئیس‌جمهوری سابق واشینگتن، در دوره ریاست خود در کاخ سفید بارها اعلام کرد که «ما با ایران گفت‌وگو خواهیم کرد. آن‌ها بسیار خواهان گفت‌وگو هستند. تحریم‌های ایران و تمام اقدامات ما؛ ازجمله تعرفه‌ها و اقدامات دیگری که درباره کشورهای همکار آن‌ها انجام داده‌ایم، همه این‌ها و تحریم‌های اقتصادی به‌خوبی عمل کرده‌اند»؛ البته این اظهارات هربار توسط مقامات کشورمان پاسخ داده و رد شد. طبق وعده‌ها و شعارهای انتخاباتی ترامپ در سال ۲۰۱۶؛ او قرار بود در برابر ایران، کاری کند کارستان؛ کاری‌که نقطه اوج آن‌را در خروج از برجام و سپس در ترور سردار سلیمانی و تحریم‌هایی به‌نمایش گذاشت که هرروز دامنه آن‌ها تنگ‌تر شد. از سال ۹۷ تاکنون فشارهایی بی‌سابقه به کشور و مردم ما وارد آورد؛ اما هرگز به نتیجه مطلوب و موردنظر ترامپ منجر نشد. این فشارها در یک‌سال‌اخیر، با تبعات ناشی از شیوع کرونا هم‌افزایش یافت و تبعاتش بیش‌ازپیش ملموس شد. همراهی با نظام و ایستادگی مردم در برابر دونالد ترامپ پیمان‌شکن و تحمل سختی‌ها و فشارها، اجازه نداد واشینگتن به اهداف اصلی خود از اتخاذ این سیاست برسد. چه‌بسا همین سیاست که اراده‌ای گسترده برای انجامش در هیئت‌حاکمه آمریکا وجود داشت و ترامپ برای اجرایش از اعتبار آمریکا در عرصه بین‌الملل هزینه‌ها داد، بزرگ‌ترین شکست را در عرصه سیاست خارجی به ترامپ وارد کرد.
حسن روحانی؛ رئیس‌جمهوری کشورمان ۲۴ دی‌ماه در جلسه هیئت‌دولت گفت که امروز بحث پایان یک دولت و آغاز یک دولت جدید نیست. آنجا هم امروز یک سقوطی همراه با سرافکندگی و رسوایی ازسوی کاخ سفید را شاهد هستیم. مردم عزیز و صبور ما طی سه‌سال‌گذشته در برابر این تروریست بزرگ تاریخ مقاومت کردند و به‌‌رغم‌اینکه آن‌ها می‌خواستند سه‌ماهه نظام را سرنگون کنند، خودشان با رسوایی سرنگون شدند. او بااشاره‌به شکست سیاست‌های فشار حداکثری و تروریسم اقتصادی دولت ترامپ، گفت که آن‌ها می‌خواستند زندگی مردم را به‌هم بریزند؛ اما اکنون در پایان این سه‌سال جنگ، خشونت و اقدامات تروریستی، شاهد احیای اقتصاد کشورمان هستیم و امروز در پایان سال ۹۹ شاهد یک حرکت باثبات در اقتصاد کشور هستیم و مردم، افقی روشن‌تر را پیش چشم خود می‌بینند. سیاست فشار حداکثری و تروریسم اقتصادی آمریکا با شکست قطعی و حتمی مواجه است.
حسن عابدینی؛ کارشناس مسائل بین‌الملل درباره داغ‌هایی که ایران بر دل ترامپ گذاشت، گفت که دروان او در ایالات متحده آمریکا بسر آمد و این رئیس‌جمهوری نیز مانند پیشینیان خود: جیمی کارتر، جرج بوش پدر و پسر، بیل کلینتون و باراک اوباما در تحقق دیدگاه‌ها و راهبردهایی در قبال جمهوری اسلامی ایران ناکام ماند. او همچنین گفت که ترامپ، یک «شومن» بود و تلاش کرد راهبردهای خود را در قبال ایران رسانه‌ای کند؛ ازاین‌رو، شکستش در افکار عمومی بیش از دیگران جلوه یافت؛ وگرنه این شکست در دوره‌های قبل ریاست‌جمهوری واشینگتن نیز رخ داد. مهم‌ترین پروژه که ترامپ تلاش کرد محقق کند، از زبان جان بولتون (مشاور امنیت ملی او) این‌بودکه اجازه نمی‌دهد جمهوری اسلامی ایران چهلمین‌سالگرد پیروزی انقلاب خود را جشن بگیرد. عابدینی تصریح کرد: «اکنون همه مردم دنیا می‌دانند که ناکامی ترامپ در مهار جمهوری اسلامی ایران و ندیدن چهلمین‌سالگرد پیروزی‌اش، یک شکست تاریخی برای آمریکا بود. همچنین ترامپ اعلام کرد زمینه را برای انزوای ایران در دنیا فراهم می‌کنیم؛ اما درنهایت، این آمریکا بود که منزوی شد و ایران نه‌تنها منزوی نشد؛ بلکه بیش‌از‌هر‌زمان توانست در نهادها و اتحادهای منطقه‌ای مانند شانگهای، گسترش روابط با چین و روسیه و تقویت روابط با آمریکای لاتین را ادامه؛ و حوزه نفوذ خود را از دامنه‌های هیمالیا تا سواحل مدیترانه گسترش دهد». این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت که ترامپ درصدد بود برای فروپاشی اقتصاد ایران، زمینه برای به‌صفررساندن صادرات نفت کشور ما را فراهم کند؛ اما می‌بینیم امروز میزان صادرات نفت ایران نه‌تنها به صفر نرسیده؛ بلکه روند قابل‌قبولی دارد و ماهانه این‌روند روبه‌افزایش است؛ به‌گونه‌ای‌که در برابر دیدگان آمریکایی‌ها، نفت و بنزین خود را حتی به ونزوئلا که روزگاری حیاط‌خلوت آمریکا بود، صادر می‌کند. او گفت: «آمریکایی‌ها وعده داده بودند نفوذ جمهوری اسلامی ایران را در منطقه غرب آسیا کاهش می‌دهند و از بین خواهند برد؛ اما همگان می‌دانند که نفوذ کشور ما، در حوزه معنوی اکنون دراین‌منطقه؛ از یمن و سوریه تا لبنان، عراق، افغانستان و سایر کشورهای منطقه چه‌میزان است. آمریکایی‌ها وعده داده بودند طی چهارسال دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، زمینه را برای ایجاد ائتلافی میان کشورهای همسو فراهم کنند؛ اما می‌بینیم کشورهای منطقه بیش‌ازهرزمانی با سیاست‌های آمریکا دچار اختلاف هستند. آمریکا وعده کرده بود زمینه برای ایجاد اتحاد میان کشورهای هم‌پیمان؛ ازجمله کشورهای اروپایی شامل انگلیس، آلمان و فرانسه فراهم کنند؛ اما در موضوعات غرب آسیا هیچ‌یک از این کشورها با سیاست‌های آمریکا همراه نیستند و امروز این سه کشور اروپایی، با انتقال سفارت‌خانه آمریکا از تل‌آویو به قدس همراهی نکرده و از ضمیمه‌کردن جولان به سرزمین‌های اشغالی حمایت نکردند». او همچنین گفت حتی کشورهایی که در زمره گاو‌های شیرده آمریکا بودند؛ ازجمله سعودی‌ها، اکنون در بدترین وضعیت ممکن قرار دارند. درواقع، ترامپ زمانی کاخ سفید را ترک کرد که در زمره ذلیل‌ترین، بدنام‌ترین و رسواترین رئیس‌جمهوری آمریکا تلقی می‌شود و در همین‌زمان شاهدیم که فرمانده شهید سردار حاج قاسم سلیمانی که ازسوی تروریست‌های آمریکایی ترور شد، به‌‌رغم برنامه‌ریزی غرب؛ یک قهرمان ملی و جهانی مطرح شده است و دراین‌زمینه هم آمریکایی‌ها به اهداف خود نرسیدند. اگر بخواهیم فهرست‌وار به شکست‌ها و ناکامی‌های آمریکا در دوران چهارسال‌گذشته در قبال جمهوری اسلامی ایران اشاره کنیم، یک کتاب مفصل خواهد شد.
دونالد ترامپ در شرایطی دولت را به «جو بایدن» تحویل داد که ایران در جایگاهی متفاوت از زمانی ایستاده است که چهارسال‌پیش جمهوری‌خواهان بر سر کار آمدند؛ جایگاهی که چندان مطلوب آمریکا نیست و توانسته ناکامی سنگینی را در حوزه سیاست خارجی به واشینگتن تحمیل کند.
فاطمه‌زهرا نصراللهی/ باشگاه خبرنگاران جوان