پاسخ رایجترین پرسش‌ها درمورد سرطان کودکان از زبان آنکولوژیست «محک»
علیرضا نیاکان
این‌روزها شاید شما هم حداقل یکی از اقدامات مؤسسه خیریه محک جهت اطلاع‌رسانی و آگاهسازی جامعه درمورد سرطان کودک را دیده باشید: ساختمان‌هایی همچون برج میلاد و میدان آزادی که با نورپردازی به‌رنگ نارنجی درآمده‌اند یا مطلب و عکسی در شبکه‌های اجتماعی که به همین‌موضوع اشاره دارد یا نویسندگان، هنرمندان و نامدارانی که به‌شکلی پیوستنشان به کمپین محک را اعلام کرده‌اند. ازآنجاکه هدف نهایی تمام این‌اقدامات افزایش آگاهی جامعه درباره سرطان کودک است، به‌مناسبت این کمپین که توسط محک به‌عنوان عضو رسمی انجمن کنترل جهانی سرطان (UICC) برگزار می‌شود، پای صحبت دکتر علی نادری؛ آنکولوژیست بیمارستان فوق‌تخصصی محک نشستیم تا پاسخ رایجترین پرسش‌ها درمورد سرطان کودکان را از او جویا شویم. اولین پرسش، دلیل ابتلای کودکان به سرطان بود که گفت: «در بزرگ‌سالان، سبک زندگی، از دلایل ثابت‌شده‌ای‌ست که احتمال ابتلابه‌سرطان را افزایش می‌دهد؛ ولی درخصوص سرطان کودکان به‌دلیل‌آنکه موضوع سبک زندگی چندان معنا نمی‌دهد دلایل قطعی درزمینه ابتلا نیست؛ اما عواملی مانند ژنتیک و وراثت خانوادگی، سوءتغذیه، استرس و بیماری‌های روحی و افسردگی والدین، آب شرب ناسالم و هوای آلوده می‌تواند در ابتلابه‌سرطان در کودکان مؤثر باشد». او نشانه‌های سرطان در کودکان را چنین بیان کردند: «وجود توده در هر نقطه از بدن، ضعف، تب، بی‌حالی، کبودی، سرگیجه و عدم‌تعادل، سردرد دائمی، دوبینی، تهوع دائمی و بزرگی غدد لنفاوی در گردن یا کشاله ران کودک می‌تواند دلیلی بر وجود سرطان باشد. ذکر این‌نکته بسیارمهم است که وجود هرکدام از این علائم الزاماً به‌معنای ابتلابه‌سرطان نیست؛ ولی با مشاهده آن‌ها در کودک، جهت بررسی به پزشک متخصص مراجعه کنید. هر‌چه این علائم زودتر در کودک تشخیص داده شود، احتمال بهبودی او بیشتر و سیر درمان او آسان‌تر خواهد بود». بهترین راه تشخیص زودهنگام این بیماری (چه در کودکان و چه در بزرگ‌سالان) انجام آزمایش‌ها و معاینات دوره‌ای مرتب است: «فاصله زمانی بین آزمایش باتوجه‌به سن کودک متفاوت است. در سال اول زندگی ماهی یک‌بار، در سال دوم هر دوماه و در سال سوم هر سه‌ماه‌یک‌بار صورت می‌گیرد. بعدازآن هر شش‌ماه یا یک‌سال یک‌بار انجام می‌شود. اهمیت این معاینات وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم گاهی سرطان بدون علائم مشخصه بدن را درگیر می‌کند و تنها از راه معاینه و آزمایش می‌توان به‌وجود آن پی برد». علی نادری درباره شایع‌ترین سرطان‌ها در کودکان گفت: «سازمان بهداشت جهانی در قالب پروژه Global Initiative for Childhood Cancer 6 سرطان شایع کودک را معرفی کرده. براین‌اساس؛ سرطان خون، تومور کلیه، تومور مغزی، تومور چشمی، تومور غدد لنفاوی و تومور سیستم لنفاوی شایع‌ترین سرطان‌ها در کودکان است». بسیاری از مردم، سرطان را حاصل وراثت می‌دانند. آیا سرطان بیماری ارثی به‌حساب می‌آید؟ دکتر نادری پاسخ می‌دهد: «وراثت و ژنتیک در ابتلا به بعضی از انواع سرطان مانند رتینوبلاستوم مؤثر است. در‌کل، اگر خانواده‌ای ابتلابه‌سرطان بیماری شایعی باشد، احتمال اینکه فرزندان نیز به سرطان مبتلا شوند بیشتر می‌شود؛ اما هیچ تست و آزمایش تشخیصی دقیقی برای پیش‌بینی این‌موضوع درحال‌حاضر در هیچ کجای جهان وجود ندارد». او با آرزوی بهبودی برای تمام کودکان مبتلابه‌سرطان، باتأکیدبر اهمیت تشخیص زودهنگام بیماری درپایان گفت: «برای تشخیص هرنوع سرطان نیاز به انجام آزمایش‌هایی خاص است. این آزمایش‌ها باتوجه‌به علائمی که در کودک ظاهر می‌شود، متفاوت است. پس نمی‌توان یک آزمایش خاص را برای تمام کودکان درنظر گرفت و نوع آزمایش باید توسط پزشک متخصص تعیین شود. پس مراجعه به پزشک در زمان مشاهده هرگونه علائم برای تشخیص زودهنگام بسیار ضروری‌ست». محک در 30سال فعالیت خود با همکاری تمام اعضای این خانواده بزرگ و سازمان‌های بین‌المللی، اقداماتی را به‌منظور افزایش آگاهی‌رسانی و دغدغه‌مندی افراد جامعه نسبت به سرطان کودکان پیش‌بینی و اجرا کرده که اطلاع‌رسانی درخصوص سرطان‌های شایع کودکان، یکی از این‌اقدامات به‌شمار می‌رود. این سازمان می‌کوشد تا علاوه‌بر ارائه خدمات حمایتی و درمانی به کودکان مبتلابه‌سرطان در چهارچوب استانداردهای ملی و بین‌المللی، ازطریق گسترش همکاری با مؤسسات تحقیقاتی و درمانی ملی و بین‌المللی فعال درزمینه سرطان، به کاهش نرخ ابتلابه‌سرطان در کودکان و روش‌های مؤثر درمان دست یابد. آگاهی‌رسانی درباره علائم سرطان کودک منجر به تشخیص زودهنگام می‌شود که در درمانی کم‌دردتر، مؤثرتر و کم‌هزینه‌تر نقش مهمی را ایفا می‌کند.